58
namazı iadə edər.
Çünki bir əmri yerinə yetirmək, bir haramın işlənməsinə
səbəb olarsa, haram işləməmək üçün o əmr ertələnir və ya ertələnmək im-
kan olmazsa tərk edilir, yerinə yetirilməz.
Sümük, yemək, gübrə, kərpic, saxsı və şüşə parçaları, kömür,
heyvan yemi
və başqasının malı ilə və möhtərəm, yəni pula dəyər şeylər, məsələn ipək ilə,
məsciddən atılan şeylərlə, zəmzəm suyu ilə, yarpaq ilə, kağız
ilə istinca tahrimən
məkruhdur. Boş kağıza da hörmət lazımdır. Möhtərəm olmayan adlar, dinə
yaramayan yazılar olan kağızlar və qəzet ilə istinca caizdir. Lakin İslam hərfləri
ilə yazılmış heç bir kağız ilə istinca edilməz. Önü və arxanı qibləyə dönərək ayaq
üstə və üzrsüz çılpaq dəstəmaz pozmaq məkruhdur. Sidik toplanan yerdə qüsl
caiz deyildir. Lakin sidik axıb gedər, yığılmazsa, bunlar caiz olar. İstincada
istifadə edilən su nəcs olar. Paltara sıçratmamalıdır. Bunun üçün istinca edərkən
övrət yerini açmaq, tənha yerdə etmək lazımdır. Bulaq başında əlini paltarıın
içinə soxub, sidik yerini ovucdakı suya sürtərək yumaqla istinca olmaz. İdrar
damcısı bulaşınca ovucdakı su nəcs olar və damcıladığı paltar pis olar. Bu suyun
damcıladığı yerlərin miqdarı ovuc içindən artıq olarsa, namaz qəbul olmaz.
İSTİBRA: Kişilərin yeriyərək, öskürərək və ya sol tərəfə uzanaraq “
İstibra”
etməsi, yəni sidik yolunda damlalar buraxmaması vacibdir. İdrar damlası qalma-
dığına qənaət gəlmədən dəstəmaz almamalıdır. Bir damla sızarsa,
həm dəstəmaz
pozular, həm də paltar kirlənər. Paltara ovuc içindən az sızarsa, dəstəmaz alıb
qıldığı namaz məkruh olar. Çox sızarsa, namaz qəbul olmaz. İstibrada çətinlik
çəkənlər arpa qədər pambıq fitili sidik dəliyinə qoymalıdır. Sızan sidiyi pambıq
əmər. Yalnız pambığın ucu çöldə qalmamalıdır.
3- SƏTRİ ÖVRƏT
(Övrət yeri və Qadınların Örtünmələri)
Bir kimsənın açması, başqasına göstərməsi və başqasının baxması haram
olan yerlərə “
övrət yeri” deyilir. Kişilərin övrət yeri göbəkdən diz altına qədər-
dir. Diz övrətdir. Bu yerlər açıq ikən qılınan namaz qəbul olmaz. Namaz qılarkən
bədənin digər qisimlərini (qolları, başı) örtmək, corab geyinmək kişilərə sünnət-
dir. Bu yerləri açıq namaz qılmaq isə məkruhdur. Qadınların ovuc içlərindən və
üzlərindən başqa hər yerləri, əllərinin üstü, saçları və ayaqları dörd məzhəbdə də
övrətdir. Bunun üçün qadınlara “
arvad” deyilmişdir.
Bu yerlərini örtməsi fərz-
dir. Övrət üzvlərindən hər hansı birinin dörddə biri bir rükn qədər açıq qalarsa,
namaz pozular. Azı açılarsa, pozulmaz. Namazı məkruh olar. İncə olub içindəki
üzvün şəkli və ya rəngi görünən parça yox deməkdir. Qadınların namaz xaricin-
də, yalnız ikən diz və göbək arasını örtməsi fərz olub, belini və qarnını örtməsi
vacib, başqa yerlərini örtməsi ədəbdir. Rəsulullah “sallallahü aləyhi və səlləm”
buyurur ki: “
Yad qadına şəhvətlə baxan bir kimsənin gözləri atəşlə dolduru-
lub Cəhənnəmə soxulacaqdır. Yad qadına əllə görüşənin qolları boynundan
59
bağlanıb, Cəhənnəmə atılacaqdır. Yad qadın ilə lazımsız yerə şəhvətlə danı-
şanlar, hər kəlməsi üçün min il Cəhənnəmdə qalacaqdır.”
Digər bir Hədisi-şərifdə isə: “
Qonşu qadına və yoldaşlarının qadınlarına
şəhvətlə baxmaq yad qadınlara baxmaqdan 10 qat daha günahdır. Evli qa-
dınlara baxmaq qızlara baxmaqdan min qat daha çox günahdır. Zina gü-
nahları da belədir” buyuruldu.
Rəsulullah “sallallahü aləyhi və səlləm” buyurdu ki: “
Ey Əli! Budunu aç-
ma və ölü və ya diri, heç kimsənin bud yerinə baxma!”
Digər bir Hədisi-şərifdə; “
Övrət yerlərinizi açmayın. Çünki yanınızdan
heç ayrılmayan kimsələr vardır. Onlardan utanın və onlara hörmətli olun”
[Bunlar, Hafaza mələkləridir.] buyuruldu.
Yenə Hədisi-şəriflərdə buyuruldu ki: “
Övrət yerlərini ört. Zövcəndən və
cariyəndən başqasına göstərmə. Yalnız ikən də Allahü təaladan həya edin!”
“Özlərini qadınlara bənzədən kişilərə və kişilərə bənzədən qadınlara
Allah lənət etsin!”
“Bir qızın gözəlliyini görən kimsə gözünü ondan dərhal ayırarsa, Allahü
təala bir ibadət savabı ehsan edər ki, bu ibadətin ləzzətini dərhal hiss edər.”
“Övrət yerlərini açana və başqasının övrət yerlərinə baxana Allah lənət
etsin!”
“Özünü bir qövmə bənzədən onlardan olar”. Demək ki,
əxlaqını,
işlərini
və ya paltarlarını başqalarına bənzədən onlardan olar. Modaya, kafirlərin adətlə-
rinə uyanlar, haramlara gözəl sənət adını qoyanlar və haram işləyənlərə sənətkar,
müasir deyənlər bu Hədisi-şəriflərdən ibrət almalı, qorxmalı, oyanmalıdırlar.
Kişi kişinin və qadın qadının övrət yerlərinə də baxmaları haramdır. Görünür ki,
kişilərin qadınlara və qadınların kişilərin övrət yerlərinə baxmaları haram olduğu
kimi, kişilərin kişinin övrət yerinə və qadınların qadının övrət yerinə baxmaları
da haramdır. Kişinin kişi üçün və qadın üçün övrət yeri, diz ilə göbək arasıdır.
Qadının qadın üçün övrət yeri də belədir. Qadının yad kişi üçün övrət yeri isə,
əllərindən və üzündən başqa bütün bədənidir. Yad qadının
övrət yerinə şəhvətsiz
də baxmaq haramdır.
Yorğan altında çılpaq yatan bir xəstə başı yorğan içində ikən, ima ilə namaz
qılınca, çılpaq qılmış olar. Başını yorğandan çıxarıb qılarsa, yorğanla örtülü qıl-
mış olub, caiz olar.
Bir kişi nikahla alması əbədi haram olan, 18 “
məhrəm” qadının
başına,
üzünə, boynuna, qollarına, dizdən
aşağı ayağına, şəhvətdən əmin olarsa baxa bi-
lər. Bu kimsə sinələrinə, qoltuqlarına, budlarına, dizlərinə və belinə baxa bilməz.
Bir qadın
üçün əmi, xala, bibi və dayı uşaqları da yad kişi kimidir. Yeznə, qayın
da yad kişidir. Bunlarla danışmağı, zarafatlaşması və bir yerdə olması haramdır.
Kişilərin də əmi, xala, bibi və dayı qızları ilə, baldız və qardaşının yoldaşları ilə
danışması haramdır. Bir kişi məhrəm olan 18 qadın ilə ölənə qədər evlənə bil-
məz. Bunlarla danışa bilər. Yalnız olaraq bir yerdə ola bilər. Qadın da 18 kişi ilə
evlənə bilməz. Bu 18 kişi və qadın bunlardır:
