Microsoft Word Bio mv az -aq doc
Yüklə 3,58 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- BİTKİ ORQANLARININ YERALTI ŞƏKİLDƏYİŞMƏLƏRİ
- Yeraltı zoğların şəkildəyişmələri
63 Müəllim şagirdlərlə birlikdə dərslikdəki mətnlə tanış olur. Sonra sualları nəzərə alaraq müəllim şagirdlərə təqdim edilən sxemi doldurmağı tapşırır. Bu iş bütün siniflə yerinə yetirilə bilər. Şagirdlər sxemlə işləyərkən “Kökün növləri” və “Kökün quruluşu” haqqında kifayət qədər məlumatları olmadıqlarından sxemi tam doldura bilməyəcəklər. Bu nəticə “Fəaliyyət” mərhələsinə keçidi təmin edir. , Paraqrafdakı hər iki praktik iş mövcud olan təbii obyektlərin müşahidəsi üzərində qurulub. Kökün quruluşunun mərhələli öyrənilməsi və nəticələrin qeyd olunması nəzəri materialın məhsuldar qavranmasını təmin edir. İşin gedişi və müzakirəsi dərslikdəki alqoritm üzrə aparılır. Paraqrafın nəzəri materialı ilə tanışlıq bir neçə üsulla aparıla bilər: 1) Praktik işin nəticələrinin müzakirəsindən sonra müəllim plakatlar, sxemlər, elektron təqdimatlar, videomaterial və digər əyani vəsaitlərdən istifadə edərək nəzəri materialı izah edə bilər. İzahatın gedişində cədvələ qeydlər olunur. Məsələn: Kökün zonaları Toxumalar Hüceyrələrin quruluş xüsusiyyətləri Funksiyaları 1. Bölünmə zonası Törədici Nazik qılaflı kiçik hüceyrələr Məhv olmuş hüceyrələrin yenilənməsi 2) Mətnlə tanışlıq kiçik qruplarda da aparıla bilər. Hər bir qrupa hissəsinədək abzaslara bölünmüş mətn və cədvəlin müvafiq hissəsi verilir. Mətn və ya şəkillər müəllim tərəfindən də hazırlana bilər. Hazır cədvəl nəzərdən keçirilir, nəticələr müzakirə olunur. Cədvəl sonrakı tapşırıq- ların müvəffəqiyyətlə yerinə yetirilməsini təmin edir. Şagirdlər müşahidələr əsasında əsas, yan və əlavə kökləri aşkarlayaraq, müqayisə edirlər. Bu iş dərsin sonuncu nəzəri hissəyə keçidi təmin edir. Tətbiq zamanı kökün xarici quruluşuna aid olan anlayışlar arasında əlaqə yaratmaq tapşırılır. “Öyrəndiklərinizi yoxlayın” hissəsindəki sualların cavablarını şagirdlər dəftərlərin- də yazırlar. Növləri KÖK Yerləşməsi Funksiyası Quruluşu 64 3-cü tapşırıqda şagirdlər təsnifat apararaq mil və saçaqlı kök sistemlərini müəyyənləşdirirlər. Qiymətləndirmə meyarları: Təsviretmə Sadalama Zəif Orta Yüksək Kökün quruluşunu təsvir etməkdə çətinlik çəkir. Kökün quruluşunu izahlı təs- vir edərkən kiçik səhvlərə yol verir. Kökün quruluşunu düzgün izahlı təsvir edir. Kök zonalarının yerinə yetir- diyi funksiyaları az bir qismi- ni sadalayır. Kök zonalarının yerinə yetir- diyi funksiyaların əsas qismi- ni sadalayır. Kök zonalarının yerinə yetirdiyi funksiyaları tam olaraq sadalayır. Dərs 24 / Mövzu 22: BİTKİ ORQANLARININ YERALTI ŞƏKİLDƏYİŞMƏLƏRİ Şagirdlər dərslikdəki mətnlə tanış olub mətnaltı sualı müzakirə edə bilərlər. Müəllim şagirdlərə istiqamətverici suallarla müraciət edə bilər. Məsələn, “Gövdə yumrusu, kökümsov, soğanağın köklərə, yaxud zoğlara aid olunduğunu necə müəyyən etmək olar?” , Praktik işi yerinə yetirərkən uşaqlar belə nəticəyə gəlirlər : Bitkinin yeraltı hissəsi olan kökümsov kökə bənzəsə də, onun üzərində yerüstü zoğlarda olduğu kimi tumurcuq, buğumlar, buğumarası sahə var. Kökümsovun Alt STANDARTLAR 1.1.2. Canlıların quruluşunu təsvir edir. 4.1.1. Canlıların ətraf mühitlə və bir-birilə əlaqəsini izah edir. Dərsin MƏQSƏDİ Bitki orqanlarının yeraltı şəkildəyişmələrini təsvir edir. Yeraltı şəkildəyişmələrin xüsusiyyətlərini ətraf mühit şəraitinə uyğunlaşma ilə əlaqələndirir. 65 şəklini dəyişmiş yarpaqları – tumurcuq pulcuqları da var. Kökümsovun üzərində əlavə köklər inkişaf edir. Deməli, kökümsov şəklini dəyişmiş zoğdur, çünki onda zoğun bütün hissələri var . Soğanağın çox qısa gövdəsi var. Onun üzərində şirəli və quru yarpaqlar var. Quru yarpaqlar pulcuq şəklində olub müdafiə funksiyasını yerinə yetirir. Daxili pulcuq- ların – şirəli yarpaqların qoltuğunda əlavə köklər və tumurcuqlar olur. Deməli, soğanaq şəklini dəyişmiş zoğdur, ona görə ki, üzərində zoğun bütün hissələri var. Paraqrafın nəzəri materialı ilə tanışlıq bir neçə üsulla aparıla bilər: 1) “Fasiləli oxu”. Mətn abzaslarla oxunur və hər birinin məzmunu müzakirə olunur. Fasilələr zamanı müəllim şagirdlərin təfəkkürünün oyanmasına yönəlmiş müvafiq suallar verir (suallar qabaqcadan hazırlanır). Məsələn, “Gövdə yumrusunun zoğ olduğunu necə sübut etmək olar?”, “Gövdə yumrusunun hansı hissələrini gördünüz?”, “Gövdə yumrusunun tumurcuqları necə adlanır?”, “Soğanağı hansı xüsusiyyətlərinə görə zoğ hesab etmək olar?”, “Niyə kökümsov, gövdə yumrusu, soğanaq zoğ sayılır?”, “Onlar adi yerüstü zoğdan nə ilə fərqlənir?”, “Niyə onları şəklini dəyişmiş zoğ adlandırırlar?” və s. 2) “İNSERT” metodu. Şagirdlər mətnin kənarında ağ kağız zolağı qoyurlar və oxuduqca qeydlər ("", "+", "–", "?") edirlər. Şagirdlər mətni oxuduqdan sonra cədvəli doldururlar. Qeydlər cədvəlin uyğun sütunlarında yazılır. + – ? Mən bunu bilirdim Mənim üçün yenilikdir Başqa cür düşünürdüm Başa düşmədim, aydınlaşdırmaq lazımdır 3) Laboratoriya işlərini müzakirə etdikdən sonra müəllim əyani vəsaitlərdən (plakatlar, sxemlər, elektron təqdimatlar, videomateriallar) istifadə edərək nəzəri materialı izah edir. İşin nəticəsi sxem formasında olur və onu şagirdlər dəftərdə qeyd edirlər: Şagirdlər cədvəli dolduran zaman zoğların şəkildəyişmələri haqqında öyrənilmiş materialı ümumiləşdirir, yeraltı və yerüstü zoğlar arasında oxşar və fərqli əlamət- ləri təyin edirlər. “Öyrəndiklərinizi yoxlayın” hissəsindəki 1-ci tapşırığı yerinə yetirərkən şagirdlər dərslikdəki mətndən və gündəlik həyati biliklərindən istifadə edərək cədvəli doldururlar. 2-ci tapşırığın düzgün cavabları: Gövdənin şəkildəyişməsi. 1. Kökümsov. 2. Yerüstü gövdə; 3. Buğumarası; 4. Tumurcuğa malik buğum; 5. Əlavə köklər. 3. Dərsdən kənar vaxtda sərbəst yerinə yetirilən təcrübələr şagirdlərin fənnə marağını artırır, nəzəri bilikləri praktikada tətbiq etməyə imkan yaradır, gündəlik həyatda bioloji biliklərin əhəmiyyətini aydınlaşdırır. Şagirdə müşahidələrini qeyd etmək üçün ayrıca “Müşahidələr dəftərçəsi” tərtib etmək tövsiyə olunur. Orada Kökümsov Gövdə yumrusu Soğanaq Yeraltı zoğların şəkildəyişmələri Yüklə 3,58 Kb. Dostları ilə paylaş:
|