89
korumaktır.
318
Daha sonra, Çeremiş isyanı (1582–1584)
319
olunca
yeni şehirlere ihtiyaç
duyulmuş Kozmodemyansk, Çuvelek, Çarevokokşaysk, Urjum, Çarevosançursk gibi
birçok yeni şehir daha kurulmuştur. Bu silahlanmış şehirler stratejik önemlerinden
başka, iskân için de önemli bir yere sahiptir ve yeni şehirlere yeni gelen Rus göçmenler
yerleştirilmiş, yeni göçmenler de Rus olmayan yerli ahaliyi baskı altına almıştır. XVII.
yüzyılın ortalarında ise küçük stratejik şehirler (Bilyarsk, Staroşeşminsk) Kama
arkasında da oluşmaya başlamış ve burası “Eski Zakamsk” olarak adlandırılmıştır.
320
2.2.3. İlk Manastırlar
Kazan ve çevresindeki müslüman ve putperest halkın hıristiyanlaşması için en
önemli etken manastırlar olacağı gerçeğini fark eden IV. İvan,
321
ilk olarak Kazan'a
Zilantov manastırını yaptırmış, hemen peşinden Spaso-Preobrajenskiy manastırının
yerini ayarlamıştır; Aynı zamanda Sviyajsk'da Troitsko-Sergiyevski manastırının
temelini attırmış ve Bogoroditse-Uspenski kilisesinin yapımını başlatmıştır.
322
Yeni istilâ edilen bölgede hıristiyanlığı yayma
göreviyle işe başlayan
manastırlara büyük araziler tahsis edilerek maddi yönden sınırsız imkânlar verilmiştir.
Bölgede sırasıyla Sviyajsk Uspenski (1552), Kazan Zilantov (Yılandağı) (1552), Kazan
Spaso-Preobrajenskiy (1556), Çeboksarı Troitskiy (1557), Alatır Troitskiy, Çeboksarı
318
Aktı İstoriçeskiye, C. I, Bölüm XIII; St. Petersburg, 5 cilt; 1841–1853 (
Dopolneniya) 1846- 1872, 12 cilt.
319
“İlk Çermis ayaklanması 1552 yılının sonunda Bozkır Çeremişleri tarafından başlatılmıştır. İsyanı başlatan
Mamiç-Berdi isyana katılmayan Dağ Çeremişleri tarafından yakalanıp Moskova'ya gönderilmiştir. II. Çeremiş
ayaklanması birkaç yıl sonra başlamıştır. Otlak Çeremişleri Kırım Hanı Devlet Giray ile iş birliğine girip Dağlı
Çeremişleri, sonra da Başkurt ve Ostyakları kendi taraflarına çektiler. Bu ayaklanma Sibirya’ya kadar uzanmıştır. Bu
isyan 1572 yılında Straganov'un adamları tarafından yatıştırılmıştır. Daha 10 yıl geçmeden 1582 yılında yine
Çeremişler ayaklandı ve bu ayaklanma Kazan'daki askerî güçler tarafından yatıştırılamamış ve Çar'dan yardım
istenmiştir. Bu isyan 1584 yılının sonunda yatıştırılmıştır. Daha sonra Çeremişler, 1609 yılında Çivilski'ye baskın
yapmışlar ve yağmalamışlar bu sefer de bastırılmışlardır. 1670 yılındaki Stepan Razin isyanında
da çoğunluk
Çeremiş’tir; Pugaçev isyanı yani XVIII. yüzyılda da yine Çeremişler öndedir. Çeremişler Pugaçev isyanını
bastırılışıyla bir daha sahneye çıkamamış ve yenilgiyi kabul etmişlerdir.” Ayrıntılı bilgi için bakınız: Mojarovskiy,
İzlejeniya, s. 7
320
Mojarovskiy,
, İzlojenie.., s. 7; Bu şehirlerin kuruluş amacı yeni yerleşen Ortodoks Rus göçmenlere güvenli
bölgeler oluşturmaktır. Rusya'nın iç kısımlarından bölgeye gelen göçmenler yerli halkı Rusların kültürüyle
tanıştırırken aynı zamanda misyonerlerin faaliyetlerine alan açmış oluyorlardı. Bu yerleştirmenin asıl amacının
bölgeyi hıristiyanlaştırmak olduğu Kazan'ın istilâsıyla birlikte yapılan kiliseler den de anlaşılmaktadır.
Geniş bilgi
için bakınız; Mojarovskiy,
İzlojenie, s. 7-8
321
İstoriya Rosiskoy İerarhii, c. II, s. 11, St. Petersburg, 1810.
322
Mojarovskiy,
İzlojenie.., s. 18
90
Preobrojenskiy, SpasoYungiinskiy (1625), Tvilsk Tihvinskiy (1675) manastırları
yapılarak araziler ayrılmıştır.
323
Kazan'da başpiskoposluk yapan German döneminde; 1566 yılında
Çeboksarı’de Troiski; 1567'de Kazan'da iç kale yakınına İvan-Predteçen manastırı inşa
edilmiştir. Yine aynı yıllarda, Kazan'da iç kaleye (Kremlin) içinde Troiskiy manastırı
yapılmıştır. XVII. yüzyılın başlarında ise; Tetuşi'de Pokrovskiy, Kazan yakınlarında,
Çeremişlerin tarım bölgesinde Sedmiozernya ve Raiyesk, Dağlık Çeremiş'te Spaso-
Yunginski manastırları yapılmıştır.
324
Rus devleti bu manastırları farklı dinden ve dilden olan Kazan halkı üzerinde
zaferini pekiştirecek en iyi
ve güvenilir yol olarak görmüş, bu nedenle bu misyon
kurumları her yönüyle desteklenmiştir. Devlet, manastırları bir taraftan maddi yönden
destekleyerek bolluk içinde yaşamalarını sağlarken, yeni topraklar bağışlayarak ta gelen
Rus köylülerine uygun yerleşim alanları açmıştır.
325
Diğer taraftan da onlara
“dokunulmazlık payesi” vermiş, “igumenlerin (erkek manastır görevlileri)
köylüler
üzerindeki haklarını artırmış, mahkemeler kurmalarına izin vermiş, aynı zamanda askeri
mahkemelerde söz sahibi olmalarını” temin etmiştir.
326
Ancak manastır monah ve
igumenleri kutsal faaliyetlerini aralıksız sürdürse de göçmen Ruslar arasında islama ve
diğer hıristiyan gruplara geçenler olduğu tarihi kayıtlarda yer almaktadır.
327
Misyonerler kendi politikalarını belirleyerek hıristiyan olmayanları
hıristiyanlaştırmak için kurum ve vaiz kadrolarını oluşturmak zorunda idiler.
323
N. V. Nikolskiy, “Hristiantsvo sredi Çuvaş Srednego Povoljya v XVI-XVIII vekah”,
İzvestiya Opşestva arheologii
İstorii i etnografii,( İOAİE), Kazan 1912, XXVIIII, sa. 1-3, s. 35-36, 52-53.
324
Geniş bilgi için bakınız; G. Ratşin,
Polnoe sobranie İstoriy Svidenya o manastra i tserkovı v Rossii, pod rubrikoy,
Kazankaya guberniya, Moskva 1852 g. . 3-7.
325
DAİ, C. I, No. 191.
326
“Devlet mahkemelerde kâtipler ve hâkimlerin yanında manastırlara da söz hakkı vermiş bu da köylüler nezdinde
manastırların değerini artırmıştır; Çünkü manastır mahkemeleri diğerlerine göre yumuşaklık ve merhametliliği ile
askerî mahkemelerden daha sevimli görülüyordu. İlk olarak Kazan'daki Zilantov, Sviyajski – Bogoroditsi ve Spaso –
Preobrajenski manastırları bu yetkiye haiz olmuş, daha sonra diğer manastırlar bu hakları temin etmiş ve devlet de
manastırları çoğaltarak bölgede amacını büyük ölçüde gerçekleştirmiştir. Bu manastırlar sayesinde Kazan ve etrafı
Ruslarla dolmuş Ruslar da kendileri ile Rus âdetleri ve inançlarını getirmişlerdir.” Mahkemelerle ilgili daha geniş
bilgi için bakınız; Mojarovskiy,
Pravoslavnıy Sobosednik, “Papoçeniye otoçestvennoy tserkvi vnutrerennem
blagoustroystvo Ruskavo grajdanskovo obşestva”, Ocak sayısı, Kazan 1861; Kazan bölgesindeki manastırları için
daha geniş bilgi bakınız;
Pravoslavnıy Sobesednik, “Vlyayiye manastırey na raseleniye narodnoye v Kazan krayı” ,
Ocak -Şubat, Kazan 1864.
327
Mojarovskiy, “Başpiskopos Germogen'in Çar Feodor İvanoviç'e 1593 yılında
bir rapor gönderdiğini, bu raporda
Kazan ve çevresinde Rus tebasından bazılarının hıristiyanlıktan müslümanlığa ve Almanların mezhebi olan