FBT
Giri
13
9) X st lik v m yusluqdan geni v miqyaslı pozulmalar: m s l n, trafların
itirilm si x st lik
deyil, orqanizmin strukturunun pozulmasıdır.
10) Bir pozulma ba qa bir pozulmaya g tirib çıxara bil r; m s l n,
z l gücünün itirilm si
h r k t funksiyalarını m hdudla dıra bil r. Ür k funksiyasının n f s funksiyasına
d yi ilm sin aidiyy ti var, qavramada qabiliyy tind poz unluq d rrak nin pozulması
funksiyası il ba lı ola bil r.
11) Görünür ki, orqanizmin funksiyası v strukturlarını t kil ed n b zi kateqoriyaları hiss -hiss
XBT-10 kateqoriyaları il uy un g lir (bura sas n simptom v
lam tl r aiddir). Bununla
bel h r iki t snifatın m qs dl ri müxt lifdir. X st lik v xidm t üçün müraci ti qeydiyyata
götür rk n FBT simptomları orqanizm funksiyalarının bir hiss si kimi göst rildiyi zaman
XBT-10 xüsusi bölm l rd simptomları t snif edir, budakı pasiyentl rin t l batının
profilaktikası v ya mü yy n edilm si üçün istifad oluna bil r.
FBT-nin orqanizmin
funksiya v strukturların t snifatından f allıq v i tirak kateqoriyalarla uy un istifad sini
n z rd tutulması daha vacibdir.
12) Pozulmalar mü yy n identifikasiya kriteriyalarının y ni k nar d r c li uy unluqda olan v
ya mövcud olmayan kriteriyaların istifad si il uy un kateqoriyalarda t snif edilir. Bu
kriteriyalar orqanizmin funksiya v strukturu üçün eynidir. Bunlar a a ıdakılardır: a) itki v
ya mövcud olmamaq; b) azaldılma; c) lav edilm v ya artıqlıq; d) pozulma. Pozulmalar
olan zaman, FBT-nin ümumi t yinin istifad si il k skinlik d r c si qiym tl ndiril bil r.
13) Havanın keyfiyy ti v t n ffüs, i ıq v görm qabiliyy ti, s s v e im , yayındırıcı
qıcıqlanmalar v diqq t, torpa ın relyefi v tarazlıq, atmosfer
temperaturu v b d n
temperaturunun idar olunması qar ılıqlı
laq dar oldu u kimi traf mühit faktorları da
orqanizmin funksiyaları il qar ılıqlı laq d olur.
4.2. Aktivlik v i tirak / üzvi aktivlikl r v i tirak mümkünlüyünün
m hdudla dırılması.
T rifl r: Aktivlik – f rdin m s l ni v ya h r k ti yerin yetirm sidir.
tirak – f rdin h yat v ziyy tin c lb edilm sidir.
Aktivlikd m hdudiyy t – f rdin aktivlikl rin h yata keçirilm sind hiss ed c yi
ç tinlikl rdir.
tirak imkanında m hdudiyy t – h yat
raitin c lb olunma zamanı f rdin hiss ed c yi
problemdir.
1)
T rkib üçün domenl r: aktivlik v i tirak h yatın bütün sah l rini hat ed n bir siyahıda
verilib (baxı t dris, görm qabiliyy tind n istifad t crüb l rind n
xsiyy tl r arası
qar ılıqlı laq v ya m k m
uliyy t kimi daha mür kk b sah l r q d r).
T rkib aktivliyi
(a) v ya i tirakı (p) t yin etm k üçün istifad olundu u kimi, o v dig ri birg istifad oluna
bil r. Bu t rkib domenl ri iki t yinedici il t snif edilir: realladırmaq v potensial bacarıq
(kapasitet). Buna gör alınan informasiya t rcüm olunmur (bax: c dv l 2).
FBT
Giri
14
C dv l 2. Aktivlik v i tirak: m lumat paneli.
T yinedicil r
Domenl r
Realla dırma Potensial
bacarıq
d1 Bilikl rin ld eilm si v t tbiqi
d2 Ümumi
m s l l r v t l bl r
d3 Ünsiyy t
d4 H r k tlilik (mobillik)
d5
Özün xidm t
d6 M i t h yatı
d7
xsiyy tl r arasında qar ılıqlı laq v ünsiyy t
d8
sas h yat sah l ri
d9 Birg c miyy td h yat, ictimai v v t nda h yatı
2)
Realla dırmanın t yini, f rdin real traf mühit raitind n etm sini t yin edir. real traf
mühit sosial kontekst daxil etdiyi üçün realla dırma insanın ya adı ı aktual raitd “h yati
v ziyy t c lb edilm ” v ya “h yat t crüb si” kimi anla ılır
14
. Bu raitl r traf faktorları -
“ traf mühit faktorları” t kilinin istifad si il kodla dırılmalı olan fiziki, ictimai mühitin,
ünsiyy ti v quruculuq dünyasının bütün aspektl rini daxil edir.
3)
Potensial bacarıq (kapasitet) t yini f rdin h r hansı bir m s l v ya
h r k tin öhd sind n
g lm si v ya h ll etm k bacarı ını t yin edir. Bu parametr f rdin bu domend v bu an ld
ed c yi f aliyy tin n yüks k d r c sini ks etdirm k üçün t yin olunub. F rdin bacarı ının
qiym tl ndirilm si üçün, onun bacarı ına müxt lif
trafların b rab r olmayan t sirini
neytralla dırmaq üçün “standart” trafın olması vacibdir. Bel standart traf a a ıdakılarda
ola bil r: a) ad t n potensial bacarı ın testl dirilm si; ba ver n aktual traf; v ya b) bu
mümkün
olmayan halda bel , eyni t sir göst r n traf hesab edilir. Bu cür traf “tipik” v ya
“standart”
traf adlandırıla bil r. Bel likl , potensial bacarıq f rdin mü yy n
raitind
bacarı ını
ks etdirir. Bu mü yy n olunmu
raitl r müxt lif ölk v insanlar üçün bir
birind n f rql nm m lidirl r, bu da ki, Beyn lxalq müsabiq l r keçirm y imkan yaradacaq.
traf mühit raitinin tipik v ya standart xüsusiyy tl ri t snifatda
t qdim olunan traf mühit
faktorlarında kodla dırıla bil r. Potensial bacarıq v realla dırma arasında f rqlilik real tipik
traf mühit faktorlarının müxt lif t sirini
ks etdirir v bununla da f rdin daha çox
realla ması m qs dil bu traf mühit d yi k nlikl rin istiqam tini göst rir.
4)
Potensial bacarı ın v realla dırmanın h r iki t yinedicil ri g l c kd köm kçi vasit l r v
k nar yardım hesabından, el c d onlarsız istifad oluna bil r. Halbuki köm kçi vasit l r v
14
“ tirak” anlamı c lb edilm fikrin daxildir. “C lb edilm ” anlamının b zi t qdim edilmi variantları “i tirak
etm k”, “qo ulma” v ya “h yat sferalarında m
ulluq”, “ehtiyatlara lyet rliyin olması v ya ld edilm si” kimi
s sl nir. C dv l 2-nin informasiya paneli ç rçiv l rind i tirakın yegan v mümkün indikatoru realla dırma
göst ricisidir. Bu, i tirak avtomatik olaraq realla dırmaya b rab rdir dem k deyil. C lb edilm fikri
subyektiv c lb
edilm anlamından f rql ndirilm lidir. C lb edilm ni ayrıca kodla dırmaq ist y nl r
lav 2-d ki kodla dırma üzr
r hb rlikd n istifad etm lidirl r.