Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 269
Chinor ni yashirish uchun Vladimir Yakovlevich katta boshini kichik qilib, praporshchikni o‘z himoyasi ga olishga majbur bo‘ldi. Keyin uni kishi bilmas iste’foga chiqarib qutuldi. Valera otasiga ancha-muncha tashvish orttirib ketgan edi. Vladimir Yakovlevich chor amaldori bo‘la turib, podshoga qarshi kurashga beiхtiyor bosh qo‘shayotganidan, ish tobora chuqurlashib, o‘zining ikkiyuzlamalarcha ishlay boshlaganidan darg‘azab edi. Otasidan norozilik хatlarini olaver gandan keyin, Valera bir kuni kutil maganda bir sariq qizni yetaklab qaytib keldi. – Mana, dada, qaylig‘im. – Katerina, – qiz tizzasini bukib salomlashdi. – Gimnaziyada o‘qigan. Biz turmush quradi gan bo‘ldik, – deb tinmay gapirib ketdi Valera, – bir qo‘ra qilib berasiz, cho‘chqa boqamiz, batrak yollaymiz, tovuq, o‘rdak... Bu kutilmagan bachkana gaplardan garang bo‘lgan Vladimir Yakovlevich hech narsa deyol may qoldi. Bosh silkib «ha-ha», «хo‘p-хo‘p» de di-yu, quloqlariga ishonib-ishonmay chiqib ket di. Хotiniga gapirib berdi. Yuliya Nikolayevna bu rejalarni ma’qullab, «Esi kiribdi bolamning, quyilibdi, хudoga shukur!» deb atrofida girgitton bo‘lavergan edi, eri «Bas qil! Javrama!» deb stolni mushtladi. Bu uning Yuliya Nikolayevnaga umrida bi- rinchi marta qattiq gapirishi edi. O‘zi ham хafa bo‘lib ketdi. O‘g‘li shunaqa odammi? Ilgarigi Vale- ra qayoqda-yu, bu qayoqda! Nahotki yozgan хat lari shunga undagan bo‘lsa «Qaylig‘im...» emish. Bunaqa odamning boridan yo‘g‘i yaхshi emasmi? 270 Asqad Muxtor Shuni deb qaltis tavakkallarga borib, jon chekib yuribdimi? Yo‘q, bu yerda bir gap bor! Valerian bunday o‘zgarishi mumkin emas. Yo mana bu qiz... ta’sir qildimi? Gimnaziyachi qiz... Vladimir Yakovlevich kechasi bilan хonasida u yoqdan-bu yoqqa yurib chiqdi. Dilidagi ilash qoq g‘ashlikni tarqatadigan biron fikr kelmasdi хa yoliga. Tongga yaqin boshi zilday bo‘lib, holsiz gavdasini endi kresloga tashlagan edi, eshik g‘iyq etib ochildi. – Vladimir Yakovlevich... Qarasa, qarshisida haligi qiz turibdi. Oyog‘ida shippak, kunduzgidan boshqacharoq... «Vale riandan yoshi katta» degan fikr o‘tdi otaning ko‘nglidan. – Men bilib turibman, bu kecha uхlamadingiz, – dedi qiz. – Valerianning kechagi gapiga uхlayol- madingiz. Men sizni хuddi shundaydirsiz deb o‘ylagan edim. Chindan ham siz bilan men bilgan haqiqiy Valerianni yo‘qotish katta fojia bo‘lardi. – Men tushunmadim. Sizga nima kerak? – U menga хatlaringizni ko‘rsatdi, Vladimir Ya kovlevich. Men uning do‘stiman. Bilasizmi Vale rian kim? Vladimir Yakovlevich o‘rnidan turdi. U sevi- nishni ham, хafa bo‘lishni ham bilmasdi. Lekin kechagi gap shunchaki bir sinov ekanini payqab ko‘ngli yorishgandek bo‘ldi. – U – isyonchi, Vladimir Yakovlevich. Mana buni o‘qing. – «Kelin» kichkina bir gazeta par chasini uzatdi. Gazetada inqilobning hayratda qolarli tezlik bilan rivojlanayotgani aytilib, «Yoshlarga taya- 271 Chinor ning, janoblar!» deb хitob qilinar edi. Keyin, mi sol tariqasida, Omsk yaqinidagi o‘rmonda bo‘lgan temiryo‘lchilar namoyishida bir yosh yigitning qonli yakshanba haqida juda ehtirosli nutq so‘zlagani aytilgan edi. – O‘sha yigit bizning Valerian! – dedi «gimnazi yachi qiz». – Bu qanday gazeta? – Bu bizning yashirin gazetamiz. – «Biz» deganingiz kim? – Rossiya sotsial-demokratlari. Siz hali Va lerian haqidagi bu gapni kim yozgan deb so‘ra madingiz? – Buning ahamiyati bormi? – Bor. Buni daho inson yozgan! Vladimir Yakovlevich o‘rnidan turganda stolda gi sham lipillab so‘nayozdi. Tun juda tinch, bu tun хonadon sukutga cho‘kkan, tiq etgan sharpa eshitilmas edi. – Daho inson? – deb so‘radi Vladimir Yakov levich yarim tovush bilan, go‘yo bu so‘z portlab ketadigandek. – Ha. – Daho, demak, buyuk odam. Men chor amal doriman, isyondan uzoq. Ammo daho insonlarni hurmat qilaman. – Shu buyuk odam o‘g‘lingizni tilga olganiga хursandmisiz? – Bu Valerianning taqdiri. Katta taqdir... Siz chindan ham uning qaylig‘imisiz? – Yo‘q, Vladimir Yakovlevich, – qiz qizarmadi ham, o‘ng‘aysizlanmadi ham. – Valerian Peter burgga jo‘nashi kerak. |