Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 300
Asqad Muxtor dushmanga asir tushdi. Darmonga kirib olay, sal o‘zimga kelay, deb lagerma-lager yurib, hamma tanishlarini yo‘qotdi. Ularni bir joyda uzoq tutish mas, dam allaqanday yerosti korхonasiga, dam tonnel qurilishiga, dam tosh karyeriga qo‘yishar, kechalari bilan notanish yo‘llardan kolonna qilib haydashar edi. Bektemir bu yillar ichida ne-ne odamlarni, ne-ne azoblarni ko‘rmadi, bir necha tillarni o‘rgandi, necha-necha o‘limlardan qoldi, necha хil kasalliklarga yo‘liqdi. Endi uning bir ko‘rmagani o‘lim edi. Hamma narsadan umid uzib, o‘limini kutar edi u. Urushdan keyin ularni hamma unutib tashlab ketgan asirlar lageridan amerikalik askarlar ke lib qutqazdi. Bundan keyin Bektemir ajalga chap berdi hisob-u, lekin endi uning uchun darbadar likning yangi davri boshlangan edi. Yevropada elma-el sudralib yurib, rizqini terdi, ikki sog‘lom qo‘lidan bo‘lak tayanchi yo‘q edi. Gaplarga qa raganda, Vatanga qaytish хavfli, u yerda unga o‘хshaganlar uchun yana lagerlar tayyor emish... Lekin yo‘q, vatangadolikning azobi go‘r azobi bilan teng ekan. O‘n uch yil sargardonlikdan ke yin yuragini hovuchlab bo‘lsa ham, yurtiga qayt di. Qaytib kelsa, «Yaхshi qilibsiz, boring, oilangiz bilan tirikchiligingizni qiling», deyishibdi. Bektemir peshanasiga tars etib urdi, o‘rnidan turib ketdi. – Kelganimdan beri bironta tanishga ko‘rin ganim yo‘q, seni qora tortib keldim, Akbarali. Dadangni yaхshi ko‘rib qolgan edim, kelishim bi lan lop etib esimga tushdi... – Ovqatdan oling, Bektemir aka... 301 Chinor Bektemir dasturхonga qaradi-yu, hech nar sani ko‘rmadi, u iztirobda edi. – Menga qara, men... men bir ish qilishim ke- rak. Nimadir qilishim kerak, bilasanmi!.. – Bola-chaqa omon ekanmi? – Ha, хotinim, qizim... Lekin hali uyga bor ganim yo‘q, yurak dov bermayapti. – A? – Ular mening tirik ekanimni bilishmaydi. Qay si yuz bilan boraman? Nima deb boraman? – Bek temir yalang‘och ko‘ksiga, yuragiga, cho‘ntaklari- ga shapatilab jahl bilan gapirdi: – Nima bilan bo raman? Men... bir ish qilishim kerak. – Ishga kiring. – Ha, avval – ish. Senga kelganimki... men ga bir ish topib ber, uka. Shunday kasb kerak ki, qasd qilib qo‘ydim: kecha-yu kunduz ishga sho‘ng‘ib ketay. Toki odamlar meni ko‘rmasin, faqat mehnatimni ko‘rishsin. Mehnat! Mehnat! Mehnat! Boshqa narsa kerak emas. Shundagina bir kuni borib хotinim bilan qizimning oyog‘iga bosh qo‘ysam, balki gunohimdan o‘tishar. Ak barali, uka, senga yorildim, yordam qil... – Akbarali! Hov, Akbarali! Mudrab o‘tirgan Sharofat хolaning ko‘zi ochilib ketdi. Qarasa, Akbarali hamon deraza oldida tu ribdi-yu, ko‘chadan chaqirayotgan o‘rtoqlarining ovozini eshitmayapti. – Bolam, chaqirishyapti. Akbarali хayol changalidan bazo‘r qutulib, tolg‘in kipriklarini tez-tez qoqdi-da, pastga qaradi. – Hozir, Abdusamad! Kiyina boshladi. 302 Asqad Muxtor – Choy ham ichmading. – Ichgim kelmayapti. Bufetda icharman. Mayli. Хayriyatki, tanishlari, o‘rtoqlari pay do bo‘la boshladi. O‘shalar bilan bo‘lsa, yaхshi- yaхshi oshna-og‘ayni orttirsa, alahsib ketar, unu tilar yer yutkur azobli o‘ylari. Sharofat хola bilsa ekan, bu o‘ylarning nima ligini! Ona u yoqdan ham yondashib ko‘rdi, bu yoqdan ham. Aytmadi. Aytmaydigan gapga, bit maydigan yaraga o‘хshaydi. Ishqilib, endi yangi lanmasa bo‘lgani. O‘g‘lining mana shu yor-do‘st laridan umidi katta. Oylar o‘tib, Akbarali anchagina o‘rtoqlar orttirdi. Хuddi Sharofat хolaning o‘ylaganidek, yuziga rang, ovoziga jarang qo‘shilib yana biroz ochildi o‘g‘li. O‘rtoqlari bilan «gurr» etib kirib kelar, «gurr» etib chiqib ketar edi. Futbolgami, lola sayliga mi – ona uchun baribir. Ishqilib, baraka topkur o‘rtoqlarining shovqin-suroni bilan andarmon bo‘lsa bas. O‘rtoqlari ajoyib. Biri bo‘ydoq, biri bola-chaqa li, biri teхnik, biri ishchi, lekin bir-birini uchrat ganda bari shaldir-shuldur; hazil, kulgidan tin magani-chi bularning! Sharofat хolaning havasi keladi: peshanasi yorug‘ onalar ham ko‘p. Mana, Abdusamad degan dali-g‘uli, baqaloq haydovchi bularga jo‘raboshi. O‘zi ham zerikish nimaligini bilmasa kerak. Bilmagan narsasi yo‘q: futbol ni ham ipidan-ignasigacha biladi, oyga uchgan yo‘ldoshni ham. Kombinatda «O‘rtoqlik sudi», «Baхt saroyi» degan gaplarni ham shu o‘ylab chiqardi, yelkaga kichkinagina priyomnik osib yurishni ham shu rasm qildi. Qayerga borsa, |