İkinci növ interküy isə jurnalist səsi ilə müşayiət olunmur. Bu zaman
jurnalist ümumiyy
ətlə öz səsini yığır və interküyü imkan daxilində çox açmaqla
material
ın təsir effektini artırır. Məsələn, cəbhə xəttində yaşananları daha dolğun
v
ə inandırıcı şəkildə tamaşaçıya çatdırmaq istəyən jurnalist hər iki-üç cümlədən bir
pauza verir v
ə səs pultundan istifadə etməklə interküyün səsini qaldırır. Görüntü və
h
əmin görüntüdən doğan təbii səslər çox zaman o dərəcədə effektli olur ki, həmin
t
əsiri sözlə yaratmaq mümkün deyil. Lakin ehtiyyatlı olun. İnterküyün süjetdə
mühüm
əhəmiyyəti olduğu qədər, mənfi çalarları da var.
İnterküyün verilməsi zamanı yarana biləcək arzuolunmaz hallar:
-
İnterküy həddən artıq çox olarsa, səsdə problemlər yarada və ən nəhayət
s
əs qırıla bilər;
-
Ümumi fonda veril
ən interküyə xüsusi diqqət yetirmək və montaj
prosesind
ə nizamlamaq lazımdır. Əks halda interküy jurnalistin səsini
bat
ıracaq və əsas səs, yəni jurnalistin səsi aydın eşidilməyəcək;
-
Ç
əkiliş zamanı müsahibin telefonu zəng çalırsa və ya müsahibin
arxas
ından iri yük maşını keçirsə, ya da fəhlələrin səsi həddən artıq gur
eşidilirsə, güclü külək əsirsə həmin səslər mikrofona interküy kimi düşür
v
ə əksər hallarda müsahibin səsini belə batırır. Əlbəttə, bəzən belə hallar
materiala xüsusi göz
əllik verir. Məsələn, döyüş bölgəsində güllə səsi
alt
ında danışan əsgərin müsahibəsi kimi. Lakin əksər hallarda interküyün
müsahibin s
əsini batırması məqbul sayılmır və ən müasir montaj
avadanl
ığı belə həmin çatışmazlığı tam olaraq aradan qaldırmaq gücündə
deyil;
- Dig
ər xoşagəlməz hal interküy yerində olmadıqda yaşanır. Bəzən
jurnalist yeri dü
şdü – düşmədi interküydən istifadə edir. Nəzərə alın ki,
interküy
əsasən hadisə yerində güclü və ya təsiredici səs effektləri:
at
ışma, qışqırıq, yanğın və insanların həyəcan dolu səsləri, partlayış,
yaxud
əsrarəngiz təbii səslər olarsa verilir. Digər hallarda jurnalistin oxu
prosesind
ə pauzaya yol verməsi materialın vaxtından əvvəl bitməsi,
yaxud süjetd
ə səsin qırılması anlamına gəlir;
3. Time Code (taym kod)–material
ın kodlaşdırılmasıdır. Time Code televiziyada
geniş istifadə olunan və özlüyündə kifayət qədər mühüm əhəmiyyət daşıyan əsas
anlay
ışlardan biridir. Televiziyada həyata keçirilən bütün iş prosesi, istər çəkilişə
çıxarkən kassetin yerinə qoyulması, istərsə də çəkilişdən sonra materiala yenidən
baxılması və montaj prosesinə hazırlıq Time Code-la həyata keçirilir. Yəqin ki,
evinizd
ə DVD-yə və ya adi videokasetə baxarkən maqnitofonun monitorunda əks
olunan r
əqəmlərə fikir vermisiniz. Bu rəqəmlər filmin, yaxud baxdığınız hər hansı
bir
materialın neçənci saatı və ya dəqiqəsi getdiyini göstərir. Televiziyada həmin
r
əqəmlər Time Code adlanır. Time Code əsasən dörd hissədən ibarət olur:
M
əsələn, 01:27:24:12. Birinci rəqəm (01) saatı, ikinci rəqəm (27) dəqiqəni, üçüncü
r
əqəm (24) saniyəni, sonuncu, dördüncü rəqəm (12) isə saniyədən də kiçik ölçü
vahidini göst
ərir. Lakin sonuncu rəqəmin (12) gözlə necə dəyişdiyini belə görmək
mümkün olmad
ığından və yaradıcılıq baxımından elə də ciddi əhəmiyyət kəsb
etm
ədiyindən o, qeydə alınmır. Əsas iş prosesi məhz ilk üç rəqəmlə (soldan-sağa)
görülür.
Time Code n
ə üçün lazımdır?
-
Peşəkar jurnalist hər dəfə çəkilişdən qayıtdıqdan sonra baxış otağına
yollan
ır. Məqsəd hadisə yerində çəkilmiş ən uğurlu planların və ya
müsahibin dediyi ön
əmli fikirlərin kodlarını yazmaq, başqa sözlə
kodlaşdırmaqdır. Bununla jurnalist ilk növbədə montaj zamanı yarana
bil
əcək gözlənilməz məqamların (R.M. Bəzən jurnalist hansısa kadrın
v
ə ya müsahibənin kassetdə olmasına güvənib, materialını məhz
h
əmin kadra, interküyə, yaxud müsahibin dediyi fikrə uyğun qurur.
Lakin montaj prosesind
ə həmin kadrın, yaxud interküyün kassetdə
olmamas
ı və ya məhz həmin yerdə kassetin lentində əzik olması
s
əbəbindən montaj aparatının kasseti oxuya bilməməsi kimi
probleml
ər ortaya çıxır. Bu zaman material yenidən işlənməli və
yenid
ən baxılması üçün redaktora təqdim olunmalıdır) qarşısını alır.
H
ətta hər şey qaydasında olsa belə, jurnalist baxış otağında ən uğurlu
planlar
ın kodlarını yazmaqla teleoperatorun gördüyü iş barəsində
ümumi m
əlumat əldə edir və montaj zamanı həmin planları yenidən
axtarmır. Deməli, Time Code ilk növbədə daha uğurlu planların
əvvəlcədən seçilməsi baxımından önəmlidir.
- Jurnalist
əksər hallarda efirə 30, yaxud 40 saniyə sinxron verəcəyi
halda saatlarla müsahibin
ə qulaq asmalı olur. Daha sonra, önəmli fikri
tapmaq v
ə süjetdə istifadə etmək üçün montaj prosesində yenidən
h
əmin müsahibəyə qulaq asmaq məcburiyyətində qalır. Bu isə vaxtın
v
ə operativliyin mühüm olduğu televiziyada yolverilməzdir. Məhz
buna gör
ə də, montaj prosesinə qədər jurnalist baxış otağında
müsahib
əni kodlaşdırmalı, seçdiyi önəmli fikirlərin kodlarını
yazmal
ıdır. Bu, sizi həm vaxt itkisindən, həm əlavə stress və
yorğunluqdan, həm də iş yoldaşlarınızın haqlı narazılıqlarından xilas
ed
ər.
-
Əksər hallarda, xüsusən də material efirə gecikən zaman jurnalist elə
hadis
ə yerindəcə teleoperatora müraciət etməklə çəkilən uğurlu
kadrlar
ın Time Code-unu yaza bilər. Məsələn, futbol oyunlarının
ç
əkilişində qapıya vurulan qolları yenidən axtarmamaq üçün jurnalist
qol olan zaman teleoperatora kameran
ın ekranına baxmağı və həmin
qolun kodunu söyl
əməyi xahiş edə bilər.
4. Xronometraj – H
ər hansı prosesin ölçülməsidir. Televiziyada isə xronometraj
material
ın ölçüsü anlamına gəlir. İstənilən süjet yığıldıqdan sonra onun ölçüsü,
başqa sözlə xronometrajı efir rejissoruna, yaxud prodüserə deyilir. Belə ki, sonda
bütün süjetl
ərin xronometrajı hesablanmaqla blokun ümumi ölçüsü müəyyən edilir.
Yadda saxlay
ın ki, televiziyada hər verilişin və ya buraxılışın öz vaxtı və ölçüsü
var v
ə həmin məhsullar məhz qeyd olunan prinsiplər əsasında proqramda
yerl
əşdirilir. Odur ki, istər redaksiya olsun, istərsə də həmin məhsulu ortaya qoyan
jurnalist v
ə ya rejissor, proqramda onun üçün ayrılmış efir vaxtına əməl etməli,
Dostları ilə paylaş: |