Microsoft Word Hazir secilmis eserleri mir celal doc

19 
 
Ramazan iki dəfə klinikanın bayır qapısından çıxıb, təkrar geri qayıtdı. 
Həkim çox naz ilə yeriyirdi, ağır addımları ilə Ramazanı  əsəbiləşdirirdi. 
Ramazan nə  qədər tələsirdisə Cinayətov bir o qədər ağır tərpənirdi, öz 
vəziyyətini dəyişmirdi, bəzən ilk dəfə görürmüş kimi mağazaların 
vitrinlərinə tamaşa etməyi də unutmurdu. Ehtimal həkim öz yerişində hifzi-
səhhə qaydalarına riayət etmək istəyirdi. 
Nəhayət, gəlib, qapıda on dəqiqədən bəri gözləməkdə olan Ramazana 
yetişdi. Xəstənin başı üstünə gəldi. Yorğan altından işıldayan zəif və batıq 
gözlərə baxdı, "Haran ağrıyır, niyə yatmısan?" - deyə bir neçə məlum sual 
verdi. Xəstənin istiliyini ölçmək, tənəffüsünü, ürək fəaliyyətini yoxlamaq 
məqsədilə termometri, truokasını axtardı. Kostyum, şalvar ciblərini bir-bir 
yoxladı, tapa bilmədi. 
- Vay səni... - deyə  təəssüfləndi. Öz hafizəsizliyini söydü. Unutduğu 
şeyləri gətirmək üçün təkrar ağır addımlarla müalicəxanaya tərəf hərəkət 
etdi. 
 
1930 
 
 
 
 
İSTİFADƏ 
 
- Yolçu, oradan müəlliməni səslə, bir az söhbət eliyək... 
İdris bunu deyəndə, mən həm sevindim, həm də narazı qaldım. 
Sevindim, ona görə ki, bilikli, məlumatlı adamlar ilə  həmsöhbət olmaq 
adamın məlumatını artırar. Belə adamlardan çox istifadə etmək olar. Narazı 
qaldım ona görə ki, yazın günündə, istirahətə  çıxdığımız yerdə  nə istifadə 
bazlıqdır. 
Müəllimə təbiiyyatçı idi, ali təhsili vardı. Öz-özümə dedim: "Yəqin yenə 
təbiiyyat elmindən danışacaq, səhər-səhər sürünənləri, fəqərəliləri, 
məməliləri və qəlsəməliləri yığıb üstümüzə tökəcək". 
  

---

20 
 
Müəllimə  gəldi. Narıncı ipək paltar geyinmişdi. Qapıdan girən kimi 
işıqlı bir dalğa duydum. Deyəsən otağı bəzədilər, hər şey mənə zərif, gözəl 
və sevimli göründü. Dodaqaltı salam vərib, kresloya əyləşdi. 
Paxıllıqdanmı, nəzakətsizlikdənmi, nədənsə yoldaşlarım məni müəllimə 
ilə tanış etmədilər. Onsuz da utancaqlıq məni boğurdu. İlk dəfə idi ki, belə 
bir qadınla qarşılaşırdım. O danışırdı. Lakin nə danışdığını bilmirdim. Mən 
onun üzünə baxırdım. Zahiri təntənəsinə, əda, gülüş və nəzakətinə görə bir o 
qədər gözəlliyi yox idi. 
Dəyirmi, mütənasib üzü vardı, ağzı balaca, boyalı dodaqları nazik, gözü 
yekə, qara qaşları qalın idi. Burnu aşağı getdikcə çadır kimi yayılır, sanki 
dodaqlarındakı boya qurumasın deyə kölgə salırdı. 
Üzündən aşağı endikcə tənasüb pozulur: boynu yoxdu. Deyəsən, ağır bir 
qapaz vurulmuş, boynu qınına girmişdi. Ağ, açıq qolları  hər iki tərəfdən 
mərmər sütun kimi sallanırdı. Sinəsi daş ayna kimi parlayırdı. 
Səadət xanım məclisi qat-qat şənləndirdi. Hamı özünü yığışdırdı.  İdris 
tərli, kirli corablarını gizləmək üçün çəkməsini ayağına taxdı. Yolçu 
yuyundu, gəldi, mən də bürküyə baxmayıb, yaxamı düymələdim. 
Mən yanılmışdım. Səadət xanım təbiiyyatdan danışmadı. O mənim 
istəmədiyim, lakin maraqlandığım şeylərdən söhbət açdı. 
-Qadın qəlbi qapalı bir bağçadır, açarı da qadının özündədir. Bu açarı 
qəlbdə yanan sevgi fanarı ilə arayıb, tapmalı, bağçaya isə, yaz çağı, küləksiz 
bir səhərdə, həm də ayaqyalın girməli, iyləməklə kifayətlənməli... 
Səadət xanım utandığımı, ya qəribliyimi hiss etdi, tez-tez mənə atdığı 
baxışlarla kifayətlənmədi: 
- İdris, heç qonağın danışmır? - dedi. Yolçu hazırcavablıq elədi: 
- Sən macal verdin ki! 
Hamı güldü. Səadət xanım qollarını açaraq, tələbkar bir əda ilə: 
- Pajalusta, - dedi. 
Mən danışmadım, sözüm də yoxdu. "Bəli", "xeyr" ilə, ya da heç nə 
demədən dişlərimi ağartmaqla başımı girləyir, məclisimizin bitməsinə 
tələsirdim. 
Başını pəncərədən uzadan bir göy köynək kişi İdrisə bilet verdi: 
- Vaxta qırx dəqiqə var, hazırlaş, - deyib, tələsik ötdü. 
İdris  Şamxora gedəcəkdi. Yolçu da kimi isə gözlədiyi üçün vağzala 
çıxmalı oldu. 

---

21 
 
 Mən də qalxdım. Həyətə çıxanda İdris dedi: 
- Səadət xanımı evlərinə qədər ötür. 
Biz xiyaban kənarında əkilmiş cavan tut ağaclarının kölgəsi ilə gedirdik. 
Onun ilk sualı bu oldu: 
- Yəqin siz Gəncədə çalışırsınız? 
- Bəli! 
- Təzə qurtarıbsınız, eləmi? 
- Birinci ildir! 
Səadət xanımın sualları  məni cəsarətləndirdi, mən bu suallarda cavab 
arayan bir adamdan artıq sual arzulayan bir həsrət ruhu duyurdum. 
Bir az fikirləşdim. Ürəyimdə sualı sərf-nəhv cəhətcə yoxlayıb dilləndim: 
- Buraya təzəmi gəlmişsiniz? 
O güldü, dodaqlarını büzüb, başı ilə "yox" işarəsi etdi, dili ilə də dedi: 
- Yooox! Yooox a... a!.. 
Gülüşü elə qaynayırdı ki, deyəsən qarqara eləyirdi. Mən başqa bir sual 
hazırlamaq fıkrində ikən, cavabın davam etdiyini görüb dinlədim: 
- Yooox... Səhviniz var. Mən üç ildir ki, buralarda ləbbəyk deyirəm... Nə 
edim? Mən xanım adamın birisi idim. Başıma işlər gəldi, işləməyə məcbur 
oldum. Allah kəssin siz kişilərin vəfasını... 
Heç mən bunu gözləmirdim. Bir tərəfdən onun "başına gələn iş", o biri 
tərəfdən də  mən yaşda bir uşağı "kişi" adlandırması  məni təəccübləndirdi, 
ona bir çəpinə baxdım. 
- Mənim kimi kişilərdəki vəfanı haçan ölçdünüz? 
- Bəli, bəli, siz kişilərin vəfasızlığı... Kimə deyəsən ki, bir arvadı, altı 
ayın gəlinini... 
Bunlardan sonra müəllimə  mənim qarşımda ucuz bir kitab kimi açıldı. 
Mən onu köhnə  əlifba kimi ötəri oxudum. Səadət xanım Gəncə 
bəyzadələrindən birinin arvadı imiş. 
Əri cüzi qısqanclıq üstündə onu evdən qovmuş, sonra peşman olub, nə 
qədər çağırmışsa, bu getməmiş, "Eşşək nə bilir zəfəran nədir?" – deyə rədd 
etmiş.  İndi rayon uşaq bağçasında mürəbbiyədir. Neçə-neçə mötəbər 
yerlərdən onu istəyən var, getmir. Çünki heç birisi xasiyyətinə uymur. 
Vağzalda bütün mötəbər adamların yanında xüsusi hörməti var. Hətta 
naçalnik onun şərəfinə bir ziyafət də vermişdir. "Hansı ki" orada İdris də 
tost deyibmiş... 
 Bunları  eşidəndə  mən vicdanən sıxıldım. Belə bir qadına evlənmiş 
adamın yorulub, yarı yolda qalmağına acıdım. Bunu gizləyə bilmədim: 
- Məncə, Səadət xanım, siz nahaq inad edirsiniz. Ürək verdiyiniz adam 
ilə başacan olmalı idiniz... Hər kiçik ixtilaf ailəni pozarsa, onda nə olar? 

---