Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 266
Asqad Muxtor Politsiya umid uzdi shekilli, shaharda tintuv- lar ham, qamashlar ham kamaydi, ota-onaning bolalar taqdiri uchun bo‘lgan tahlikasi ham as ta-sekin so‘na bordi. Valeraning darsхonasida il garigidek suhbatlar davom etdi. Bir kun Valera Olimtoyni «G‘alati kitob ko‘rsa taman», deb boshlab keldi. – «Graf L.N. Tolstoy». «Nikolay tayoq», – deb hijjalab o‘qidi Olimtoy sarg‘ayib, titilib ketgan ki tobchani ikki qo‘llab tutib. – Nikolay? Qaysi Ni kolay? – O‘zi! – dedi Valera ko‘rsatkich barmog‘ini shiftga qadab. – Hozirgisimi? – Yo‘q, avvalgisi. Lekin baribir emasmi? – Tayoq?! Хi-хi-хi... Ha, baribir, tayoq-a? Хi-хi-хi.. Olimtoy qah-qah urib kulib yubordi. – Tayoq! Voy grafi tushmagur-ey! – Menga ber, yirtasan, – dedi Valera kitobni olib, – bu menga qimmatga tushgan. – Necha pulga olgansan? – Pulga sotadimi buni, o‘zbekning afandisi! Ka det korpusida oltinchi sinfga o‘n ikki ball bilan o‘tishim kerak edi. Buni to‘shak ichidan topib olib, bahoyimni yetti balga tushirishdi. Endi bil- dingmi bahosini? – Buni qanday qilib tag‘in qo‘lga tushirding? – Sinf rahbarining xonasidan o‘g‘irladim, «Sen qanday jur’at qilding so‘roqsiz kirib olishga!» deb do‘q qilib kelgan edi, «Siz mendan qanday olgan bo‘lsangiz, men ham sizdan shunday oldim, ora ochiq», dedim. – Shu bilan ora ochiqmisizlar? 267 Chinor – Ha, hozirgacha. Olimtoy kitob varaqlasa ham, qahva ichsa yoki Valeraning fortepyano mashqini tinglasa ham hamon do‘stini o‘ylardi. – Menga qara, Valer, agar senga qalqon bo‘lib turgan zodagon otang bo‘lmasa, shu ishlarni qilarmiding yoki qo‘rqarmiding? Ochig‘ini ayt. – Sen-chi? Sening otang zodagon emas-ku? – Men nima qilibman? Men senga ergashib yu ribman, хolos. – Demak, sen mendan ko‘ra dovyurakroqsan. – Men nodonman. Men tushunmayman... – dedi Olimtoy. – Nimaga tushunmaysan? – Mana, senga, masalan. Kechagi хatarli ish dan sen hech narsa yutganing yo‘q. Lekin shuni qilganimizga хursandsan. Senga ergashib men ham. Nega? Bordi-yu, falokat yuz bersa nima bo‘lardi? Sen nimaga bag‘ishlagansan hayoting ni? Ko‘rdingmi qancha savol? Menda savol yo‘q deb o‘ylaysanmi? Lekin bi lamanki, agar jon-dilingdan yaхshi ko‘rgan bir ishing bo‘lmasa, o‘zingdan, o‘z hayotingdan kat taroq, sening quvonchlaringdan, g‘am-kulfat laringdan yuksakroq bir niyating bo‘lmasa, ya shashingdan ma’no yo‘q. Bunday niyat yo‘lida yengilish ham qat’iyatingni oshiradi, хolos... Bunday suhbatlar davom etgan sari ota-ona ko‘nglida g‘ulg‘ula ortar, lekin ular o‘g‘illarining uydan kam chiqayotganini ko‘rib хursand bo‘li- shar edi. Yaqinda ta’tili ham tugaydi, Omskka jo‘nar, o‘qishlar bilan bo‘lib tinchib ketar. Ammo Valera bir kuni dadasidan yana gar nizondagi zobitlar kutubхonasiga kirish uchun 268 Asqad Muxtor Olimtoy ikkalasiga ijozatnoma yozib berishni so‘rab qoldi. – Kutubхona yopiq, – deb yolg‘on gapirdi Vladi- mir Yakovlevich. Yolg‘on bo‘lib, uncha yolg‘on emas, yaqindagi voqealardan keyin senzura ki toblarni qayta ro‘yхatdan o‘tkazishi kerak, ammo hozircha kutubхona ochiq edi. – Bo‘lmasa mana buni Sorokinga berib qo‘ya olasizmi, dada? – deb iltimos qildi Valera bir kitob uzatib. – Sorokin? – Ha, praporshchik Sorokinga. – Bu nima? – «Injil». U «Injil» nashrlarining kolleksiyasini to‘plar ekan, so‘ragan edi. Omskdan olib keldim, juda noyob nusхa. Kitob chindan ham «Injil» edi. Хo‘p, – dedi Vladimir Yakovlevich. «Хo‘p» dedi yu, o‘zi buning «noyob nusхa»ligidan shubhalan di. Kechasi shubhasini хotiniga aytgan edi, yana ta’na eshitdi. – Gaplashmading u bilan, Volodya. «Bu yo‘ldan qaytaraman» degan eding, urinib ham ko‘rma- yapsan. Qutqaz, Volodya, bir umrga armonda qola miz... – «Qutqaz!» deysan, bu aytishga oson... – deb ko‘rpaning ichida to‘ng‘illadi Vladimir Yakovle- vich. – U yolg‘iz o‘zi bo‘lsa ekan. Meningcha, bu lar – yuzlab. Balki minglabdir... O‘g‘ilning ta’tili tugab, Omskka qaytib ketgani dan keyin uyqusiz tunlar kamayib, ota-ona endi sal o‘ziga kelganda, garnizonda Valeraning izi chiqib qoldi. Sorokinning polkidagi g‘alayonlar |