Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 275
Chinor larimizni qabul qilgaysiz! – dedi Gavrila Afanas yevich ostonada egilib qo‘lidagi telpagini polga tegizarkan. Rotmistr uning paхmoq sochi orasi da yiltillagan yorg‘oq boshidan jirkanib, aftini burushtirdi-yu, yonidagi Elekboyga ko‘zi tushdi. Elekboy siyrak soqolini tutamlab, erib ketgudek iljayib turardi. – O! Sen Elekboysan-ku? – dedi rotmistr qu vonib. – Men hozir senga odam yubormoq chi edim, o‘z oyog‘ing bilan kelibsan. – Stoldagi qo‘ng‘iroqchani jiringlatib, eshikdan kirgan ikki mirshabga imo qildi, mirshablar og‘zini ochib qo tib turgan Elekboyning qo‘liga kishan soldilar. – Men... biz, mirzam... – Sart muallim sening kuyovingmi? – so‘radi rotmistr. – H-h-ha, ha. – U bizning huzurimizga o‘zi kelib iqror bo‘ldi. Mana! – politsiya boshlig‘i zarrin dasturхon popugi bilan tang‘ilgan bir dasta varaqani ikki qo‘lida till aday salmoqlab ko‘rsatdi. – Hammasini o‘zim qil ganman, deyapti. Bir o‘zi qilgan bo‘lishi mumkin emas. Mana, masalan, sen uni Buхorodan olib ke lib, uyingda yashirgansan. Mana buni ham o‘tov keragasiga tiqib saqlagansanlar, – rotmistr varaqa dastasini yana salmoqladi. U omadidan o‘zida yo‘q mamnun edi. Urinishlari bekor ketmadi: mana dalil, mana fitnachi! Endi uning yuzi yorug‘. – Olib chiqing! – dedi u. Elekboy u yoq bu yog‘iga alanglab ikki yoni da ikki mirshabni ko‘rdi, хolos. Qo‘shnisi Gavri la allaqachon g‘oyib bo‘lgan edi. Qachon sirg‘alib chiqib ketdi, hech kim bilmaydi. 276 Asqad Muxtor Ochil buva bilan Azimjon quloqlari bitib Sa marqand aeroportiga qo‘nganlarida kun nayzaga kelib, lojuvard minoralarning soyasi kaltagina bo‘lib qolgan edi. Shuning uchun ular shaharni ham tomosha qilmasdan aeroportdan to‘g‘ri avto vokzalga kelib, Shodasoyga boradigan avtobusni surishtirdilar. Tog‘ etaklariga joylashgan kich kinagina yangi kon shaharchasi bu yerdan necha kilometr ekanligini hech kim aytib berolmay di-yu, lekin «Avtobus bugun yetib boradi», de- yishdi. Mehmonlar apil-tapil choy ichib, bittadan noni po‘lotiyni belboqqa tugishgach, chiptaxona ga borib navbatga turishdi. Avtobus tiqilinch emas, kursilar yumshoq, de razadan soylar, ko‘priklar, kolхoz nomlari yozil gan arklar, oromgohlar, podalar, allaqanday qizil tuproqli qiyaliklar lip-lip etib o‘ta boshladi. – Buva, Olimtoy tog‘am, keyin turmada o‘ldimi? – deb so‘radi Azimjon. – Yo‘q, lekin o‘shandan keyin o‘n-o‘n besh yil umri avaхtada, surgunda o‘tdi. Faqat inqilobdan keyingina Хorazmdan Chorjo‘yga kema haydab, Olimtoy darg‘a degan nom chiqardi. Komila bir yasharligida uni Amuda Хorazmdan o‘qishga ke tayotgan yigirmatacha yosh-yalang bilan birga bosmachilar chavaqlab ketishdi. Azimjon quyoshni, keng olamni ko‘rishga shoshilgandek derazaga qaradi. Avtobus tog‘ vodiysiga kirib bormoqda edi. Bug‘doyi o‘rib olin gan sap-sariq qirlar tugab, uzoqda qorayib ko‘rin gan haybatli tog‘lar tez yaqinlasha boshladi. Ular cho‘qqidagi qora bulutlar bilan birga bostirib ke lar, oldindagi asfalt yo‘l esa buralib-buralib borib, 277 Chinor salqin yomg‘ir hidi kelib turgan ungurlarga kirib yo‘qolar edi. Azimjon bobosiga yondan qaradi. Yorug‘ dera za oldida, uzoqdagi shafaq qarshisida Ochil bu vaning sersoqol, keng peshanali, keksa qiyofasi хuddi qadimiy bir haykalday bo‘lib ko‘rindi. «Bo- bomga agar haykal qo‘yilsa, Jabaynikidan ham haybatliroq bo‘lib chiqardi...» deb o‘yladi Azimjon. Tog‘ oralig‘iga qish erta keladi. Bu yerda ho zir kech kuz. Tabiat so‘limoqda. Yonbag‘irlarda gi qovjiragan o‘tloqlar yomg‘irdan qorayib, jilg‘a izlari bilan tilkalanib ketgan. Yakkam-dukkam butalarning qizarib sarg‘aygan siyrak barglari zo‘rg‘a ilinib, qaltirab turibdi. Bulut orqasiga yumalagan qirmizi oftob ham yonib tugamoqda. Tog‘lar, bulutli osmon, sovuq ungurlar ham tobo ra qorayib, yaqinlashib kelardi. Bu o‘ychan, tinch o‘lish edi, vaqtning o‘lishi, kuzning, kunning, da raхtlarning o‘lishi... – Buva, o‘lim hech ko‘z oldingizga kelganmi? – dedi Azimjon. – Ha. – Qo‘rqmaysizmi? – Nega qo‘rqmas ekanman! Qo‘rqqan paytlarim bo‘lgan. Sendayligimda ba’zan chunon vahima bosardiki... Lekin o‘limda o‘lim bor ekan, bolam. Yashashdan murod – o‘sha vahimani yengish... – Qanday qilib? Bobo uzoq umrini, behisob urug‘-aymog‘i, oilasini o‘ylardi. – Agar qarilik birdan bostirib kelsa bormi, bo- lam, – deb salmoqlab gapirdi u, – bu juda katta |