180
BAKI-BRÜSSEL (Azərbaycan-Avropa Ittifaqı münasibətləri)
www.aliyevheritage.org
yıtması imkanının təmin edilməsinin zəruriliyi vurğulanıb.
Qarşılıqlı münasibətlərin inkişafında digər mühüm addım 2000-ci ilin apre-
lin 3-də “AI yanında Azərbaycan Respublikası nümayəndəliyinin fəaliyyətinin
təşkilati təminatı haqqında” adlı prezident sərəncamı əsasında Azərbaycanın AI-də
daimi nümayəndəliyinin təsis edilməsi və 2003-cü ilin iyulunda AI-nin Cənubi Qaf-
qazda öz xüsusi nümayəndəsini təyin etməsi oldu. 4 fevral 2008-ci ildən etibarən
isə Avropa Komissiyasının Azərbaycan Respublikasında nümayəndəliyi fəaliyyət
göstərir.
2004-cü ildən başlayaraq AI-Azərbaycan əlaqələrində yeni bir mərhələ başla-
dı. Azərbaycan Avropa Ittifaqı ilə “Yeni Qonşuluq Siyasəti” proqramı çərçivəsində
özünün bir çox iqtisadi, siyasi, hüquqi və inzibati islahatlarını həyata keçirmək
imkanı qazanır, bu məqsədlə Ittifaqın texniki-maliyyə dəstəyini alır. Azərbaycan
həmçinin, yeni proqram çərçivəsində AI-dən onun daxili bazarlarına çıxış kvotası,
işçi, əmtəə, xidmət, investisiya-kapital resurslarının sərbəst dövriyyəsi imkanı əldə
etdi.
Prezident Ilham Əliyev ölkənin “Yeni Qonşuluq Siyasəti” proqramına daxil olma-
sı nəticəsində Avropaya inteqrasiyanın keyfiyyətcə yeni mərhələyə keçidini nəzərə
alaraq, Azərbaycan Respublikasının AB-nə inteqrasiyası üzrə dövlət komissiyası
yaradılması haqda 1 iyun 2005-ci ildə sərəncam verdi. Sərəncamda AI ilə siyasi, iqti-
sadi, nəqliyyat və enerji, hüquq, təhlükəsizlik, insan hüquqları və demokratikləşmə,
humanitar, elm-təhsil və digər əməkdaşlıq sahələri üzrə işçi qrupların yaradılması
nəzərdə tutulurdu. 2006-cı ilin noyabrında Avropa qonşuluq siyasəti çərçivəsində
“Azərbaycan-AI fəaliyyət planı” qəbul edilib. Fəaliyyət planının həyata keçirilməsi
üçün AI 92 mln. avro vəsait ayırıb. Proqram çərçivəsində Brüsselə dəvət olunan
(may 2004) ilk Cənubi Qafqaz ölkəsinin lideri Ilham Əliyev idi. Bütün bu faktlar
AI-nin Azərbaycana böyük önəm verdiyinin göstəricilərindəndir. Səfər çərçivəsində
prezident Ilham Əliyev bildirmişdir ki, “Avropa Ittifaqına inteqrasiya bizim strateji
məqsədimizdir”.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab Ilham Əliyevin 2006-cı ilin no-
yabr ayında Brüsselə reallaşan səfəri zamanı Azərbaycanla Avropa Ittifaqı arasında
enerji sahəsində sıx əməkdaşlığa dair memorandum imzalanıb. Avropa Ittifaqının
Cənubi Qafqaz ölkələri ilə “Yeni Qonşuluq Siyasəti” proqramı təşkilatın regiona
ciddi maraq göstərdiyini bir daha təsdiqləyir.
Avropa Ittifaqı tərəfindən yeni “Şərq Tərəfdaşlığı” təşəbbüsü irəli sürülüb. Bu
təşəbbüsə əsasən, Avropa Ittifaqı 2013-cü ilə kimi 6 ölkəyə (Azərbaycan, Belarus,
Moldova, Ukrayna, Gürcüstan və Ermənistan) 600 milyon avro məbləğində yardım
göstərməyi planlaşdırır.
“Şərq Tərəfdaşlığı” təşəbbüsü çərçivəsində 3 əsas məqsəd vardır: 1) Hərtərəfli
Institusional Quruculuq proqramları; 2) Tərəfdaş ölkələr arasındakı iqtisadi qeyri-
181
wap.aliyevheritage.org
BAKI-BRÜSSEL (Azərbaycan-Avropa Ittifaqı münasibətləri)
bərabərliyin və ölkələr daxilində sosial qeyri-bərabərliyin aradan qaldırılması üçün
Pilot Regional Inkişaf Proqramları; 3) Şərq Tərəfdaşlığı Çoxtərəfli Ölçüsünün
yerinə yetirilməsi.
Azərbaycan Prezidenti Ilham Əliyevin 2009-cu illərdə Belçika Krallığına işgü-
zar səfəri, Avropa Ittifaqının rəhbərləri ilə görüşləri, cari ilin yanvarında Avropa
Komissiyasının sədri Joze Manuel Borrozonun Bakıya səfəri, imzalanan sənədlər
bir daha təsdiq etdi ki, Azərbaycanla Avropa Ittifaqının əlaqələri Avropa Qonşu-
luq Siyasəti çərçivəsində uğurla inkişaf edir və bu əməkdaşlıq “Şərq Tərəfdaşlığı”
təşəbbüsünün reallaşması ilə yeni mərhələyə daxil olmuşdur.
182
BAKI-BRÜSSEL (Azərbaycan-Avropa Ittifaqı münasibətləri)
www.aliyevheritage.org
MƏLUMAT - SORAQ MATERİALLARI
Anlayışlar
TACİS - Technical Assistance for Commonwealth of Independent States –
Avropa Ittifaqının Müstəqil Dövlətlər Birliyinin üzvü olan dövlətlərə texniki yardım
göstərilməsini nəzərdə tutan proqramı
Novorossiysk - Qara dəniz sahilində Rusiyaya məxsus liman şəhəri. Bakı-
Novorossiysk neft kəmərinin son məntəqəsi
Dağlıq Qarabağ - Azərbaycanın cənub-qərbində region. 7 iyul 1923-cü ildə
Azərbaycan SSR-in tərkibində yaradılmış muxtar vilayətin ərazisi (Dağlıq Qarabağ
Muxtar Vilayəti) nəzərdə tutulur. Tərkibinə Ağdərə, Əsgəran, Şuşa, Xocavənd,
Hadrut rayonları daxil idi. Erməni separatçılarının terror və təcavüzkarlıq
fəaliyyətinə görə 26 noyabr 1991-ci ildə Dağlıq Qarabağın muxtariyyət statusu ləğv
olunub. Hazırda ətrafındakı Azərbaycana məxsus 7 əlavə rayon da daxil olmaqla
Ermənistanın işğalı altındadır. Ermənistan Dağlıq Qarabağda əslində özünün
yaratdığı separatçı erməni rejiminin idarəçiliyini bəhanə gətirərək Dağlıq Qarabağı
işğal etməsi faktından boyun qaçırmağa çalışır. Azərbaycan tərəfi işğal olunmuş
torpaqların azad edilməsi, ərazi bütövlüyünün bərpa olunması şərtlərilə Dağlıq
Qarabağa Azərbaycanın tərkibində yüksək muxtariyyət statusu verməyi təklif edir.
MDB - Sovet Ittifaqının süqutundan sonra ittifaqa daxil olmuş 12 dövlətin
(Rusiya, Azərbaycan, Ukrayna, Belorus, Qazaxıstan, Özbəkistan, Qırğızıstan,
Türkmənistan, Tacikistan, Ermənistan, Gürcüstan, Moldova) yaratdığı birlik (1991).
ATƏT-in Minsk qrupu - Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişə-
sinin sülh yolu ilə həlli üçün ATƏT-in vasitəçilik fəaliyyəti göstərən orqanı. 24
mart 1992-ci il ATƏM xarici işlər nazirlərinin birinci Helsinki əlavə görüşündə
münaqişənin həlli məqsədilə Minskdə konfrans çağırılması nəzərdə tutulub.
Iştirakçıları Azərbaycan, Ermənistan, Belarus, Çexoslovakiya, Fransa, Almaniya,
Italiya, Rusiya, Isveç, Türkiyə və ABŞ olmalı idi. Ermənistanın təcavüzkarlığı
nəticəsində Minsk konfransı baş tutmadı və həmin dövlətlərin vasitəçilik cəhdlərini
davam etdirməsi ilə formalaşan qurum Minsk qrupu adlandırılmağa başladı.
Qaçqın - Azərbaycan Respublikasının “Qaçqınların və məcburi köçkünlərin
statusu haqqında” Qanununun 1-ci maddəsinə əsasən milliyyətinə, irqi və
vətəndaşlıq əlamətinə, dini etiqadına, dilinə, habelə siyasi əqidəsinə, müəyyən sosial
qrupa mənsubiyyətinə görə təqibə məruz qalması, həyatına, ailəsinə, əmlakına real
təhlükə yaranması ilə əlaqədar daimi yaşadığı dövlətin onu müdafiə etməsindən