Microsoft Word edebiyashar-30. 11. 16. doc
Yüklə 1,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
B U L U D X A N X Ə L İ L O V 22 uşaqlara on bir yaşından başlayaraq peşə öyrədilir. Əyan uşaqları isə ümumi təhsilə on beş yaşına qədər davam edirlər. Qeyd etmək lazımdır ki, yuxarı yaşlı məktəblilər üçün məktəb rejimi bir qədər yumşaldılır. Qızlar üçün olan tərbiyə müəssisələrində adlı-sanlı ailələrin qızları, demək olar ki, oğlanlar kimi tərbiyə edilirlər. Ancaq xidmətçi kişilər əvəzinə bunları əxlaqlı dayələr geyindirib-soyundururlar. Bu zaman həmişə ya mürəbbiyə, ya da köməkçi onların yanında olur. Dayə- lərə qızlar üçün cürbəcür qorxulu və ya axmaqcasına nağıllar danışmaq, sarsaq oyunlar çıxarmaq çox ciddi surətdə qadağan edilir. Bu qaydanı pozmaqda müqəssir olan dayə, camaat arasında üç dəfə qamçı ilə döyülür, bir il həbsə alınır, sonra isə həmişəlik ölkənin ən uzaq bir guşəsinə sürgün edilir. Belə bir tərbiyə sistemi sayəsində Liliputustanda cavan xanımlar da kişilər kimi qorxaqlıqdan, axmaqlıqdan çəkinir, təmizlik və səliqə- dən başqa hər cür bəzək-düzəyə nifrət edirlər. Mən qız- larla oğlanların tərbiyəsi arasında heç bir mühüm fərq görmədim. Yalnız, qızlar üçün bədən tərbiyəsi bir qədər yüngüldür və fənn kursları çox geniş deyildir; bunun müqabilində qızlara evdarlıq öyrədirlər; çünki Liliputus- tanda belə hesab edirlər ki, yüksək siniflərdə də arvad kişinin düşüncəli və mehriban yoldaşı olmalıdır. Qız on iki yaşa, yəni oranın adətinə görə ərə getmək yaşına çatanda, ata-anaları və ya qəyyumları onları öz evlərinə aparırlar. Bu zaman cavan qızın öz yoldaşları ilə vida- laşması çox az-az hallarda ağlaşmasız keçir. Ə B Ə D İ Y A Ş A R Ə D Ə B İ Y Y A T 23 Aşağı siniflərdən olan qızlar üçün tərbiyə müəs- sisələrində onlara cürbəcür işlər öyrədirlər. Peşə ilə məşğul olacaq qızlar tərbiyə müəssisəsində yeddi yaşına qədər, başqaları isə on bir yaşına qədər qalırlar. Kəndlilər və kənd fəhlələri öz uşaqlarını evlərində tərbiyə edirlər. Onlar əkinçiliklə məşğul olduqlarından, hökumət onların təhsili işinə xüsusi əhəmiyyət vermir. Xəstələr və qocalar xeyriyyə müəssisələrində saxlanılır. İmperatorluqda dilənçilik deyilən şey yoxdur. Ancaq ola bilər ki, maraqlanan oxucular mənim bu ölkədə necə yaşadığımı və nə ilə məşğul olduğumu bilmək istəyirlər. Axı mən orada doqquz ay on üç gün qalmışam. Mən əl işini həmişə xoşlamışam. Odur ki, burada dülgərlik sənətindəki vərdişlərim mənim xeyli işimə yaradı, padşahlıq parkının ən iri ağaclarından mən özüm üçün xeyli rahat bir stol və stul qayırmışdım. İki yüz dərzi qadına mənim üçün köynək, yorğan- döşək və süfrə tikmək əmri verilmişdi. Bunlar ölkədə olan ən möhkəm və qalın kətandan tikilməli idi. Ancaq bu kətan bizim ən zərif kiseyimizdən də nazik idi. Buna görə, dərzi qadınlar parçanın davamlı olması üçün bir neçə qat parçanı üst-üstə sırımalı olmuşdular. Onların ən iri kətan parçasının uzunu üç fut, eni üç düymə idi. Mən yerə uzandım ki, dərzi qadınlar ölçümü götürə bilsinlər. Bir tikici qadın mənim boğazımın yanında, o birisi isə dizimin yanında durdu. Onların hərəsi ipin bir ucundan tutub çəkdilər, üçüncüsü isə bir düymə uzunluğunda olan xətkeşlə ipin uzunluğunu ölçdü. Sonra onlar mənim B U L U D X A N X Ə L İ L O V 24 sağ əlimin baş barmağını ölçdülər. Onlara daha heç bir şey lazım deyildi. Onlar biləyin dairəsinin baş barmağın dairəsindən iki qat artıq, boyun dairəsinin isə biləyin dairəsindən ikiqat artıq olduğunu bildiklərindən, mənim üçün əynimə yaxşı gələn alt paltarı tikdilər. Onlar üçün nümunə olaraq mən köhnə köynəyimi səliqə ilə yerə sərmişdim. Elə həmin vaxtda üç yüz dərziyə mənim üçün kostyum tikmək də tapşırılmışdı. Mən dizi üstə oturdum. Dərzilər çiynimə nərdivan qoydular, onlardan biri bu nərdivanla çiynimə çıxıb, boğazlığımdan aşağı şaquli bir ip salladı, beləliklə, o, koftanın uzunluğunu təyin etdi. Qollarımı və belimi özüm ölçdüm. Şəhərdə heç bir elə ev tapılmadı ki, mənim kostyumumun hissə- lərini orada yerə sərə bilsinlər. Buna görə dərzilər mənim qaldığım qəsrdə işləməli oldular. Kostyum zahiri cəhətdən ingilis xanımlarının cürbəcür parçalardan tikdikləri qurama yorğanlara bənzəyirdi. Ancaq buradakı parçalar hamısı bir rəngdə idi. Mənim xörəyimi üç yüz aşpaz bişirirdi. Onlar öz ailələri ilə birlikdə mənim evimin yanında tikilmiş kiçik və rahat baraklarda yaşayırdılar. Mənə hərəsi iki cür yeməkdən ibarət, səhər, günorta və axşam yeməyi bişir- məyə məcbur idilər. Mən iyirmi xidmətçini götürüb stolun üstünə qoydum, onların yüz nəfər yoldaşı aşağıda döşəmə üzərində işləyirdi. Bəziləri yemək daşıyır, bəziləri çiynlərində şərab və sair içki ilə dolu çəlləklər gətirirdilər. Stol üstündəki xidmətçilər Avropada quyu- dan su ilə dolu vedrədən çəkdikləri kimi, təkərli qarqa- Ə B Ə D İ Y A Ş A R Ə D Ə B İ Y Y A T 25 ralarla onları məharətlə stolun üstünə qaldırırdılar. Onların gətirdikləri hər dolu boşqabı birdəfəyə ağzıma boşaldır, hər şərab çəlləyini bir uduma içirdim. Burada- kı qoyun əti bizimkindən dadsızdır. Amma mal əti çox ləzzətlidir. Bir dəfə mənə elə bir qabırğa rast gəldi ki, onu üç tikəyə bölməli oldum. Ancaq bu, müstəsna bir hal idi. Bizdə torağayları yedikləri kimi, mal ətini sü- mükqarışıq yediyimə baxan xidmətçilər heyrət edirdilər. Bunların qaz və hinduşkalarını mən adətən birdəfəyə ağzıma qoyub yeyirdim. Düzünü söyləmək lazımdır ki, buranın quşları bizimkilərdən çox dadlıdır. Xırda quşla- rın iyirmisini-otuzunu birdəfəyə bıçağın ucuna keçirib yeyirdim”. (Conatan Svift. Qulliverin səyahəti. Bakı, “Öndər nəşriyyat”, 2004, s.77-81) Conatan Svift liliput- lar ölkəsinin simasında elə məsələlərdən bəhs edir ki, həmin məsələlər bütün cəmiyyətlərdə və dövrlərdə mövcuddur. Conatan Svift liliputlar ölkəsində ölülərin dəfni ilə bağlı yazır: “Liliputlar ölülərini qəbrə başıaşağı qoyub, dəfn edirlər. Onlar inanırlar ki, ölülər on bir min aydan sonra diriləcəklər. O vaxta qədər isə yer (liliputlar yerin yastı olduğunu güman edirdilər) başı aşağı çevriləcək, ölülər də dirildikdə, düz ayaq üstə durmuş olacaqlar. Alimlər bu etiqadın mənasız oduğunu təsdiq edirlər. Ancaq qara camaat arasında bu adət indiyə qədər də davam edir”. (Conatan Svift. Qulliverin səyahəti. Bakı, “Öndər nəşriyyat”, 2004, s.74) Conatan Svift liliputlar ölkəsində dilşünaslıq məktəbinə və riyaziyyat məktəbinə getdiyi və orada mü- Yüklə 1,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|