Microsoft Word Hazir secilmis eserleri mir celal doc

15 
 
Mir Cəlalın mühüm bir xidməti də  ədəbiyyat tarixi və  dərsliklərinin 
yaradılması ilə bağlıdır. O, "Müxtəsər Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi"nin (2-
ci cild), "Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi"nin (2-ci cild), "XX əsr Azərbaycan 
ədəbiyyatı" və  "Ədəbiyyatşünaslığın  əsasları" kitablarının  əsas 
müəlliflərindən, yaradıcı  və  təşkilatçılarından biridir. Rus ədəbiyyatının 
böyük simaları haqqında da alimin dəyərli fikirləri vardır. 
Təvazökarlığı gözləməyən, elmi etikadan kənara çıxaraq lovğalanan 
tələbələrə Mir Cəlal ibrətli və faydalı tövsiyələr də edirdi: - Bəzi cavanlar 
bir əsər yazmağa, bir tədqiqat aparmağa başlayan kimi sinəsini irəli vərərək 
deyir: - Bu elm sahəsi məndən başlanır, onun ilk təməlini mən qoyuram. 
Bu, çox pis xasiyyətdir. Qardaş, birdəfəlik bilin ki, heç nə sizdən, nə  də 
məndən başlanır. Ədəbiyyatşünaslığın hansı sahəsini götürsəniz, görərsiniz 
ki, bizdən əvvəl yaşamış kişilər hər şeyi demişlər, tədqiq etmişlər, bizimki 
olsa-olsa ümmana bir damla əlavədir. Məsələn, elə Aristoteli xatırlayın. 
Ədəbiyyat nəzəriyyəsi sahəsində onun dediklərinə bir neçə  əsrlər  ərzində 
bəşəriyyət çoxmu əlavə etmişdir? Əlbəttə, yox! 
Mir Cəlal zəngin irs qoyub getdi. Elə bir irs ki, öyrənməli, nümunə 
götürməli, davam və inkişaf etdirməli cəhətləri çoxdur. Elə bir irs ki, onda 
dərin realizm gücünə malik sosial kəsərli bədii nümunələr, klassik və 
müasir mənəvi sərvətlərə,  ədəbiyyat tarixi və  nəzəriyyəsinə dair maraqlı 
tədqiqlər, məqalələr, fıkirlər mövcuddur. Bütün bunlar təsdiq edir ki, Mir 
Cəlal zəngin miraslı yaradıcı  şəxsiyyət kimi milli ədəbiyyatmız, elm və 
mədəniyyətimiz tarixində yaşamağa layiqdir. O, ad və  şöhrət ardınca 
qaçmadı. Xalqına xidmət idealına arxalanaraq təbiətinə uyğun sadəlik və 
təmkinlə işlədi, yazıb yaratdı və xatirələrdə əbədiləşdi. 
Yaqub İsmayılov 

---

16 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
HEKAYƏLƏR

---

17 
 
 
  
 
 
HƏKİM CİNAYƏTOV 
 
Gənc tələbə Ramazan Əlizadə  səhiyyə  şöbəsində  ərizəsinə  dərkənar 
qoydurub, tələsik müalicəxanaya yollandı, qırmızı mürəkkəblə  və  xırda 
xətlə yazılmış dərkənar bu məzmunda idi: "Təcili tibbi yardım göstərməli". 
Ramazan atasının başına gələn bədbəxt hadisədən təşvişə düşmüşdü. 
Atasız qalacağını təsəvvür etdikcə beyninə bir ağrı dolurdu. 
Özünə ümid vərərək deyirdi: "Atamın yarası bir o qədər qorxulu deyil. 
İndiki həkimlər ölünü dirildirlər. Atam üçün niyə qorxuram? Klinikadan 
bu saat bir həkim alaram, təcili müalicəsinə başlaram". 
Ramazan bu kimi fıkirlərlə klinikanın qapısından içəri girdi. Bir tərəfdə 
qadınlar durmuşdu. Bunların duruş  və baxışlarından xəstəlik yağırdı. 
Çoxunun qucağında azarlı uşağı vardı. Kiminin başı, üzü və   ayağı sarıqlı 
idi. 
Ramazan  şapkasının günlüyünü qaldırdı,  ətrafa baxa-baxa müdirin 
otağını tapdı. Onun işi rayon həkiminə aiddirsə  də, səhiyyə  şöbəsinin 
təkidini müdirə söyləməyi yersiz görmədi. 
Müdir Ramazanı hörmətlə qarşıladı. Onun atasının başına gələn qəzanın 
nədən ibarət olduğunu dinlədi. Sonra onu bir tibb bacısına qoşub, rayon 
həkiminin yanına göndərdi. 
Ramazanla tibb bacısı müalicəxananın çiçəkli və  ağaclı  həyətinə 
çıxdılar, bir alçaq pilləkəndən qalxdılar. Balaca otağa girdilər. İki nəfər ağ 
döşlüklü gənc qız nömrə üçün kağız doğrayırdı. Stolun dalında kök, 
ortaboylu, alnının qırışları uzaqdan görünən bir həkim oturmuşdu. Müəyyən 
bir işi yoxdu. Yalnız kağız doğrayan qızlarla söhbət edirdi. Hərdənbir 
söylədiyi məzəli sözlərdən qızlar  şaqqıldayıb gülür, həkim də öz 
müvəffəqiyyətindən açılırdı. 
Ramazan gözünü stolun üzərindəki siyahıya dikib, həkimi gözlədi, 
həkim Cinayətov öz işində idi. Qızlardan birisi Ramazana baxaraq, həkimə 
nə isə dedi. Həkim naşı bir ifadə ilə: 
- Nə istəyirsən, balam? - deyə soruşdu. 
Ramazan əlindəki kağızı göstərərək, izah etdi: 

---

18 
 
 -  "Yerevanlılar" küçəsində oluruq. Atam kankandır. Quyuda işlərkən 
yuxarıdan düşən daş çiynini yaralamışdır. Bərk xəstədir. Buraya gətirmək 
mümkün olmadı. Təcili kömək lazımdır. 
Həkim Cinayətov həvəssiz bir halda əvvəlcə Ramazanın səhiyyə 
şöbəsinə yazdığı ərizəni oxudu. Sonra səhiyyə şöbəsinin dərkənarını gözdən 
keçirtdi. Qızlardan birisi naz sata-sata həkimə bir şey anlatmağa başladı. 
Ramazan tələsirdi. Həkim isə  hələ yerindən qımıldanmaq istəmirdi. 
Nəhayət, qız sözünü bitirdi. Həkim başını qaşıyaraq güldü, qızlar da 
gülüşdü. Ramazan həkimin diqqətini səhiyyə  şöbəsinin yazdığı "təcili" 
kəlməsinə cəlb etmək istədi: 
- Səhiyyə şöbəsində onu çox təcili yazdılar. Tələsik gəldim. Tez kömək 
etməsəniz, sonrası qorxulu olacaq, atamın halı ağırdır. 
Həkim Cinayətov haqq-hesab dəftərçəsini istədi. Ramazan tez təqdim 
etdi. Həkim yenə  tələsmədən, qızlar ilə mazaqlaşa-mazaqlaşa iki-üç dəfə 
haqq-hesab dəftərçəsini başdan-ayağa varaqladı. Sonra bir papiros yandırdı. 
Əlinə bir kağız aldı. Soruşmağa başladı. 
- Adınız? Familiyanız? Küçəniz? 
Ramazan bitmək bilməyən cansıxıcı sualların hamısına cavab verdi. 
Həkim bu işi bitirdikdən sonra kamali-səliqə ilə suçəkəni aldı, yazdığı sual 
vərəqini qurutdu, ağır bir işdən qurtarmış kimi geniş bir nəfəs aldı, stula 
söykəndi. Qollarını boynuna çataraq, bərk gərnəşdi. Stulun cırıltısına 
qadınlar da gülüşdülər. O, saxta bir ciddiyyət göstərərək, yumruğunu stola 
vurdu, onlara acıqlandı. Təkrar gülüşınəyə başladılar. 
Ramazan cəsarətlə dedi: 
- Yoldaş həkim, tələsmək lazımdır. 
- Siz gedin, xatircəm olun, mən adam göndərərəm. Ramazan sıxıldı. 
Atasına təcili yardım lazımdı. O, həkimsiz qayıda bilməyəcəkdi. Bu fikrini 
anlatdı, Cinayətov çəkdiyi papirosu kül qabında söndürərək soruşdu. 
- Yerevanlılar küçəsi haradadır? 
Ayağa qalxıb, divardan asılan planın qabağına getdi, aramağa başladı. 
Ramazan ona kömək edib, küçəsini ona göstərdi. Həkim: 
- Bura çox uzaqdır, - dedi, - piyada necə getmək olar? 
Ramazan əsəbiləşdi: 
- Həkim yoldaş, tələsmək lazımdır! Siz getməyəcəksinizsə, mən başqa 
bir həkim istəyim? 
 Cinayətov ayağa qalxdı. Təkrar oturaraq, üzünü qızlardan birisinə tutdu, 
onu o birisi otaqdan başqa bir həkim çağırmağa göndərdi. Bu ikinci həkimin 
gəlib çıxması yarım saat çəkdi. Cinayətov  əvvəlcə başqa bir iş haqqında 
danışdı. Sonra onu Ramazanın atasına baxmağa göndərmək istədi. O isə 
getmək istəmirdi. Axırda Cinayətov özü getməli oldu. O otaqdan çıxınca 

---