Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya
Fakültesi Dergisi
55, 1 (2015) 141-160
HİNDUİZM’E GÖRE TANRI VİŞNU’NUN YERYÜZÜNDE
BEDENLENMESİNİN (AVATARA/HULÛL) TEMEL
NEDENLERİ
Cemil
KUTLUTÜRK
Öz
Tanrı’nın yeryüzüne inmesi ve çeşitli varlık formlarına bürünmesi inancı, ani-
mistik dinlerden eski İran ve Hint dinlerine kadar geniş bir inanç kuşağında görü-
lür. Bu inancın ciddi manada önem kazandığı dinlerin başında ise Hinduizm gelir.
Hinduizm’de tanrının bedenlenmesi (avatara) inancı, tanrı Vişnu’nun dini/ahlaki
bozulmalar başladığı anda yeryüzüne inişini ve gerekli müdahaleleri yaparak ev-
rendeki düzeni (dharma) yeniden tesis edişini ifade eder. Avatara inancına göre o,
kötülüğün ve adaletsizliğin arttığı, dini yozlaşmanın en üst düzeye ulaştığı ahir za-
manda tekrar bedenlenecek ve insanlığı bu felaketten kurtarıp Hindu inancını yeni-
den canlandıracaktır. Tanrı’nın yeryüzünde beden alarak gerçekleştirdi-
ği/gerçekleştireceği bu tür icraatlar, Hindu dininin asırlardır ayakta kalmasını
sağladığı gibi avatara doktrininin Hindular nezdinde önemli bir inanç olarak yer
edinmesine de imkân tanımıştır. Dolayısıyla bu makalede Hindu kutsal metinlerin-
den hareketle avatara doktrinin ortaya çıkış süreci ve Tanrı’nın farklı varlık formla-
rında beden almasının temel nedenleri incelenmiştir. Bu şekilde bedenlenme doktri-
ninin Hinduizm açısından taşıdığı değer çeşitli yönleriyle tartışılmıştır.
Anahtar Kelimler: Hindu, Hinduizm, Hindistan, Bedenlenme/Hulûl/Avatara,
Kurtarıcı, Tanrı (Vişnu), Kurtuluş, Evrensel Düzen.
Abstract
Basic Reasons of Incarnation of God Vishnu (Avatara/Hulul) in Hinduism
The doctrine of incarnation of God can be found in a wide belt of faith such as
animistic, Indian and Old Iranian religions. This doctrine, especially, come into
prominence in Hinduism in which the doctrine of incarnation of God (avatara) indi-
cates the Vishnu’s descending on earth for the protection of the good and for the
destruction of evil, and for the re-establishment of cosmic order (dharma). At the
Bu makale, “Hinduizm’de Avatara İnancı” adlı doktora tezinden üretilmiştir.
Yrd. Doç. Dr., Ankara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, cemilkutluturk@gmail.com
Cemil KUTLUTÜRK
142
end of the world, in which righteousness will wane and unrighteousness will in-
crease, according to avatara doctrine, Vishnu will come again as a Kalki avatara
for saving pious individuals and rejuvenate of Hindu beliefs. These kinds of missions
of avatara enable Hindu religion to survive for centuries and provide the avatara
doctrine as a significant belief in the eyes of Hindus. This article deals with the
process of appearance of avatara doctrine and main reasons of incarnation of god
Vishnu in different forms with reference to Hindu sacred texts. This study, in this
way, discusses the value of avatara doctrine in the sense of Hinduism.
Keywords: Hindu, Hinduism, India, Incarnation (Hulul/Avatara), Savior, God
(Vishnu), Salvation, Cosmic Order.
Giriş
Hindistan, bünyesinde barındırdığı dini ve kültürel çeşitlilik bakımından
dünyadaki en zengin bölgelerin başında gelir. Bu bölge Hinduizm, Budhizm,
Caynizm gibi dinlerin doğuş yeri olmasının yanı sıra miladi birinci asırdan
itibaren Mecûsîlik, Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam gibi dinlere de ev sa-
hipliği yapmıştır. Türk topluluklarının Hint kültürüyle tanışmaları ve karşı-
laşmaları ise miladın ilk yıllarına kadar uzanır. Dolayısıyla Hindistan, gerek
dinler tarihi gerekse Türk kültür ve tarihi açısından oldukça önemli bir böl-
gedir.
Hindistan bölgesi hakkında doğru analizler yapabilmek için hiç şüphe-
siz bu coğrafyayı asırlardır besleyen dini arka planı tanımak ve tahlil etmek
gerekir. Bu bağlamda Hindistan’da yaşayan nüfusun büyük çoğunluğunu
Hindular oluşturduğundan Hinduizm üzerine yapılacak bilimsel çalışmalar,
hem bölge halkının sosyo-kültürel yapısını hem de bölgede cereyan eden
dini-siyasi gelişmeleri çözümleyebilmek adına büyük önem arz eder.
Hint alt kıtasında ortaya çıkan inanç sistemleri arasında tarihi açıdan en
eski gelenek Hinduizm’dir. Hinduizm’in kökeni milattan önce iki binli yılla-
ra kadar uzanır ve bu yönüyle o, yaşayan en eski metafizik dinlerden biri
olma özelliğine sahiptir
1
. Bu dinin günümüze kadar ulaşmasında, Hindu
1
Hindistan tarihi ile ilgili kaynaklar, Ârilerin Hint alt kıtasına milattan önce iki binli yılların
başında geldiklerinden ve bu bölgede bulunan ve yerli halk olan Dravidyenler ile karşılaştık-
larından söz eder. Farklı iki halkın inanç ve geleneklerinin birbirine karışması, bugün Hindu-
izm olarak adlandırılan yeni bir dini yapının temellerini oluşturmuştur. Bu erken dönemde
ortaya çıkan ilk kutsal metinler Vedalar olmuştur. Vedalar dönemi takriben MÖ 2000 ile MÖ
400 yılları arasını kapsar. Erken dönem Hinduizm’i içine alan bu dönem, zaman zaman “Ve-
dizm” veya “Vedik Din” şeklinde de ifade edilmiştir. Erken dönem Hinduizm için kullanılan
bir diğer tanımlama da “Brahmanizm”dir. Bu tabir ise daha çok Hindu toplumun en üst taba-
kasını oluşturan ve din adamı sınıfını teşkil eden Brahminlere nispetle verilmiş bir isimlen-
dirmedir. Nitekim bu erken dönemde Hinduizm daha çok Brahminlerin etkisiyle gelişmiş ve