390
Azərbaycan Respublikasının xarici fəaliyyəti dövlətin iqtisadi böhrandan çıxmasına,
iqtisadiyyatda bazar münasibətlərinin yaradılmasına və möhkəmləndirilməsinə, demokratik
dövlətin qurulmasına, dünyada müharibənin qarşısının alınmasına və bütün ölkələrin dinc
yanaşı yaşamasına, özünün dövlət maraqlarının müdafiə edilməsinə köməklik edən
beynəlxalq şəraitin yaradılmasına və təmin edilməsinə yönəldilmişdir.
Azərbaycan Respublikasının xarici siyasətinin əsas istiqamətlərindən biri də bütün
MDB dövlətləri, həm də keçmiş SSR -nin digər Respublikaları ilə siyasi, iqtisadi, mədəni
və s. kimi sıx qarşılıqlı əlaqənin yaradılması və həyata keçirilməsidir.
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 8-ci maddəsinin 2-ci bəndinə əsasən
Azərbaycan dövlətinin başçısı-Azərbaycan Respublikasının Prezidentidir. O, ölkənin
daxilində və xarici münasibətlərində Azərbaycan dövlətini təmsil edir.
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 8-ci maddəsinin 3-cü bəndinə əsasən isə
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Azərbaycan dövlətinin müstəqilliyinin, ərazi
bütövlüyünün və Azərbaycan Respublikasının tərədar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrə
riayət olunmasının təmsilçisidir. Göstərilənlərə əsaslanaraq, Azərbaycan Respublikasının
Prezidenti dövlətin xarici siyasətinin əsas istiqamətlərini müəyyən edir. Azərbaycan
Respublikasının xarici siyasətinə rəhbərlik də həmçinin Prezidentin üzərinə qoyulmuşdur.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti dövlət başçısı kimi həmin fəaliyyətin həyata
keçirilməsində Konstitusiyamızın 109-cu maddəsinə əsaslanaraq aşağıdakı kimi vəzifələrin
və funksiyaların həyata keçirilməsində və yerinə yetirilməsində Azərbaycan Respublikasını
təmsil edir:
♦
beynəlxalq münasibətlərdə xarici dövlətlərin rəhbərləri ilə danışıqlar aparır və
Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq müqavilələrini imzalayır;
♦
Azərbaycan Respublikasının xarici ölkələrdə və beynəlxalq təşkilatlarda
diplomatik nümayəndəliklərinin təsis edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli
Məclisinə təqdimat verir;
♦
Azərbaycan Respublikasının xarici ölkələrdə və beynəlxalq təşkilatlarda
diplomatik nümayəndələrini təyin edir və geri çağırır;
♦
xarici dövlətlərin diplomatik nümayəndələrinin etimadnamə və övdətnamələrini
qəbul edir;
♦
dövlətlərarası və hökumətlərarası beynəlxalq müqavilələr bağlayır, dövlətlərarası
beynəlxalq müqavilələri təsdiq və ləğv olunmaq üçün Azərbaycan Respublikasının Milli
Məclisinə təqdim edir;
♦
təsdiqnamələri imzalayır;
♦
Azərbaycan Respublikasının Fövqəladə və Səlahiyyətli Səfirlərinə, Fövqəladə və
Səlahiyyətli diplomatik nümayəndələrinə rütbələr verir;
♦
siyasi sığınacaq verilməsi məsələlərini həll edir və s.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti dövlətin xarici siyasətinə rəhbərliyi həyata
keçirməklə, Azərbaycan dövlətinin müstəqilliyinin, hakimiyyətliliyinin və ərazi
bütövlüyünün qorunması sahəsində müəyyən tədbirlər keçirir.
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 119-cu maddəsinə əsasən Azərbaycan
Respublikasının Nazirlər Kabineti öz səlahiyyətləri çərçivəsində bütün nazirliklərin, o
cümlədən Xarici şlər Nazirliyinin fəaliyyətinə nəzarət edir və onun fəaliyyətinin təşkil
edilməsinə və həyata keçirilməsinə rəhbərlik edir.
391
Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti Konstitusiyamızın 119-cu
maddəsinə əsasən Azərbaycan Respublikasının xarici siasətinin realizə olunması məqsədi
ilə aşağıdakı kimi tədbirlər həyata keçirir:
♦
Azərbaycan Respublikasının xarici siyasətinin realizəsi üçün tədbirlər həyata
keçirir;
♦
Azrbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin nümayəndəliklərini xarici
dövlətlərdə və beynəllxalq təşkilatlarda təmin edir;
♦
beynəlxalq müqavilələrin icra edilməsi məqsədi ilə tədbirlər görür;
♦
hökumətlərarası sazişlər bağlayır;
♦
xarici dövlətlərin orqan və təşkilatları ilə münasibət yaradan icra hakimiyyəti
orqanlarının fəaliyyətini əlaqələndirir.
Xarici işlər sahəsində idarəetmənin həyata keçirən orqanların sistemi Azərbaycan
Respublikasının Xarici
ş
lər Nazirliyindən, (bundan sonra X N) diplomatik
nümayəndəliklərdən (səfirliklər) və konsulluqlardan ibarətdir.
Diplomatik nümayəndəliklərin fəaliyyətlərinin hüquqi bazasını beynəlxalq hüquq
normaları, həm də onların təşkil edildikləri ölkələrlə Azərbaycan Respublikasının sazişləri
təşkil edir.
X N-in xaricdəki diplomatik nümayəndəlikləri onların olduqları ölkədə Azərbaycan
Respublikasının
nümayəndəliyi
funksiyasını
yerinə
yetirirlər.
Diplomatik
nümayəndəliklərin bu funksiyasının həyata keçirilməsi aşağıdakı vəzifələrin realizə
olunmasına və təmin edilməsinə yönəldilmişdir:
♦
olduğu ölkədə Azərbaycan Respublikasının vahid xarici siyasi xəttinin realizə
edilməsinə və təmin edilməsinə;
♦
Azərbaycan Respublikasının siyasi, iqtisadi və digər mənafelərinin müdafiə
edilməsinə;
♦
Azərbaycan Respublikasının xaricdəki idarə, təşkilat və vətəndaşlarının siyasi,
iqtisadi və digər mənafelərinin müdafiə edilməsinə və s.
Diplomatik nümayəndəliklər diplomatik yollarla olduqları ölkələrin siyasi, iqtisadi
vəziyyətləri və həmin ölkələrdə əsas vəziyyətlər, hadisələr barədə olan məlumatlar
toplayırlar və sonra onları Azərbaycan Respublikasının X N-ə göndərirlər.
Diplomatik nümayəndəliklər olduqları ölkənin rəhbərləri ilə danışıqlar aparır,
Azərbaycan Respublikasının digər dövlətlərlə dostluq münasibətlərinin, iqtisadi, elmi-
texniki, mədəni əlaqələrin yaranmasına kömək edirlər.
Diplomatik nümayəndəliklər öz funksiya və səlahiyyətlərinin realizəsi prosesində
olduqları ölkədə Azərbaycan Respublikasının olan digər nümayəndəliklərinin (ticarət, elmi,
iqtisadi, həmçinin də Azərbaycan Respublikasının dövlət, idarə, müəssisə və təşkilatlarının,
onların nümayəndələrinin və mütəxəssis qruplarının) fəaliyyətlərinin əlaqələn-dirilməsini
və işlərinə nəzarəti həyata keçirir.
Göstərilən nümayəndəliklərin, nümayəndələrin və mütəxəssis qruplarının
rəhbərləri öz fəaliyyətlərini diplomatik nümayəndəliyin başçısı ilə razılaşdırmalı, ona öz
funksiyalarının və səlahiyyətlərinin həyata keçirilməsində köməklik göstərməli və öz
fəaliyyətləri barədə ona məlumat verməlidirlər. Öz növbəsində müxtəlif nümayəndəliklər,
dövlət idarələri, təşkilatları və müəssisələri, nümayəndələr, mütəxəssis qrupları və onların
rəhbərləri X N-ə zəruri köməklik və müraciət edə bilərlər.