2.7 Toplam Yağış Eğrisi ve Hiyetograf :
Bir yazıcılı yağış ölçerden elde edilen yağış kayıtları aşağıda tablo 2.1 de verilmiştir.
Yağış Yüksekliği “P” ile ifade edilmektedir. Yağış yüksekliğinin zamanla değişimini gösteren
yağış-zaman grafiği (grafik 2.1(P-t)) aşağıda gösterilmektedir. Yağışın zaman içerisindeki
değişimini, artışını, azalmasını, durmasını gösteren diyagrama Toplam Yağış Eğrisi denir. Bu
basamaklı bir çizgiyle yaklaştırılarak incelenir.
Tablo2.1 Yağış Ölçüm Sonuçları
Zaman (Saat) Saatlik Yağış Miktarı Toplam Yağış Miktarı
0 0
0
1 0,2
0,2
2 0,4
0,6
3 1,8
2,4
4 0,8
3,2
5 0,6
3,8
6 0,8
4,6
7 1,4
6
8 0,6
6,6
9 0,4
7
10 1,2
8,2
11 0,2
8,4
12 0
8,4
13 0,2
8,6
14 0,8
9,4
15 0,4
9,8
16 0
9,8
17 0,4
10,2
18 4
14,2
19 2
16,2
20 2
18,2
21 0,6
18,8
22 0,6
19,4
23 0
19,4
24 0,8
20,2
25 1,6
21,8
26 1,8
23,6
27 1,4
25
28 3,4
28,4
29 2,6
31
30 1,6
32,6
31 2
34,6
32 1,6
36,2
33 1,6
37,8
34 0,6
38,4
35 0,4
38,8
36 0
38,8
21
TOPLAM YAĞIŞ EĞRİSİ
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
0
5
10
15
20
25
30
35
40
(T)
(P)Top.Yağ.Eğ
Grafik 2.1 Toplam Yağış Eğirisi
Yağış şiddetinin zamanla değişimini periyodik küçük zaman dilimleri içerisinde yağış
yüksekliği olarak gösteren grafiğe Hiyetograf adı verilir. Bu da genellikle basamaklı grafik
sisteminde gösterilir.
HİYETOGRAF
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
4,5
1
4
7
10
13
16
19
22
25
28
31
34
37
(T)
(P) [mm/h]
Grafik 2.2 Hiyetograf
2.7 Bölgesel Ortalama Yağış Yüksekliğinin Bulunması:
Bir bölgede ortalama yağış yüksekliği: Mevcut verileri en iyi şekilde değerlendirerek
bölgesel ortalama yağış yüksekliğini en az hata ile hesaplayabilmek için her bir yağış
ölçeğinin çevresinde o ölçekteki okumayla temsil edilebilecek alanı belirleyen metotlar
kullanılır.
A
dA
P
P
A
Or
.
∫
=
A
A
P
P
İ
İ
N
i
or
.
1
Σ
=
=
Burada yağış alanı A
İ
, yağış yüksekliği P
İ
olan ölçeğin çevresindeki bölgenin alanı,
“n” ölçek sayısıdır. Bu metotla elde edilen sonuçlar genellikle aritmetik ortalama ile elde
edilenden daha iyidir. Thiessen çokgeni yağış dan yağışa değişmediği için bir bölgede bir kere
22
çizilmesi yeterli olur. Bu metot 500-5000 km
2
arasındaki bölgelerde kullanılabilir. Ölçeklerin
üniform dağılmayışından gelen etkileri hesaba katar. Ancak orografik yağışlarda aşağıda
anlatılan izohiyet metodu daha iyi sonuçlar verebilir.
1.Aritmetik Ortalama Methodu: En basit usul bütün ölçeklerin okumalarının aritmetik
ortalamasını almaktır.Dağlık bölgelerde ve şiddetli yağışlar sırasında yağış yüksekliği kısa
mesafeler içinde hızla değiştiği için yağış şiddetinin üniform dağılmadığı bu gibi hallerde
aritmetik ortalama iyi sonuç vermeyebilir.Bu metot yağış ölçeklerinin oldukça üniform
dağıldığı 500 km
2
den küçük bölgelerde kullanılabilir.
2. Thiessen Metodu: Bu metotta bölge her bir ölçeğin çevresinde
o şekilde parçalara
bölünür ki her nokta en yakın olduğu ölçeğe ait parça içinde kalsın. Bunu yapmak için
birbirine yakın ölçekler doğru parçalarıyla birleştirilip orta dikmeler çizilir ve her bir ölçeğin
çevresinde bu dikmelerin meydana getirdiği çokgenin (Thiessen Çokgeni) o ölçekteki yağışla
temsil edildiği kabul edilir. Thiessen Çokgeni çizilirken bölgenin dışında kalan fakat
meteorolojik bakımdan bölge ile homojen karakterde olduğu kabul edilebilen ölçekler de göz
önüne alınır. Böylece ağırlık bir ortalama ile ortalama yağış hesaplanır, her bir ölçeğin
çevresinde kalan alanın yüzdesi o ölçekteki yağışa ağırlık olarak verilir:
Şekil 2.7 Ortalama Yağış Yüksekliğinin Thiessen Metodu ile Hesabı
3.İzohiyot Metodu: Yağış yüksekliği aynı olan noktaları birleştiren eğriler olan
izohiyetler (Eş Yağış Çizgileri) çizilir.İki ardışık izohiyet arasındaki alanda yağış
yüksekliğinin izohiyetlerin de değerlerinin ortalamasına eşit olduğu kabul edilerek ağırlıklı bir
ortalama ile ortalama yağış yüksekliği bulunur.Bu metodu kullanırken 2.6 denkleminde A
İ
değerleri bölgede ardışık iki izohiyet arasında kalan alanlar,P
İ
değerleri de ardışık iki
izohiyetin yağış yüksekliklerinin ortalamasıdır.Eş yağış çizgilerini
çizerken bölgenin
topoğrafyasına ve yağışın dağılışına ait bilgileride kullanmak imkanı olduğu için bu özellikle
dağlık bölgelerde daha iyi sonuç verir.
23