53
Reaktivlər:
2%-li
sirkə turşusu məhlulu; vanilinli reaktiv
(qatı xlorid turşusunda (HCl) vanilinin 1,0%-li məhlulu);
80%-li etanol.
Təyinat metodikası:
1 q xırdalanmış quru qara və ya
yaşıl çay 25 ml tutumlu kolbaya yerləşdirilir və 20 ml su ilə 20
dəq. ərzində qaynar su hamamında ekstraksiya edilir. Soyut-
duqdan sonra ölçü xəttinədək
doldurulmuş kolbada olan
ekstrakt filtrlənir. Daha sonra filtrlənmiş ekstraktdan 0,2 ml
götürür və
180
20
mm ölçülü şüşə təbəqə (plastinka) üzə-
rində nazik təbəqə ilə yayılmış sellüloza tozunun üstünə
keçirirlər. Sellüloza təbəqəsinin qalınlığı 1,5-2,0 mm, uzunluğu
isə 25-30 mm təşkil edir. Şüşə təbəqə 35-40
0
-li bucaq altında,
içərisində 2,0%-li sirkə turşusu məhlulu olan borucuğa yerləş-
dirilir
və otaq temperaturunda, 15-20 dəq. ərzində həlledicinin
yüksəlməsi şərti daxilində xromatoqrafiya edilir. Start
xəttindən yuxarıda yerləşən sellüloza tozu təbəqəsini ehtiyatla
götürür və katexinlər 80%-li etanolla elyuasiya edilir (yuyulur).
Elyuat filtrlənir və həcmi 15 ml-ə çatdırılır.
Katexinlərin cəm miqdarını təyin etmək üçün 0,5 ml
elyuata 2,0 ml vanilinli reaktiv əlavə edir və 2 dəq.-dən sonra
500
490
nm dalğa uzunluğunda 0,5 sm-lik küvetdə (göy-
yaşıl işıq filtri) fotometrlənir.
Kalibrləyici qrafik yaşıl çay yarpağından alınan katexin-
lərə görə qurulur. Katexinlərin cəm miqdarını hesablamaq üçün
eksperimental yolla əldə edilmiş aşağıda göstərilən məlumat-
lardan istifadə edilmişdir (cədvəl 3).
Katexinlərin cəm miqdarını aşağıdakı bərabərlikdən (15)
təyin edilir:
K
C
75
,
3
(15)
burada:
C – çayda olan katexinlərin konsentrasiyası;
3,75 – durulaşdırılma nəzərə alınmaqla hesab-
lanmış sabit
kəmiyyət;
K – katexin, mkq.
54
Cədvəl 3
Katexinlərin cəm miqdarının hesablanması
Optiki
sıxlıq
(D)
Katexinlərin
miqdarı
Optiki
sıxlıq
(D
Katexinlərin
miqdarı
Optiki
sıxlıq
(D
Katexinlərin
miqdarı
0.06
0.07
0.08
0,09
0,10
0.11
0,12
0.13
0.14
0.15
0,16
0.17
0,18
0,19
0,20
7,0
8,5
9,5
10,5
12,0
13,0
14,5
15,0
16,5
17,5
19.0
20,0
21,0
22,5
23.5
0.21
0.22
0.23
0.24
0.25
0.26
0.27
0.28
0.29
0.30
0,31
0.32
0.33
0.34
0.35
25,0
26,0
27.5
28,5
30,0
31,0
32,5
33,0
34,5
36,0
37,0
38,5
39.5
40,5
42,0
0,36
0.37
0,38
0.39
0,40
0,41
0,42
0,43
0,44
0,45
0,46
0,47
0.48
0,49
0,50
43,0
44,5
45,5
46,5
48,0
49,0
50,0
51,0
52,5
54,0
55,0
56,5
57,5
58,5
60,0
2.1.2.12. Çayda kofeinin miqdarının təyini
Bu metod, kofeinin xloroform ekstraktlarının 272 nm
dalğa uzunluğunda optiki sıxlığının ölçülməsinə əsaslanır. Çay
yarpağında mövcud olan taninlər xloroformla ekstraksiya
olunmur. Qatranlar, xlorofil və bu qrupdan olan digər piq-
mentlər kofeinin təyin olunmasına mane olmur.
Reaktivlər:
xloroform (a ü t); qruplaşdırılmış qrafik
qurmaq üçün standart kofein məhlulu (100 mq kofeini 100 ml
xloroformda həll etmək və sonradan 4
litr
mq
– dən 30
litr
mq
– dək
durulaşdırmaqla hazırlanır).
Təyinat metodikası:
3 q quru çayı və ya 0,5
q həll olan
çay tozunu, yaxud da 125 ml bitester dəmini kolbaya
55
yerləşdirir, üzərinə 60 ml xloroform əlavə edir və ekstraksiyaya
məruz qoyulur. Kofeini spektrofotometrik üsulla təyin etmək
üçün alınmış xloroformlu ekstrakt təmiz xloroformla 1:10 və
ya 1:100 nisbətində durulaşdırılır. Optiki sıxlığın ölçülməsini
SF – 46 markalı spektrofotometrdə, 1,0 sm-lik küvetdə 272 nm
dalğa uzunluğunda həyata keçirilir. Kofeinin miqdarı aşağıdakı
bərabərlikdən (16) istifadə etməklə təyin edilir:
1000
K
P
C
A
(16)
burada:
A – tədqiq edilən nümunədəki kofeinin miqdarı;
C – xloroformlu ekstraktda
dərəcələnmiş qrafikə
görə kofeinin miqdarı;
P – xloroformlu ekstraktın təmiz xloroformla
durulaşdırılma dərəcəsi;
K – çay yarpağında kofein ekstraksiya etmək
üçün istifadə olunan xloroformun miqdarı.
Taninin mövcudluğu kofeinin
təyin edilməsinə maneçilik
törətmir. Dərəcələnmiş qrafiki 4
litr
mq
– dən 30
litr
mq
– dək
konsentrasiyalı kofeinin xloroformlu məhlullarının optiki sıxlıq
qiymətlərinə görə qurulur.
2.1.2.13. Teobrominin və ya kofeinin təyini
Bu metod alkaloidlərin (teobrominin və ya kofeinin)
qabaqcadan qurğuşun asetatla şəffaflaşdırılmış sulu ekstraktla-
rının ultrabənövşəyi spektr oblastında optiki sıxlığının təyininə
əsaslanır.
Reaktivlər:
1,23
ml
q
sıxlığa malik əsas qurğuşun asetat
(üç hissə qurğuşun asetatı bir hissə qurğuşun oksidlə qarış-
dırmaq, qarışığı ağ rəngli kütlə əmələ gələnədək
bir hissə su ilə