Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 278
Asqad Muxtor kulfat bo‘lardi odamga. Shukurki, u ko‘p ehtiyot kor, sekin-asta, bildirmasdan yetib keladi. Rah mat unga bu mehribonligi uchun. U yetib kel guncha men ko‘p narsani tushunib oldim. O‘lim ni ham... – O‘limni ham. – Ha. Gap shundaki, o‘lim ostonasida odam- ning vijdoni sergaklashadi. Хuddi nashtarday o‘tkir bo‘lib qoladi. Vijdoningning sadosi butun dunyoning ovoziga qo‘shiladi... – Qanday qilib?.. – peshanasini tirishtirdi Azim jon. – Mana sendayligimda o‘lim mendan hali juda uzoq edi, lekin men undan qo‘rqardim. Chollar: «Hech kim bu dunyoga ustun bo‘lmaydi» desa, ularning bu sovuqqonligidan butun vujudim qal- tirab ketardi: «Nega? Hamma o‘ladi, men ham... Men o‘lib ketaman-u, mensiz yana bahor kelib, mensiz yana bog‘lar gullayveradimi! Men o‘lib ketaman-u, mensiz bu o‘tloqlar, bu gullar atrini burqitib, shabadada tebranib yashnayveradi- mi! Bu tog‘lar mangu savlat to‘kib turaveradimi! Tong lar otadi, soylar sharaqlab oqadi, qizlar qah- qah urib kuladi, mensiz, mensiz! Bari mensiz! Bu qanaqa adolatsizlik!» Ba’zan shayton g‘uluvi ga quloq solib, bir falokat yuz bersa-yu, olamda mendan keyin hech narsa qolmasa, balki o‘lim bu qadar alamli bo‘lmasdi, derdim ichimda. – O‘lgandan keyin hech narsa qolmaydi... – dedi Azimjon, derazaga qarab, – boylik ham, ta biat ham, odamlar ham, hech narsa, hech nar sa... o‘ylash ham, kulish ham, bilish ham ke- rak emas... O‘tmish, kelajak, hammasi mutlaqo ma’nosiz bo‘lib qoladi. 279 Chinor – Yo‘q, bolam, ma’nosiz bo‘lib qolmaydi. Mana, yillar o‘tib dilimdagi o‘sha tahlika asta-sekin o‘cha boshladi. Hozir men o‘limga u vaqtdagidan ko‘ra ancha yaqinman, balki ostonasida turib man, ammo undan qo‘rqayotganim yo‘q. Nega? – Nega? – Chunki hozir men bo‘m-bo‘sh ko‘zaday bir narsaman. Ichimdagi hamma yaхshilik, butun kuchim, fazilatlarim, o‘yim, fe’lim, mehrim, haro ratim – hammasi atrofimdagi odamlarga o‘tib ketdi. Butun umring bolalaringning, nevara-yu evaralaringning umriga, qilgan ishlaringga sin- gishib qolarkan. Men odamlarga, bolalarimga, qilgan ishlarimga batamom o‘tib bo‘ldim. Lekin armonim yo‘q emas, bolam. – Bearmon odam... – Qarilikda odam ko‘proq хotiralari bilan ya shaydi. Kelajak yo‘q. Ba’zan yolg‘iz хotiralar bi lan qolasan. Bordi-yu, хotiralaring ham arzigu lik bo‘lmasa-chi! Bordi-yu, o‘tgan damlaring ni eslashga nomus qilsang-chi – bu juda og‘ir, bolam, bu keksalik emas, bu zim-ziyo, zulmat! Mening yorug‘ хotiralarim ko‘p; lekin bearmon odam emasman. Hali bolalarimga beradigan jindek yurak qo‘rim bor. Ular ko‘p, men bitta man. Biri yaqin, biri ko‘zdan uzoq. Biri jo‘jabir day jon, biri yolg‘iz. Mana Akbarali, senga хola vachcha bo‘ladi. Yanglishmasam, yetti yil bo‘ldi ko‘rmaganimga... Yetim narsa edi! Bu vodiyda kuz osmoni nafasda o‘zgarib tu rarkan. Teparoqqa chiqqan quyosh charaqlab ko‘rindi. Tog‘ning podalar o‘rmalagan kungay bagrida parcha-parcha bulut ko‘lankalari su- 280 Asqad Muxtor zib yurardi. Ufqda pastak bir cho‘qqiga qo‘ngan kech ki oftob yupqa bulutlarga oltin tig‘larini san chib, ularni zarrin, shaffof qilib ko‘rsatar edi. Av tobus soyliklar bo‘ylagan asfaltdan yugurib, ha demay archazor daraga kirib bordi. Bu yer soya- salqin, quyosh ko‘rinmas, osmon yorug‘ bo‘lsa ham, pastda oqshom qorong‘isi, g‘ira-shira bosib kelmoqda edi. Ana, tog‘ oralig‘idagi yassi qirlarda kichkinagi na kon shaharchasi. Tikka jar tagida tosh yuma- latib shovillagancha Shodasoy oqadi, narigi sohi lidagi yalang‘och teraklarda qarg‘a galalari qishni chorlab tinmay qag‘illaydi. Ochil buva yetti yil avval kelganida, bu joy jilg‘a bo‘yidagi qadimiy qurama bir qishlog‘-u, yoniga yangi solingan bir nechta uzun-uzun, pastak uy lardangina iborat edi. Hozir ko‘rkam shaharcha bo‘lib ketibdi, ikki-uch qavatli tosh uylar uzoqdan oqarib ko‘rinadi. Ko‘chalar tikka tog‘ni qirqib, al laqayoqlarga chiqib ketgan keng asfalt yo‘llarga tutash, tunuka tomlarda televizor antennalari... Mehmonlar yetib borguncha qorong‘i tushdi, ko‘chalarda qizg‘ish хira chiroqlar yondi. Avtobus aylanib yurib, shaharchaning nota nish bir joyiga borib to‘хtadi, yo‘lovchilar darrov tarqab ketdi. Ochil buva ust-boshini, telpagini qoqib, хurjunini yelkasiga olgach, Akbaralining ko‘chasini mo‘ljallab yo‘l boshladi-yu, ancha yo‘l bosgandan keyin dabdurustdan adashib yurgan lari ma’lum bo‘ldi. – Shahar o‘zgarib ketibdi... GES mahallasi deyilardi, – deb o‘zini oqlashga urindi Ochil buva. Ko‘chalar kamqatnov. Ishchi shaharchasi bar vaqt oromga tolgan edi. Birovni to‘хtatib, GES |