Microsoft Word siyaset II cild rtf
Yüklə 4,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Украина во время Гражданской войны 1917-1921 гг. Материал из
- İqtisadi baxımdan Birincisi
- (Hərbi sahələr istisna olmaqla).
- Украина. Материал из Википедии-свободной энциклопедии.
176
məzmununun tələb etdiyi formaya uyğun olaraq həyata keçirsin, humanitar və maliyə yardımı məsələlərini bu siyasətin baza tətbiqi vasitələri kimi istifadə etsin ki, dövlətlər ondan ayrılmasınlar. Birbaşa olaraq dövlətlərin müstəqilliklərinin, beynəlxalq hüquq subyektləri olmalarının əleyhinə olmaq istəmir. Bu dövlətləri yalnız iqtisadi və hərbi-siyasi ittifaq formasında, qarşılıqlı tərəflərə fayda verəcək əsaslarda öz siyasi orbitində saxlamaq siyasətini yeridir. Həmin siyasət üsulunu hal-hazırda ABŞ-ın NATO siyasətinin və Avropa İttifaqının siyasət metodu kimi hesab etmək olar. Eyni zamanda belə bir məsələni unutmaq olmaz: ola bilər ki, bəlkə də Avropaya Rusiyanın bu siyasəti sərf edir. Belə ki, Avropanın aparıcı dövlətləri olan Fransa və Almaniya hesab edir ki, onların Avropada gücünü artırmaq və təsir imkanlarını genişləndirmək üçün Rusiyanın güclü olması vacibdir. Çünki Rusiyanın Avropaya təzyiqi olan zaman bu dövlətlər daha çox ABŞ dəstəyini qazana bilərlər. Yəni balans siyasəti həyata keçirərək özlərinin ABŞ və Rusiya arasındakı siyasi oyunlarda mövqelərini möhkəmlədə bilərlər. Müvafiq siyasət sayəsində həm ABŞ, həm də Rusiyadan müəyyən dəstək qazana bilərlər. Bu baxımdan da Avropanın aparıcı dövlətləri öz üzərlərində nə tam ABŞ nəzarəti, nə də tam Rusiya nəzarətini görmək istəmirlər. Buna görə də istəyirlər ki, Rusiyanın enerji təzyiqləri Avropa üzərində müəyyən səviyyədə qalsın. Bu baxımdan da Rusiyanın “Şimal axın” və “Cənub axın” enerji layihələrinin icrasının təmin edilməsi həm bu dövlətlərin enerjiyə olan tələbatlarını təmin etmək üçündür, həm də özləri üzərində enerji təzyiqini yaratmaqla ABŞ-ı yaxınlaşdırmaq məqsədini güdürlər. Bununla yanaşı, Rusiya kimi böyük potensiala sahib olan ölkəni bir bazar kimi öz əllərindən buraxmaq istəmirlər. Fransa və Almaniya siyasətinin baza xəttinin mahiyyəti məhz balansın yaranması yolu ilə güclərinin artırılmasından ibarətdir. İndi isə belə bir konkret sual ətrafında fikir mübadiləsi aparaq- Ukrayna Rusiyaya nə üçün lazımdır?, “Çəpər zolağı”sistemində Ukrayna nə kimi fayda verə bilər? -XX əsrdə yaşanan tarixi məqamları qısa şəkildə qeyd edək: 1917-ci ildə Ukrayna Xalq
177
Respublikasında Sovet hökuməti qurulmuş və 1917-1918-ci illərdə Ukraynanın Xarkov ərazisində yaradılan sovet hökumətinə dəstək olaraq yeni yaradılmış hökumət Rusiyanın bolşevik rəhbərliyindən hərbi yardım istəmişdir. Ukrayna sovet hökuməti tərəfindən Kiyev şəhəri ələ keçirilmişdir 1
hökuməti tərəfindən ələ keçirildi. Sovet-Polşa müharibəsi zamanı məğlub olan Sovet Rusiyası Ukraynanın yalnız şərqini öz ərazisinə qatdı. Ukraynanın qərbi isə Polşanın əlində qalırdı. 1921-ci-ci il Riqa müqaviləsinə əsasən Qərbi Ukrayna Polşa ərazisində qalırdı. 2
1918-ci ildə Avstriya-Macarıstan imperiyasının dağılmasından sonra Qaliçiya ərazisində Qərbi Ukrayna Xalq Respublikası(QUXR) yaradıldı. 1919-cu ilin ortalarında QUXR Polşa tərəfindən tutuldu. 1920-ci ildə qırmızı ordu Krımı ələ keçirdi və RSFSR-in tərkibinə daxil etdi. 30 dekabr 1922-ci ildə RSFSR, USSR, BSSR və ZSFSR SSRİ-nin yaradılması haqqında müqavilə imzaladılar. 1939-cu ilin sentyabr ayında SSRİ Polşaya hücum etdi və indiki Ukraynanın qərb hissəsi Ukraynanın ərazisinə birləşdirildi. 3
bəzi ərazilər alınaraq Ukraynaya verildi. 1945-ci ildə Krım Ukraynanın tərkibinə qatıldı. Ukrayna 1991-ci il dekabrın 1-də müstəqillik qazandı. Bir məsələni xüsusi olaraq qeyd etmək olar ki, Rusiya- Ukrayna münasibətləri özündə ümumi-geniş və konkret sahələri əks etdirən prinsiplərdən formalaşır və bu prinsiplər içərisində həm dövlət marağı amili, həm din amili, həm slavyan dünyası amili, həm də regionçuluq amili xüsusi rol oynayır. Yəni Rusiya- Ukrayna münasibətlərinin bazasında dörd mühüm istiqamət- daha doğrusu, bir əsas baza istiqaməti və bu bazanı möhkəmləndirici üç əlavə istiqamət mövcuddur. Belə ki, dini amil, regionçuluq və slavyançılıq amili dövlət marağı amilini
1 Украина во время Гражданской войны 1917-1921 гг. Материал из Википедии-свободной энциклопедии. http://ru.wikipedia org. 2 Bax, həmin mənbə. 3 Советская Украина в 1921-1941гг. Материал из Википедии-свободной энциклопедии. http://ru.wikipedia org. 178
möhkəmləndirir və demək olar ki, bu marağın təmin edilməsi üçün vasitələrə çevrilir. Dövlət marağı təbii ki, iqtisadi, hərbi, siyasi aspektləri özündə əks etdirir. Həmin vasitələr qarşılıqlı olaraq dövlət marağının təmin edilməsinə əsaslanaraq tətbiq edilir. Bu baxımdan da Rusiya-Ukrayna münasibətlərinin ümumiləş- dirilmiş və konkret aspektləri özündə əks etdirən əsasları mövcuddur və bir çox parametrlərə görə Ukrayna Rusiyaya lazımdır. Həmin əsasları aşağıdakı şəkildə qeyd etmək olar: İqtisadi baxımdan Birincisi, nəzərə almaq lazımdır ki, ərazisi 603. 628 kvadrat kilometr, 2009-cu ilin statistikasına əsasən isə əhalisi 46 milyon nəfərdən çox olan 1 Ukrayna Rusiya məhsulları üçün çox böyük ticarət bazarıdır. Ukrayna Avropada ərazisinə görə Rusiyadan sonra ikinci böyük dövlətdir. Eyni zamanda Ukraynanın özünün nisbətən gözə çarpan iqtisadi inkişafı da iqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş bir siyasi əməkdaş kimi Rusiya üçün əhəmiyyət kəsb edir. 2008-ci ilin məlumatına əsasən ümumdaxili məhsul istehsalına görə dünyada 34-cü yerdə olmuşdur. 2
beynəlxalq iqtisadi münasibətlərdə (xüsusilə, ABŞ və Qərbi Avropanın, Yaponiya, Cənubi Koreyanın əhatə olunduğu), o cümlədən bu münasibətlərin tərkib hissəsi olan rəqabətə davamlı məhsullar istehsal etmək sistemində Rusiya özünə layiqli yer tuta bilmir. (Hərbi sahələr istisna olmaqla). Rusiya öz iqtisadi vəziyyətini xammal məhsulları hesabına tənzimləyə bilir. Bu amil Rusiyanı çox narahat edir və siyasi hakimiyyəti dövlətin iqtisadiyyatına yeni sənayeləşmə metodunu tətbiq etməyi vadar edir. Rusiya yeni sənayeləşmə dövründə yaşamağı təmin etməyi qarşısına məqsəd qoyubdur. Rusiyanın mövcud istehsal məhsulları isə özünə daha çox postsovet məkanında yer tapır. Bu baxımdan da Ukrayna ən böyük bazarlardan biri olaraq Rusiyaya lazımdır. Ukrayna da yeni sənayeləşmə dövrünə qədəm qoymalıdır. Sovet dövrünün istehsalat sistemi keyfiyyəti və rəqabətə tam şəkildə
1 Украина. Материал из Википедии-свободной энциклопедии. http://ru.wikipedia org. 2 Bax, həmin mənbə. Yüklə 4,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|