Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari
Yüklə 5,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 23.2. XONA SHAROITIDA BAJARILADIGAN INJENER-GEOLOGIK ISHLAR
| statsionlar tekshirish natijalariga: mavjud geodinamik, texnogen
jarayon va hodisalarni (surilish, karst, sel, tektonik yoriqlarni harakati, suv omborlari qirg‘oqlarini, imorat va inshootlar zaminini mustahkamlik darajalarini o‘zgarishi, yer osti suvlari rejimi va b.) vujudga kelishi, rivojlanishi ustidan ma’lum vaqt, ba’zan yillar davomida nazorat ish- larini olib borish yo‘li bilan olingan ma’lumotlar; laboratoriya tadqiqot ishlari natijalariga: tog‘ jinslarining tarkibi (granulometrik-petrografik, mineralogik, kimyoviy), xossa va xususiyatlarini (tabiiy namligi, zichligi, plastikligi, ko‘pchuvchanligi, ivivchanligi, deformatsiyalanish, mustah- 3 0 2 kamlik xususiyatlari va b.) o‘rganish yo‘li bilan olingan ma’lumotlar kiradi. Shuningdek, hisobotlarda ko‘rsatilishi lozim bo‘lgan ma’lumotlarga xalq xo‘jaligi obyektlari qurilishi kerak bo‘lgan hududining fizik-geografik sharoiti (yog‘adigan yog‘inning turi, miqdori, havo harorati, shamolning yo‘nalishi, uning tezligi, absolut va nisbiy balandligi va b.) ana shu xalq xo‘jaligi obyektlari qad ko‘tarilishi lozim bo‘lgan hududlaridagi qurilish materiallarining mavjudligi, zaxirasi, xalq xo‘jaligidagi tutgan o‘rni, iqtisodiyoti to‘g‘risidagi ma’lumotlar ham kiradi. 23.2. XONA SHAROITIDA BAJARILADIGAN INJENER-GEOLOGIK ISHLAR Xona sharoitida bajariladigan injener-geologik ishlar xalq xo‘jaligi obyektlarini loyihalashning har bir bosqichida o‘tkaziladigan (dala qidiruv, tajriba-tadqiqot, statsionar, laboratoriya) tadqiqot ishlari tugatilgandan keyin yoki har bir tadqiqot ishlar bo‘yicha ma’lum hajm- dagi ma’lumotlar olingandan keyin xona sharoitida olib boriladi. Shuning uchun bunday ishlar adabiy manbalarda xonaki ishlar nomi bilan ma’lum (E. V. Qodirov, M. Sh. Shermatov va b., 1999). Xona sharoitida olib boriladigan hamma ishlar, asosan, hisoblash mashinalari, chizish asbob- lari va komputerlar yordamida amalga oshiriladi. Eng avvalo, xona sha- roitida qayta ishlash uchun keltirilgan hamma ma’lumotlar birma-bir ko‘zdan kechirilib, saralanib, tartibga solib chiqiladi. Ma’lumotlarni loy- ihada qo‘yilgan masalalarni yechishga qanchalik yetarli ekanligi va hisobotni yozish jarayonida ulardan qanday va qay yo‘sinda foydala- nish kerakligi chamalanib ko‘riladi. Bu ishlarning hammasi hisobotni yozish uchun ma’sul bo‘lgan mutaxassis tomonidan bajariladi. Ko‘p hollarda shundan keyin yozilishi kerak bo‘lgan injener-geologik hisobot- ning mundarijasini tuzish bosqichiga o‘tiladi. Lekin bu yerda shuni ko‘rsatib o‘tish joizki, hisobot mundarijasini tuzish ancha oldin bosh- langan bo‘lishi ham mumkin. U hisobotni yozib tugatilishi jarayonida ma’lum darajada o‘zgaritirilishi, to‘latib borilishi mumkin. Injener-geologik hisobot bir qancha qismlardan jumladan, «Qo‘lyoz- ma (matn)», «Kartografik» va «Jadvallardan» tashkil topgan bo‘lib, bir kitobda berilishi, ba’zan har bir qism alohida-alohida kitoblar holatida berilishi ham mumkin. Hisobotni «Qo‘lyozma» qismi o‘z navbatida ikki «Umumiy» va «Maxsus» bo‘limlardan, har bir bo‘lim esa boblardan tuziladi. Hisobotning «Kirish» qismida injener-geologik tadqiqot ishlarining maqsadi va vazifalari to‘g‘risida, rayonning iqtisodiyoti, bajarilgan ishlarning turlari, hajmi ko‘rsatiladi. Tekshirish ishlarining bajarilish yo‘llari, muddati hamda bajaruvchilar to‘g‘risida qisqa, aniq ma’lumotlar beriladi. |