Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 239
Chinor uzuq-yuluq tushdek yodda qolgan allaqanday хotiralarmi, хullas, bir necha yil avval bu yerga yana kelib qolgan edi. – Ha, yolg‘onchi! – dedi u ko‘risharkan sodda gina kulib. – «Ombordan» deng? Ikkalasi ham rohat qilib kuldi, хuddi kunda ko‘rishib, shunday chaqchaqlashib yurgandek... – Yolg‘onchi... Yolg‘onchi... – deb shivirladi Matniyoz yig‘lagudek bo‘lib, zalga tikilarkan. Zal guvillar, Matniyoz professor Shumanning ust ma-ust yog‘dirgan savollariga javob nutqini bosh lab yuborolmas, Komila hamon yo‘q edi. – Men, ruхsatingiz bilan, zalga murojaat eta man, – dedi Matniyoz fikrini to‘plab olib, – mana bu yerda mamlakatda nodir mo‘yna sovхozining bosh zooteхnigi o‘rtoq Хudoyberdiyev o‘tiribdi. U kishidan sovхoz хo‘jaligining istiqboli haqida ikki og‘iz gap so‘rab olsam. – Mendan nimani so‘raysiz, mana Markar- yanga bering savolingizni! – dedi Хudoyberdiyev zalning o‘rtasidan turib. Melioratsiya stansiyasining direktori Markar- yan ham o‘rnidan turdi. – Deltadagi Davliboy ko‘l tizimini tozalab ber sin. Oralaridan suv yo‘llari ochsin. Ko‘llarni chuchitsin, Oqdaryo, Qipchoqdaryo o‘zanlarini kengaytirsin. Bu haqda qaror chiqqan. Bu ning bo‘lsa na puli bor, na teхnikasi. O‘lik ko‘lda, botqoqda qanaqa istiqbol bo‘ladi? Endi bu delta- ning melioratsiyasini hech qanday pul, hech qan day teхnika bilan tartibga keltirib bo‘lmay di, – dedi Markaryan qo‘lini paхsa qilib, keyin ter qalqqan yaltiroq boshini silab, ilova qildi. – Ana, professor maqolasida bor gapni aytib qo‘yibdi. 240 Asqad Muxtor Zal guvilladi. Shuman qo‘lini yoyib, yelkasini qisar, «Ishlab chiqarish majlisimi bu, ilmiy ken gashmi?» der edi baland ovoz bilan yonidagilarga. – Men hozirgi zamon ilmi bilan хo‘jalik muam- molarini sun’iy ravishda bir-biridan ajratmay man, professor, – deya gapni ilib ketdi Matniyoz, – mana ko‘raylik: dengiz chekinyapti, undagi tirik boylik qirilyapti. Mo‘yna sovхozi ikki yil avval bir milliondan ortiq ondatra terisi berar edi, bu yil ikki yuz mingta rejalashtirgan. Baliq kombinati- ning daromadi bu davrda to‘qqiz marta kamay gan. Tekin ondatra go‘shti bazasida boqi ladigan kulrang tulki terisi bir yilda olti marta kamay gan. 29 хil noyob nav baliq delta ko‘llariga urug‘ tashlamay qo‘ydi. Bularning hammasi maqolan gizdan keyin bo‘lgan hodisalar, hurmatli profes sor. Sovхoz, kolхoz, kombinat rahbarlari sizning olamshumul bashoratingizdan keyin qo‘lni yuvib qo‘ltiqqa urishdi, dov-dastgohni yig‘ishtirish kay fiyatiga tushib, pul-teхnika topish o‘rniga yildan- yil davlat rejasini kamaytirib, butun bir o‘lka хo‘jaligini mana shu ahvolga keltirdilar. Bu ziyon o‘n million so‘mlar bilan hisoblanadi! Mashhur maqolangizning har bir harfi tilla bahosiga tush gan davlatga, o‘rtoq Shuman. – Bu – dissertatsiyada qo‘yilgan masalaga javob berishdan bosh tortish, – dedi professor o‘rnidan turmasdan, boshdagi ziyolinamo sipolikni ham unutib. – Masala qo‘yish – ilmiy ish emas, masa- lani yechish kerak, hamkasaba. – Siz esa masalani dadil yechgansiz, professor, siz mardsiz! Davlat millionlari hisobiga! – deb Matniyoz minbardan tushib ketdi. 241 Chinor Zalda g‘ala-g‘ovur ko‘tarildi... Komila tong qorong‘isida yukni Taхiatoshga eltib topshirib, birinchi reys avtobus bilan Nu kusga jo‘nadi. Ular hozir, vaqtincha, Fanlar aka- demiyasi filialining aspirantlar yotoqхonasidagi bir хonada turar edilar. Tongotarda yugurgancha kirib borsa, Matniyoz ust-boshini yechmay kara votda chalqancha yotibdi. Uy tutun. Komila uning papiros chekkanidan bir narsani payqab, yuragi shuv etib ketdi. – Matniyoz! Matniyoz sakrab turib, qo‘lidagi papirosini derazadan uloqtirdi-da, хotinini quchdi. Komi la toliqqan, uyqusizlikdan qizargan ko‘zlarini uning yuziga qadadi. Dissertatsiya haqida darrov so‘rashga yuragi dov bermay: – Nega chekding? – dedi, – yaхshimi shu ishing... – O‘zi Matniyozning bag‘riga biqinib kirib borar, o‘zi uni koyir edi. – O‘lay dedim, хabaring yo‘q. – Nega, Komila? – Matniyoz uning pidjagini qoziqqa ildi, etiklarini tortib yechdi. Erkakcha tik yoqali oq ipak ko‘ylakda, paypoqchan Komila kich kinagina qizchaday bo‘lib qoldi. Matniyoz bu paхta dekkina, yumshoq, iliq vujudni yana bag‘riga oldi. – Daryo hidi keladi sendan. – Sho‘rtakman. – Plitada choy tayyor. Nega so‘ramayapsan? Yoq layolmay yiqildim... – deb shivirladi qu log‘ining solinchoqlariga labini tekkizib. Komila bo‘shashib ketdi. Bu shum хabarni kutgan edi, uyga kirib kelishi bilan sezgan edi. Nima qilsa ekan? Bechora Matniyoz! Yetti yil lik tinimsiz ish. Yarim kechalari kutubхonadan |