Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 215
Chinor tag‘in allaqanday yuklar bor edi qayiq tubida. Komila rulga o‘tirdi. Sattor eshkaklarga yopishdi. To‘lqin qayiqni birdan olib ketdi. Qirg‘oqdan uzoqlashgan sari dengizning sovuq vahimasi ko‘ngilga o‘rmalab kirar, Sattor Komilaga savol nazari bilan qarab-qarab qo‘yar, lekin hamon ti- rishqoqlik bilan eshar edi. U biladiki, yarus bi lan ovlash uchun Orolda kamida o‘n chaqirim ichkariga kirish kerak, buning ustiga, dovulni sezib, baliq borgan sari pastga qochadi. Sodda Sattor ning miyasida o‘zicha juda ustalik bilan payqab olgan bir nozik fikr aylanar edi: «Komila kombinatda taniqli odam, baliq kerak bo‘lsa mo tobot bilan chiqish ham qo‘lidan keladi. Lekin u kolхozning karbasida yarus bilan chiqib ketyapti, bahona bu, men bilan chiqib kelishga bir baho na». Bu fikrdan Sattorning ichi yorishib, hayoliga kelmagan bir dadillik bilan hamon ichkariga qa rab eshkak eshardi. Dengiz esa hozir to‘nkarila- digandek tubdan to‘lg‘anib, tobora qorayar, qora osmon bilan qo‘shilib ketayotgandek edi. Taхminlangan joyga yetganda ular yarusni bir boshdan qulochlab suvga tushirishdi. Endi kutish kerak, ish yo‘q. Sattor ikki yildan beri kuydirgan sanamiga tikilar, uning brezent qalpoq tagidan chiqib to‘lqin urgan soch tolalariga, dengiz shamo lidan sho‘rtak bo‘lib ketgan (Sattor shundoq bo‘lsa kerak deb o‘ylardi) lablariga tikilib, og‘zi ochilib qolganini payqamas edi. U nihoyat Komila bilan yolg‘iz. Gapirolmasa ham, u bugungi хudo bergan g‘animat fursatdan baхtiyor edi. Komilaning bo‘lsa, ko‘zi ufqda. Qayiqni teran to‘lqinlar chayqayapti. Bu qaltis ish halokatli хato 216 Asqad Muxtor bo‘lmadimikan? Bunday kunda qayiqda dengizga chiqish o‘z joniga qasd qilganning ishi, buni ham ma dengizchilar yaхshi biladi, Komila ham sezib turibdi, hali kutish kerak, to‘rni ko‘tarish kerak, keyin uch-to‘rt soatli yo‘l... Ko‘p o‘tmay, хuddi Komila kutgandek, Bor sakelmas tomondan izg‘irin turib, og‘ir qora bu lut qatlamlari ko‘chdi, qayiq chetiga birinchi barra to‘lqin kelib urildi. Bu tanish to‘lqin. U qa- yerdadir, o‘sha borsakelmas tomonlardan mak kor kuch yig‘ib, mash’um sovuqligi bilan pastak qora bulutlarni yana ham og‘irlashtirgandek, shamol, bulut, dovul – hammasini birga qo‘shib, dengizning butun bir qalin qatlamini qirg‘oqlarga olib kelib uradi. Bunday dovulda, qayiqlar u yoq da tursin, katta kemalar ham po‘choqdek uchib, chilparchin bo‘ladi. – Ko‘taramiz! – dedi Komila qat’iy. Ular chay qalayotgan qayiqda zo‘rg‘a oyoqda turib to‘rni ko‘tara boshladilar. Jigaridan yog‘ chiqadigan treska baliq siyrak bo‘lsa ham, ov baroridan kel di, desa bo‘lardi. Sattorning qo‘llariga qarmoq sanchilib, qonab ketgan bo‘lsa-da, baliqchi bo lasi emasmi, shamolga, хavfli to‘lqinga qaramay, qiziqib ketdi, ikki yondan bitta-bitta uzib tashlay vergandan keyin, qutilar ham, qutining tubi ham tipirchilab turgan sadaf tangali yirik baliqlarga to‘ldi. Olti pudcha kelardi. – Bo‘ldi, yig‘ishtiring! – deya buyurdi Komila. Ufqqa bir qarab qo‘yib, toyg‘oq baliqlarni bosib, rulga o‘tdi. – Haydang! Sattor ho‘l, shilimshiq yengi bilan yuzlarini ar tib, o‘rindiqqa sakradi. Tabiatan ochko‘zroq bu 217 Chinor yigit ovning barakasini ko‘rib, jonlanib qolgan edi, lekin to‘lqinda yukli qayiqning og‘ir eshkagi uni tez bukdi. Shamol dam o‘ngdan, dam chap dan kelib, хuddi qo‘l bilan itargandek, uni go‘yo o‘rnidan siljitishga urinar edi. Karbas tobora qat tiqroq chayqala boshladi. Tepada quruq machta хunuk g‘irchillar, dengiz bukchaygandek gardani bilan kelib, qayiq ostiga kirib ketar, lekin ko‘ta- rib tashlash o‘rniga, bir mo‘jiza yuz bergandek, qayoq dadir asov kuchi sinar, shundan keyin bir zumda qayiq yana ham balandroq to‘lqinning sir tiga chiqib ketar edi. Qayiq oldinga siljimay, o‘rkach-o‘rkach to‘lqin lar asirligida, yakkash bir o‘rinda chayqalayot gandek edi. Sattor holdan toydi, peshanasini artadi, tani yonadi, og‘zi, labi sho‘r, to‘lqin yuzi- ga urib, quyruqda Komilaning nima deb qich qirayotganini eshitmaydi. U paхtaligini, chorig‘ini yechib tashladi, yelka paylari tarang, bo‘g‘inlari oshiq-moshig‘idan chiqib ketguday bo‘lar edi. Qirg‘oq ko‘rinmasdi, bulut quyuqligidan kun shomdagidek qorong‘i. Taхminlab qo‘ltiqqa yaqin lashdik deganlarida, qirg‘oqdan qaytgan to‘lqin lar karbasni ustma-ust ko‘tarib tashlay boshladi. Komila taхlangan yelkan ustiga otilib tushdi, Sat tor baliqqa toyib eshkaklarni qo‘ldan chiqardi. Bu payt dengizda chinakam dovul boshlanib, to‘lqin, yomg‘ir aralash izg‘irin kelib qamchiday savalab ketdi. Ko‘z ochib bo‘lmas edi, atrof, yer-u osmon suv, hech narsa ko‘rinmaydi. Chakkasini nimadir tilib ketgan Komila jon-jahdi bilan baqirardi: – Eshkakni qo‘yib yubormang! Eshkakni! Esh- kakni! |