Еlcan həbibzadə
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4. ÇİNİN BAYRAMLARI, ADƏT VƏ ƏNƏNƏLƏRİ BAYRAMLAR
- Milli bayramlar
- Çin Yeni ili
96 tarixi qədimdir, o, Şan və ya Çjou sülalələri dövründə meydana gəlmiş və nəsildən-nəslə ötürülərək bizim günlərə qədər gəlib çatmışdır. Bu sadə və təbii kağız əsərlərin əsas süjeti sadə xalqın əmək və həyatıdır. Şansi əyalətinin Ansay qəzasında yaradılan kağız naxışlar bütün dünyada şöhrət qazanıb. Kağızda naxış açma – Çində ən məşhur xalq yaradıcılığı növlərindəndir. Arxeoloqların məlumatlarına görə, o, öz başlanğıcını VI əsrdə götürmüşdür, lakin bir çoxları hesab edir ki, əslində onun tarixi daha bir neçə yüz il əvvələ gedib çıxır. İlk vaxtlar kəsilmiş naxışlardan dini mərasimlər zamanı və interyerin bəzədilməsi üçün istifadə olunurdu. Qədim zamanlarda çinlilər adətən kağızdan müxtəlif əşyaların təsvirini və insan fiqurlarını kəsib onu ölənlə bir yerdə tabuta qoyur, ya da dəfndə yandırırdılar. Oxşar adətə indiyə qədər də Çinin hüdudlarından kənarda bəzi yerlərdə rast gəlinir. Kağızdan kəsilmiş təsvirlər adətən simvolik mənaya malikdir, buna görə də onlar dini mərasimlərin bir hissəsinə çevrilmişdir. Bundan başqa, bu orijinal naxışlar allahlara və əcdadlara pərəstiş mərasimlərində qurbanlıq sovqatların bəzəyi kimi də aşkar olunmuşdur. Hal-hazırda kağız naxışlardan hər şeydən öncə interyerin bəzədilməsi üçün istifadə edilir, divar, qapı, pəncərə, evin sütunları, güzgü, lampa və fənərlər onunla bəzədilir. Onlardan, həmçinin hədiyyələrin bəzədilməsi üçün istifadə olunur, bəzən isə özü hədiyyə rolunu oynayır. Əvvəllər xalq arasında bu cür kağızdan kəsilmiş naxışlar əl işi və lak məmulatları ornamentləri üçün nümunə idi. Kağızdan naxış açma yalnız əl ilə görülür. Naxış açma iki növdə olur: birincisi – qayçının köməyi ilə naxış açma: eyni vaxtda bir neçə kağız vərəqindən istifadə olunur (adətən bir dəfəyə 8- dən çox olmayaraq), ustalar onları kağıza yapışdırır və iti bıçağın köməyi ilə naxışı ideal vəziyyətə gətirib çıxarır; ikinci üsul – bıçağın köməyi ilə naxış açmadır: əvvəlcə kağızı bir neçə yerə qatlayırlar, onu heyvan külü və yağından hazırlanmış yumşaq yapışqanın üstünə qoyur, sonra bıçağı şaquli vəziyyətdə tutaraq diqqətlə kağızda naxış açırlar, və onu tədarük görülmüş nümunəyə əsasən hazır şəklə salırlar. İkinci üsulun üstünlüyü ondadır ki, o, eyni zamanda bir neçə naxış kəsməyə imkan verir. Kəndlərdə naxış açma ilə adətən qız və qadınlar məşğul olurlar. Əvvəlllər bu bacarığa bütün qızlar malik olmalı idi, bundan başqa bu nişanlı seçimində mühüm kriteriyalardan biri idi. Lakin o zaman peşəkar ustalar əsasən kişilər idi, belə ki, əvvəllər yalnız kişilər bu sənətlə xüsusi emalatxanalarda məşğul olmaq imkanına malik idilər. 97 4. ÇİNİN BAYRAMLARI, ADƏT VƏ ƏNƏNƏLƏRİ BAYRAMLAR Çin – qədim tarixə və zəngin mədəniyyətə malik ölkədir və öz bayramlarının çoxcəhətli ənənəsi ilə məşhurdur. Rəsmi bayramlar Çində Yeni il (bütün ölkədə yanvarın 1-i qeyd olunur), Bahar bayramı (Ay təqvimi ilə Yeni il, bütün ölkədə üç gün qeyd olunur), Beynəlxalq qadınlar günü (8 mart), Zəhmətkeşlərin beynəlxalq həmrəylik günü (1 may), ümumxalq tərəfindən bir gün qeyd olunur, Çin gəncliyi günü (4 may), Uşaqların beynəlxalq müdafiəsi günü (1 iyun), Çin Milli-azadlıq ordusunun yaranması günü (1 avqust), Müəllim günü (10 sentyabr), ümumxalq səviyyədə üç gün qeyd olunan ÇXR Milli bayramıdır (1 oktyabr). Bunlardan əlavə Çində Milli bayramlar geniş qeyd edilir. Cədvəl 5-də bu bayramların adı və keçirilmə tarixi göstərilir. Ümumi bayramlarla yanaşı bir çox milli azlıqlar öz ənənəvi bayramlarını da qoruyub saxlamışdılar. Məsələn, daylarda bu “Su bayramı”, monqollarda “Nadom”dur, iyanlar “Məşəl bayramını” qeyd edir, yaotyanlar “Danu bayramını” bayram edir, baylar “Mart bazarı”, çjuanlar – mahnı yarışları keçirir, tibetlilər tibet Yeni ilini və “Vanqo” məhsul bayramını, myaotyanlar “Tyaoxua” bayramını keçirirlər. Çin Yeni ili – qış gündönümündən sonra ayın təzə çıxdığı 2-ci gündür. O, yeni tarix hesabı ilə yanvarın üçüncü ongünlüyündən fevralın ikinci ongünlüyünə qədərki günlərin birinə düşür. Sinxay inqilabından sonra (1911-ci il) Çində yeni tarix hesabı tətbiq olunmağa başlanmışdır. Yeni üsulla Yeni ili fərqləndirmək üçün Ay təqvimi ilə Yeni il Bahar bayramı adlandırılmışdır. Çin əfsanəsinə görə 12 heyvan öz aralarında 12 illik dövrəyə kim başçılıq edəcək deyə mübahisə edirlər. Bu məsələni həll etməyi itdən xahiş edirlər və o təklif edir ki, kim çayı birinci keçərsə, o da birinci olsun. Qalanlar illərini hansı ardıcıllıqla çayı keçmələrindən asılı olaraq alacaqlar. Hamı suya tullanır. Siçan öküzdən xəbərsiz onun belinə çıxır və o, sahilə yanaşanda tullanır və birinci olur. Beləliklə də siçan ili siyahıya başçılıq edir. Donuz axırıncı gəlib çıxır. 98 Cədvəl 5 Çin bayramlarının adı və tarixi Bahar bayramı – Yeni il Ay təqvimi ilə yeni ilin birinci ayının birinci günü Məşəllər bayramı Ay təqvimi ilə yeni ilin birinci ayının 15-ci günü Əjdaha bayramı Ay təqvimi ilə ikinci ayın ikinci günü Mərhumlara rəhmət günü Ay təqvimi ilə ikinci ayın axırı yaxud üçüncü ayın əvvəlində Yayın başlanması bayramı Ay təqvimi ilə beşinci ayın beşinci günü İkiqat yeddilik bayramı Ay təqvimi ilə yeddinci ayın yeddinci günü Ay bayramı Ay təqvimi ilə səkkizinci ayın on beşinci günü İkiqat doqquzluq bayramı Ay təqvimi ilə doqquzuncu ayın doqquzuncu günü “Bahar bayramı” zamanı Çin “Qızıl həftə” adlanan yeddigünlük tətilə çıxır. Fasiləsiz dövrə müəssisələrindən və dövlətin həyat əhəmiyyətli xidmətlərindən başqa bütün idarə və müəssisələrin işi dayanır. “Çusi” adlandırılan Bahar bayramı gecəsi bütün ailə bir yerə yığışır. Bol bayram süfrəsi açılır, bundan sonra müxtəlif mövzularda söhbətlər aparılır, oyunlar oynanılır. Bir çox ailələrdə bütün gecəni yatmırlar, bu “Şousuy” – Yeni ili gözləmə adlanır. Növbəti günün səhəri qohum və yaxınların evlərinə baş çəkib təbrik edir və xoşbəxtlik diləyirlər. Bahar bayramı günlərində ənənəvi kütləvi tamaşalar: şirlər rəqsi, əjdahalar rəqsi, “quru qayıqları” yallısı oynayır, ağacayaqlarda nömrələr düzənlənir. Ümumçin ictimai rəyin öyrənilməsi institutunun Çini iri və kiçik şəhərlərində keçirdiyi sosioloji tədqiqata görə, hər bir ailə yeni ili qarşılamağa – bayram süfrəsinə və qohum və dostlar üçün hədiyyələrə - 1,5-3 min yuan (183-366 ABŞ dolları) xərcləyir. Xüsusi gərginlik növbəti həftədə nəqliyyatın üstünə düşür – adətən bu günlərdə validyinlərə, qohumlara baş çəkmək və turist səfərlərinə çıxmaq qəbul olunub. Ənənəyə əsasən bayram şənlikləri köhnə ilin qurtarmağına 10 gün qalmış başlayır və yeni ilin birinci ayının axırıncı günü ilə sona çatır. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|