Еколоэийа вя су тясяррцфаты ъурналы, №1, феврал, 2014 - жц ил
5
Torpaq işlərinin kartoqrammasına əsasən, planlaşdırma üçün lazım olan
qruntun həcmi 82500.0m³-təşkil edir.
Yuyulma zamanı itkiyə gedən qruntun əvəzinə karxanadan daşınan torpaq həcmi:
96000m³x0.2=19200.0m³
Karxanalardan daşınan torpağınümumi hecmi:
82500.0m³+19200.0m³=101700.0m³ teşkil edir
Beləliklə rekultivasiya ərazisində buldozer vasitəsi sürükləməklə yayılan qrunt (karxanalardan
gətirilən torpaq, ştiv, beton parçaları, zavoddan daşınan yuyulmuş torpaq) ümumi həcmi
101700m ³+63942.0 m ³+76800.0 m ³+692.0 m ³=243134.0 m ³
təşkil edir.
Ərazinin bioloji rekultivikasiya məsələsinə keçək:
Bioloji rekultivikasiya torpaqın xüsusiyyətini yaxşılaşdrılması, neftlə çirklənmiş torpaqlarda
neft korbohidrogenlərinin parçalanmasının intensivləşməsi , nəmliyin saxlanılması məqsədi ilə
aparılır. Bu zaman bioloji təmizləmədə ammofoska pereapatından , nitrofoska pereparatından
istifadə olunur. Bu pereparatlar 1m³ əraziyə 50q hesabı ilə hopturulur. Suvarma işləri 9 ay
bioloji proses müddətində 18 dəfə hər m² -a 25 litr su verilməklə aparılır. Bioloji təmizlənmənin
sonunda torpağın tərkibinin yaxşılaşdırılması üçün 1 ha sahəyə 30 kq hesabı ilə arpa yaxud
yonca əkilməlidir. Burada 1 məsələ ortaya çıxır – labarator analiz aparılması üçün 1 ha sahədən
ilkin nümunələr götürülür və hər bir nümunə asağıdakı komponentlərə görə analiz edilir:
Neft parçalarının və geterotrof mikroblarının sayı
Qruntunun duzluğu
Nəmlik ( bir başqa çöl şəraitində)
pH (bir başqa çöl şəraitində)
Neft məhsullarının miqdarı
Ağır metalların miqdarı
Qruntunun fitotoksik analizi
Neftlə kütlənin bir hissəsi torpaq səthində qalmaqla örtük əmələ gətirmiş, bir hissəsi isə
müxtəlif dərinlikdə torpaqın dərinliyinə hopmuşdur. Yarimadanın torpaq-bitki sistemində
yaranmış həmin gərginliyin aradan qaldırılmasında əsas məsələ texnogen pazulmuş proseslərin,
eləcə də həmin torpaqların genetik xüsusiyyətlərini, fiziki, fiziki-kimyəvi, aqrokimyəvi və
sanitar-gigenik göstəricilərini müəyyənləşdirmək vacibdir
Model kimi qəbul edilən bu torpaqların əraziləri üçün yayı quru isti, qışı mülyim keçən
yarımsəhra iqlimi səciyyəvidir. İqlim amilləri-atmosfer təzyiqi , temperatur, nəmlik ,
yağmurların miqdarı , yuxarı və aşağı temperatur göstəriciləri , torpağın bioloji üzvi həyatında
mühüm rol oynayır.
Nəticə:
Yekun olaraq təklif edirik ki, münbitlik bir sıra tibbi və antropogen amillərin təsiri altında
aparıldığı üçün bu cəhət torpaqların rekultivikasiyasında nəzərə alınsin.
Ədəbiyyatın siyahısı
1.
Nəsibov.M.M. Neftlə çirklənmiş sahələrdə ilkin bərpa işləri prosesi və son monitorinqin
aparılması - 2008 Elmi praktiki konfrans materialları
Еколоэийа вя су тясяррцфаты ъурналы, №1, феврал, 2014 - жц ил
6
2.
Cəfərov.F.A. Neftlə çirklənmiş torpaqların təmizlənməsində mexaniki təmizləmə qurğuların-
dan istifadə ARDNŞ-in potensialı - 2008 Elmi praktiki konfrans materialları
А.О.Рустамова, И.Г.Гусейнов, С.Н.Дарзийева, Р.Т. Гафаров
Приведение участков загрязненных нефтью в экологически
благонадежное состояние на основе мониторинговых данных
Резюме
В статье рассмотрены некоторые вопросы рекультивикации загрязненных нефтью и
нефтепродуктами земель для дальнешего использования этих земель для народного хо-
зяйства.
A .O.Rustamova, I.H.Huseinov, S.N.Darzieva, R.T.Gafarov.
Greating ecologicall suitable conditions for oil-polluted areas
according to monitoring results
Abstract
In this article have been looking for the some problems related with the restoration of the areas
polluted with the oil and the oil products. Giving recommendations for agriculture.
Еколоэийа вя су тясяррцфаты ъурналы, №1, феврал, 2014 - жц ил
7
A .O.Rüstəmova, I.H.Hüseynov, S.N.Dərziyeva, R.T.Qafarov
(MAKA –nın Kosmik Cihazqayırma Məxsusi Konstruktor Bürosu )
Monitorinq göstəricilərinə əsasən neftlə çirklənmiş ərazinin
ekoloji yararlı hala gətirilməsi məsələsinə aid
Rəy
Məqalədə aktual ekoloji problem araşdırılıb. Neftlə çirklənmiş torpaqların bəzi rekultivikasi-
ya məsələlərinə toxunulmuşdur. Hesab edirem ki, məqalə çap oluna bilər.
Texnika elmlər namizədi Məmmədov.M.İ
Ə.B.ƏLIYEV, B.M.MƏMMƏDOVA, T.G.ZEYNALOVA
1-FURFURILOKSI-3-BENZILAMINOPROPANOL-2-NIN SINTEZI VƏ ONUN
POLIVINILXLORID KOMPOZISIYASINDA TIKICI AGENT KIMI TƏDQIQI
1-Furfuriloksi-3-benzilaminopropano l-2 furfuriloksi-1, 2-epoksipropandan alınmışdır
[1].
(I)