388
29.
“Ölkədən getmək, ölkəyə gəlmək və pasportlar haqqında” Azərbaycan
Respublikasının Qanunu, 14 iyun 1994-cü il.
30.
“Konsul Nizamnaməsinin təsdiq edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının
Qanunu, 8 fevral 1994-cü il.
5. A.Abdullayev, F.Nağıyev. “ nzibati hüquq”. Dərslik. Bakı, 2008.
6. E.Abdullayev. ″ nzibati hüquq″. Dərslik. Bakı, 2007.
7.V.M.Monax, Ö.S.Aduşmin, Z.A.Baqişaev.“Rossiyskoe admi-nistrativnoe pravo”.
Dərslik. M., 1997-ci il.
8.A.P.Alexin, A.A.Kormolitskiy, E.M. Kozlov. “Administratisnoe pravo Rossiyskoy
Federaüii”. Dərslik. M., 1997-ci il.
9. A.P. Korenev. “Administrastivnoe pravo”. Dərslik. M., 1999-cu il.
G R Ş
1991-ci il oktyabr ayının 18-də Azərbaycan Respublikasının Ali Soveti xalqın
iradəsini ifadə edərək Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında
Konstitusiya Aktını qəbul edərək, Azərbaycanın dövlət müstəqilliyini dünyaya bəyan etdi.
Bu möhtəşəm addımdan sonra Azərbaycan Respublikası həm daxildən, həm də xaricdən
bir sıra təcavüzlərə məruz qaldı. kinci tərəfdən Azərbaycan Respublikası keçmiş Sovetlər
ttifaqı tərkibində olan müddətdə, müstəqil olaraq heç bir vaxt özünün xarici siyasətini
həyata keçirməmişdir.
“Xarici işlər sahəsində dövlət idarəetməsi” mövzusunun öyrənilməsinin həm nəzəri
cəhətdən, həm də təcrübi cəhətdən bu mənada böyük əhəmiyyəti vardır. Çünki
Azərbaycan Respublikası öz müstəqilliyini elan etdikdən sonra müstəqil bir dövlət kimi
özünün xarici siyasətini həyata keçirməyə başladı. Digər tərəfdən isə 1991-ci ildən bu
günə kimi Azərbaycan Respublikası beynəlxalq təşkilatların üzvü olmuş, bir sıra
dövlətlərdə öz diplomatik nümayəndəliklərini, konsulluqlarını açmış və Azərbaycan
Respublikasında da bir sıra xarici dövlətlərin diplomatik nümayəndəlikləri və
konsulluqları fəaliyyət göstərir. Azərbaycan Respublikası öz müstəqilliyini bərpa etdikdən
sonra müstəqil bir dövlət kimi üzvü olduğu beynəlxalq təşkilatlarda özünü təmsil edir və
xarici dövlətlərlə tam bərabər vəziyyətdə qarşılıqlı əlaqə yaradır və dövlətin xarici
siyasətini həyata keçirir.
Bu mövzunun köməkliyi ilə biz xarici işlər sahəsində idarəetmənin məzmununu,
xarici işlər sahəsində idarəetmənin təşkilati-hüquqi formalarını, Xarici şlər Nazirliyinin
və onun orqanlarının qarşısında duran vəzifələri, funksiyaları və hüquqları öyrənmiş
olacağıq.
Azərbaycan Respublikasının qonşu və xarici ölkələrlə siyasi, iqtisadi, mədəni və s.
ə
laqələrinin yaranmasına və inkişaf etdirilməsinə yönəlmiş səlahiyyətli dövlət orqanlarının
fəaliyyəti haqqında hüquqi biliklərin əldə edilməsi sizin bir hüquqşünas kimi həm nəzəri,
həm də təcrübi cəhətdən peşəkar kimi formalaşmağınızda böyük əhəmiyyətə malik
olacaqdır.
Odur ki, indi də birinci sualın açıqlanmasına keçək.
389
SUAL I. XARICI IŞ
LƏ
R SAHƏ
SINDƏ
DÖVLƏ
T IDARƏ
ETMƏ
SININ ANLAYIŞ
I,
PRINSIPLƏ
RI VƏ
TƏŞ
KILATI-HÜQUQI FORMALARI.
Azərbaycan xalqı özünün çoxəsrlik dövlətçilik ənənələrini davam etdirərək 18
oktyabr 1991-ci ildə qəbul edilmiş “Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi
haqqında” Konstitusiya Aktında əks olunan prinsipləri əsas götürərək bütün cəmiyyətin və
hər kəsin firavanlığının təmin edilməsini arzulayaraq ədalətin, azadlığın və təhlükəsizliyin
bərqərar edilməsini istəyərək, keçmiş, indiki və gələcək nəsillər qarşısında öz məsuliyyətini
anlayaraq suveren hüququndan istifadə edərək aşağıdakı niyyətlərini bəyan edir:
♦
Azərbaycan dövlətinin müstəqilliyini, suverenliyini və ərazi bütövlüyünü
qorumaq;
♦
Konstitusiya çərçivəsində demokratik quruluşa təminat vermək;
♦
vətəndaş cəmiyyətinin bərqərar edilməsinə nail olmaq;
♦
xalqın iradəsinin ifadəsi kimi qanunların aliliyini təmin edən hüquqi, dünyəvi
dövlət qurmaq;
♦
ədalətli iqtisadi və sosial qaydalara uyğun olaraq hamının layiqli həyat
səviyyəsini təmin etmək;
♦
ümumbəşəri dəyərlərə sadiq olaraq bütün dünya xalqları ilə dostluq, sülh və
ə
min-amanlıq şəraitində yaşamaq və bu məqsədlə qarşıqlı fəaliyyət göstərmək.
Azərbaycan Respublikası özünün xarici siyasətini 12 noyabr 1995-ci il tarixində
ümumxalq səsverməsi-referendum yolu ilə qəbul edilmiş ilk Milli Konstitusiyasına əsasən
bütün dünya xalqları ilə sülh, dostluq, əmin-amanlıq və tam bərabər hüquqlu subyekt kimi
qurur və həyata keçirir.
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 7-ci maddəsinin 2-ci bəndinə əsasən
Azərbaycan Respublikasında dövlət hakimiyyəti daxili məsələlərdə yalnız hüquqla, xarici
məsələlərdə isə yalnız Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq
müqavilələrdən irəli gələn müddəalarla məhdudlaşır. Bundan əlavə onu da qeyd etmək
lazımdır ki, Konstitusiyamızın 10-cu maddəsində göstərilmişdir ki, Azərbaycan
Respublikası başqa dövlətlərlə münasibətlərini hamılıqla qəbul edilmiş beynəlxalq hüquq
normalarında nəzərdə tutulan prinsiplər əsasında qurur.
Xarici işlər sahəsində dövlət idarəetməsi dedikdə, Azərbaycan Respublikasının
qonşu və xarici ölkələrlə siyasi, iqtisadi, mədəni və s. əlaqələrinin yaranmasına və inkişaf
etdirilməsinə yönəlmiş səlahiyyətli dövlət orqanlarının (vəzifəli şəxslərin) fəaliyyəti başa
düşülür.
Azərbaycan Respublikası başqa dövlətlərlə münasibətlərini hamılıqla qəbul
edilmiş beynəlxalq hüquq normalarında nəzərdə tutulan aşağıdakı prinsiplər əsasında qurur
və həyata keçirir:
♦
digər xarici ölkələrin daxili işlərinə qarışmamaq şərti ilə;
♦
digər xarici ölkənin sərhədlərinin və ərazi bütövlüyünün pozulmaması əsasında;
♦
bir-birinə qarşı güc tətbiq etmədən və yaranmış mübahisələrin sülh yolu ilə həll
edilməsi;
♦
qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq əsasında;
♦
xalqların bərabərliyi və s.