ASPERGER SENDROMLU VE YÜKSEK İŞLEVLİ OTİSTİK ÇOCUKLARIN EĞİTİMDEN
YARARLANMA DÜZEYLERİ
ÖZEL EĞİTİM DERGİSİ
35
Tablo 2. Anne-Babaları Aile Eğitimine Katılan ve Katılmayan Çocukların PEP-R Gelişimsel Alt Alanlara İlişkin
Ön-Son Test Puan Ortalamaları, Standart Sapmaları ve ANCOVA sonuçları
Ön test
puanları
Son test puanları
n=28
Aile
Eğitimi
n
x
ss
x
ss
F
(öntest-sontest x aile egitimi
p Eta
kare
Katılmadı 11
11.64
4.01 15.90 0.30
Taklit
Katıldı 17
7.23
4.62
15.94
0.24
F(1,25)=16.05 p<.001
η
2
=0.39
Katılmadı 11 9.64
2.29 13.00 0.00
Algı
Katıldı 17
7.94
3.56
13.00
0.00
F(1,25)=5.90 p<.023
η
2
=0.19
Katılmadı 11
12.09
2.46 16.00 0.00
İnce motor
Katıldı 17
9.29
4.058
16.00
0.00
F(1,25)=10.35 p<.004
η
2
=0.29
Katılmadı 11
16.36
1.75 17.81 0.60
Kaba motor
Katıldı 17
13.12
4.43
18.00
0.00
F(1,25)=16.77 p<.001
η
2
=0.40
Katılmadı 11 8.82
3.68 15.00 0.00
El-göz
koordinasyonu Katıldı 17
6.35
4.28
15.00
0.00
F(1,25)=6.72 p<.016
η
2
=0.21
Katılmadı 11
13.45
6.89 25.72 0.46
Bilişsel
performans
Katıldı 17
7.76
8.18
25.11
1.36
F(1,25)=7.11 p<.013
η
2
=0.22
Katılmadı 11 7.72
6.13 26.45 .52
Sözel
Katıldı 17
4.12
6.06
25.11
1.53
F(1,25)=2.73 p>.11
η
2
=.09
Tablo 2’de görüldüğü üzere, 7 gelişim
alanından sözel alanda ortak etkinin anlamlı
olmadığı (F(1,25)=2.73 p >.11), taklit (F(1,25)=
16.05 p< .000), algı (F(1,25)=5.90 p< .023), ince
motor (F(1,25)= 10.35 p< .004), kaba motor
(F(1,25)=16.77 p<.000), el-göz koordinasyonu
(F(1,25)=6.72 p<.016), bilişsel (F(1,25)=7.11 p<
.013) olmak üzere 6 alt alanda, anne-babanın aile
eğitimine katılıp katılmamasının son test puanlarını
anlamlı düzeyde farklılaştırdığı bulunmuştur
(Grafik 1-7).
Grafik 1-7 Ön test – Son test arasındaki ilişkinin aile eğitimi açısından incelenmesi
Grafik
1 Grafik
2
Grafik
3 Grafik
4
ASPERGER SENDROMLU VE YÜKSEK İŞLEVLİ OTİSTİK ÇOCUKLARIN EĞİTİMDEN
YARARLANMA DÜZEYLERİ
ÖZEL EĞİTİM DERGİSİ
37
Her bir gelişimsel
alanda etkileşimin
kaynağını araştırmak üzere (aile eğitimi ve
gelişimsel puanlar arasında etkileşim bulunmayan
sözel alan hariç diğer tüm gelişimsel alanlarda) aile
eğitimine katılan ve katılmayanların hem ön test
puanları hem de son test puanları, “bağlantısız
örneklemler için t testleri ile ayrı ayrı
karşılaştırılmıştır.
Sonuçlara göre, aile eğitimine katılan ve
katılmayanların ön test puanları arasında taklit
(t(26)= 2.58 p< .01) ve kaba motor (t (26) = 2.30
p< .02) alanlarında anlamlı farklılaşma olduğu; algı
(t(26)= 1.39 p>.17), ince motor (t(26)=2.04 p>.05),
el-göz koordinasyonu (t(26)=1.56 p>.12) ve bilişsel
(t(26)=1.90 p>.06) alanlarda farklılaşma olmadığı
belirlenmiştir.
Aile eğitimine katılan ve katılmayanların son
test puanları arasında taklit (t(26) = 0.31 p>.75),
kaba motor (t(26)=1.25 p>.22), bilişsel (t(26)=1.42
p>.16) alt alanlarında anlamlı farklılaşma yoktur. El
göz koordinasyonu, ince motor ve algı puanları için
istatistiksel anlamlılık testi yapılamamıştır, çünkü
her iki grupta yer alan çocuklar da alınabilecek en
yüksek puanları almışlardır. Burada bir çeşit tavan
etkisi (ceiling effect) söz konusudur. Beş yıllık bir
eğitimin sonunda tüm çocuklar bu alanlarda testten
alınabilecek en yüksek puanları alabilecek düzeye
gelmişlerdir.
Davranışsal Alan Bulguları
Çocukların başlangıç eğitim düzeyinin
davranışsal alan ölçümleri üzerinde bir etkisinin
olmadığı görülmüş (F(4,23)=1.38, p>0.27) bu
nedenle davranışsal alanda katılımcıların eğitim
öncesi ve sonrası davranışsal puan ortalamaları
arasındaki farkın anlamlılığı ANCOVA yerine tek
yönlü ANOVA analizi ile incelenmiştir. Bu analiz
sonucunda ön ve son test davranışsal puan
ortalamalarının istatistiksel açıdan farklılaştığı
(F(4,22)= 24.33 p<.001 η2 =0.81) ve söz konusu
farkın etki büyüklüğünün çok yüksek olduğu
görülmüştür.
Tablo 3. Davranışsal Alana İlişkin Ön – Son Test Puan Ortalamaları, Standart Sapmaları ve ANOVA Sonuçları
Ön test
Son Test
n=28
x
ss
x
ss
F
p
Eta kare
İlişki ve duygulanım
(maksimum puan=12)
5.25
2.27
9.68
1.39
F(1,26)=76.64
p<.001
η
2
=0.75
Oyun
ve materyallere ilgi
(maksimum puan=8)
4.25
2.03
6.93
1.30
F(1,26)=29.14
p<.001
η
2
= 0.53
Duyusal
(maksimum puan=12)
9.07
2.76
11.32
0.90
F(1,26)=17.99
p<.001
η
2
=0.41
Dil
(maksimum puan=11)
2.50
2.28
8.54
1.89
F(1,26)=128.08
p<.001
η
2
=0.83
Tablo 3 incelendiğinde, çocukların otistik
davranış özelliklerinin ilişki ve duygulanım
(F(1,26)=76.64, p<.001, η
2
=0.75), oyun ve
materyallere ilgi (F(1,26)=29.14, p<.001, η
2
=0.53),
duyusal (F(1,26)=17.99, p<.001, η
2
=0.41) ve dil
(F(1,26)=128.08, p<.001, η
2
=0.83) olmak üzere
dört alt alanda da istatiksel düzeyde anlamlı azalma
gösterdiği belirlenmiştir. Eta kare değerleri
incelendiğinde davranışsal alanlarda ön ve son test
puanları arasındaki farkın etki büyüklüğü dil ve
ilişki-duygulanım alanlarında daha yüksek olmakla
birlikte tüm alanlarda yüksek olduğu gözlenmiştir.
Araştırmanın diğer amacı olan, anne-babaların
aile eğitimine katılıp, katılmamasının çocukların
davranışsal düzeyleri üzerinde farklılık yaratıp
yaratmadığı incelenirken, ölçümün eğitim
öncesinde veya sonrasında alınmış olması ile
ebeveynlerin aile eğitimine katılıp katılmaması
bağımsız değişkenler olmak üzere, 2 (eğitim öncesi
puan x eğitim sonrası puan) x2 (ebeveynleri aile
eğitimine katılan x katılmayan) ANOVA analizi
kullanılmıştır. Burada yine “başlangıç eğitim
süresi”nin davranışsal puanlar üzerinde anlamlı bir
etkisinin bulunmadığı istatistiksel olarak
saptanmıştır (F(4.23)=1.38, p>0.27) ve bu nedenle
ANCOVA yerine 2 yönlü ANOVA analizi
kullanılmıştır.