Microsoft Word Baba -edebiyyatda lirik nov doc
Yüklə 0,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
40 daxili məzmun qatında bir sinkretizm yaradır. Belə süjet qurmaq özü də yüksək sənətkarlıq deməkdir. Lakin əsərdə ən çox diqqəti çəkən sənətkarlıq cəhəti yazıçının bədii sözdən, onun plastikasından poetik fikir tutumundan, istifadə etmək ustalığıdır. Yazıçının bədii təsvirlərindəki hər söz, ifadə, cümlə fikrin morfologiyasını oxucuya çatdırmaqda fövqəladə rol oynayır. Ədibin təsvirlərindəki sözlər epiklik səciyyəsini itirərək, romantik- lirik tərənnüm funksiyası daşıyır. Sözlər elə bil şeirləşir, bayatılaşır və formal şəkildə qafiyələnərək, ritmik intonasiya qazanır. «İlan kimi burularaq əsrarəngiz meşənin qəlbindən keçən bulağın ahəngdar şırıltısı, vüsal eşqi ilə çırpınan sevdalı bülbüllərin məlahətli nəğmələri, öz təravətləri ilə meşəni bihuş edən rəngarəng güllərin xoş rayihəsi, xəfif- xəfif əsən sabah mehinin həzin, olduqca həzin musiqisi, meşə ağaclarının incə, sehrli pıcıltıları onu burada vəcdə gətirər və o da papağını gözünün üstə aşırar, ən çox xoşladığı bir bayatını ahəstə-ahəstə deyərdi» 1 . Diqqət etsək görərik ki, bu sadəcə təsvir yox, qəhrəmanın daxili-psixoloji aləminin lirik tərənnümüdür. Bu təsvirlərdə qüvvətli bir lirizm vardır. Artıq deyildiyi kimi, mənsur
şeir qafiyə, ölçü, bölgü kimi nəzm xüsusiyyətlərindən uzaqdır. Lakin lirik qəhrəmanın hiss- həyəcanlarını təsvir və tərənnüm edən yazıçının əsərlərində daxili bağlılıq, hissin dinamikası müəllifin poetik intonasiya- sında ritmik surətdə verilir. Müəllifin təsvirlərində təkrar səslərin alliterasiyası, ifadə və sözlər bədii ideyanın çat-
1 Эцлщцсейн Щцсейноьлу. Сечилмиш ясярляри. 2 ъилддя, 1-ъи ъилд, Азярбайъан Дювлят няшриййаты, Бакы, 1993, сящ. 238.
41 dırılmasında kateqorik imperativ rol oynayır. «Payızın soyuq günləri başladı, qış gəldi. Ayna bulaq buz bağladı. Bənövşədən bir soraq olmadı. Lakin kəndlilər ondan yenə ümidlərini kəsmədilər. Onu bir daha görmək üçün gələn bahara bel bağladılar və səbrsizliklə onun gəlişini gözlədilər. Nəhayət, bahar gəldi. Bütün kənd bulaq başına axışdı. Fəqət o, yenə yoxdu. Bənövşə gəlməmişdi. Onlar tənha daşın yanına gəldilər və birdən-birə daşın böyründən hələ onlara məlum olmayan, boynu çiynində bitmiş bir zərif çiçəyin baş qaldırdığını gördülər… Və o gündən bu məsum çiçəyə bənövşə adı verdilər….» 1 .
ehtiyac duyulan obyektiv gerçəkliyin həqiqətlərini mənsur şeirdə çox yığcam olaraq bədii həqiqət modelində təsvir edə bilir. Yazıçının «Ay nur çiləyəndə…» əsərindəki epizodlara nəzər salmaq kifayətdir. «Təbiət gümüşü rəngə boyanır, yarpaqlar pıçıldaşır, ulduz ulduzu çağırır, sevgililər görüşə çıxır, ay nur çilə- yəndə…
Qapılara elçilər gəlir, qızların ürəyi səksəkədə olur, qoşa zurnadan «Vağzalı» süzülür, nişanlı qızlar gəlin gedir, ay nur çiləyəndə…» Yaxud:
«İllər keçdi. Yaşa dolduq. Arzular qəlbimizdə yuva saldı. Arzular – sənin də, mənim də qəlbimi coşduran, bizi yaşamağa, yaşatmağa çağıran arzular! Böyüdükcə bir şeyi başa düşə bilmirdim, ay qonşumu-
1 Эцлщцсейн Щцсейноьлу. Сечилмиш ясярляри. 2 ъилддя, 1-ъи ъилд, Азярбайъан Дювлят няшриййаты, Бакы, 1993, сящ. 241.
42 zun qızı, niyə məndən qaçırdın, özün də istəmədən qa- çrıdın…
Axşamlar pəncərənizin qabağından keçəndə bəzən ayaq saxlar, sənin o incə, gözəl, məlahətli səsini dinlərdim. Sən də… ahəstə-ahəstə oxuyardın, ay nur çiləyəndə…» 1 . Keçmiş sovet yazıçısı K.Fedin G.Hüseynoğlununu kiçik həcmli, böyük mətləblərdən xəbər verən mənsur şeirlərini oxuduqdan sonra heyrətlənmiş və ədibin «Mücrü» hekayəsi haqqında «bu metamorfoza məni ovsunlamışdır» demişdir. Doğrudan da, çağdaş dövrümüzün canlı klassiki olan G.Hüseynoğlunun əsərləri oxucunu sehrləyir və bədii- estetik maraq doğurur. Görkəmli yazıçı Mir Cəlal G.Hüseynoğlunun yaradıcılığını dəyərləndirərək yazırdı: «Gülhüseyn heç kimə bənzəməyən, özünün dəsti-xətti, üslubu olan, həmişə axtaran, poetik kəşflər edən… az yazmağı, mənalı yazmağı sevən yazıçıdır…» 2 .
baxmayaraq, onları hisslərin tərənnümü, ritmik keyfiyyətləri, emosional xüsusiyyətləri baxımından həqiqi lirik şeirlərdən fərqləndirmək mümkün deyildir. «Mənsur şeir – nəsr şəklin- də yazılıb lirik səciyyə daşıyan kiçik əsər; ifadəsinin emosionallığı və ahəngdarlığı ilə şeirə yaxın olur» 3 . Cəsarətlə demək mümkündür ki, G.Hüseynoğlunun kiçik həcmli mənsur şeirləri bütün poetik keyfiyyətləri ilə
1 Эцлщцсейн Щцсейноьлу. Сечилмиш ясярляри. 2 ъилддя, 1-ъи ъилд, Азярбайъан Дювлят няшриййаты, Бакы, 1993, сящ. 247-248. 2 Йазычы Эцлщцсейн Щцсейноьлу. «Оьуз ели» гязетинин айрыъа бурахылышы, сентйабр, 2001-ъи ил, сящ. 1. 3 Язиз Мирящмядов. Ядябиййатшцнаслыг. Енсиклопедик лцьят. «Азярбайъан Енсиклопедийасы», НПБ, Бакы, 1998, сящ. 129.
43 oxucuya bədii zövq aşılayan lirik sənət nümunələridir. Yüklə 0,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|