Microsoft Word siyaset II cild rtf
dəfələrlə bəyan edir ki, Azərbaycan torpaqlarında ikinci erməni
Yüklə 4,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “tərəddüd edir”, qətiyyətsizlik nümayiş etdirir;
- “yox”
- “tərəf saxlama”, “ayrıseçkilik etmə”
- “ikili standart” (buna bəzən “ikibaşlı” siyasət də demək olar)
- 1992-ci il fevral ayının 26-da Xocalı şə hərində yaşayan azərbaycanlılara qarşı ermənilər tərəfindən
199
dəfələrlə bəyan edir ki, Azərbaycan torpaqlarında ikinci erməni dövləti yaradıla bilməz. Hərçənd, Ermənistan işğal yolu ilə buna nail olmaq istəyir.) “İkili standart” siyasəti zamanı ikili yanaşma müşahidə edilir. Münaqişədə olan tərəfləri öz tərəflərinə çəkmək üçün müəyyən üsullardan istifadə edilir. Böyük dövlətdən biri hüquqları pozulmuş tərəfi öz tərəfinə çəkmək üçün münaqişədə onun mövqeyini müdafiə edir. Lakin istədiyi alınmadıqda, əks tərəfin hüquq pozan tərəfin mövqeyini müdafiə edir. “İkili standart” siyasətinin əsas xüsusiyyətləri Dövlətlərin münasibətlərinin sistemləşməsi özündə müsbət xüsusiyyətləri ehtiva etməklə yanaşı, mənfi xüsusiyyətləri də cəmləşdirir. Belə ki, qarşılıqlı asılılıq sistemi, fəaliyyət forması yaranır. Böyük dövlətlər həmin asılılıq forma və vəziyyətindən istifadə edərək ilk növbədə kiçik dövlətlərə qarşı təzyiq metodu kimi tətbiq edirlər. Bu nöqteyi-nəzərdən “ikili standart” siyasəti əsasən beynəlxalq təzyiqetmə siyasətinin, metod və vasitəsinin tərkib hissəsidir. Məlumdur ki,
dövlətlərin beynəlxalq münasibətlərdə fəaliyyəti sayəsində onların davranış formaları meydana gəlir. Davranış formaları müsbət və mənfi ola bilər. “İkili standart” siyasəti məhz mənfi davranış qaydalarının tərkib hissəsidir. Buna hətta qeyri-səmimi, qeyri-etik davranış forması da demək mümkündür. “İkili standart” siyasətinin aşağıdakı xüsusiyyətlərini qeyd etmək olar: -bu siyasət zamanı böyük dövlət öz marağını təmin etmək üçün “ikili standart” siyasətinə məruz qalmış ədalətli tərəf olan kiçik dövlətin (“ikili standart” siyasətinə böyük və orta gücə malik olan dövlət də məruz qala bilir) mövqeyinə müəyyən anda “hə” deyir, müdafiə etmək üçün razılıq bildirir ki, bu dövləti öz tərəfinə çəksin;
-siyasətin tətbiqi vəziyyətində böyük dövlət öz marağı naminə ədalətsiz tərəf olan kiçik dövlətin ədalətsiz mövqeyinə “hə” deyir, müdafiə üçün ilkin mərhələdə razılıq bildirir; -böyük dövlətlərin maraqları təmin edildikdə, ədalətli kiçik dövlət onun pozulmuş hüquqlarının bərpasına yardım üçün böyük
200
dövlətə müraciət etdikdə (real və düzgün siyasət həyata keçirmək üçün), böyük dövlət həmin anda “tərəddüd edir”, qətiyyətsizlik nümayiş etdirir; -böyük dövlətlərin maraqları təmin edildikdə ədalətsiz tərəf olan kiçik dövlət onun mövqeyini müdafiə etməyi tələb etdikdə, böyük dövlətlər “tərəddüd edir”, qətiyyətsizlik nümayiş etdirirlər; -hüquqları pozulmuş ədalətli tərəfin mövqeyini müdafiə etmək lazım gəldikdə, ədalətli tərəfdə maraqları formalaşmış böyük dövlətlərin bir qismi “hə”, digər qismi isə “yox” deyir; -ədalətsiz tərəfin mövqeyini müdafiə etmək lazım gəldikdə böyük dövlətlərin əksəriyyəti “hə”, bir qismi isə “yox” deyir. “İkili standart” siyasətinin tətbiqi zamanı böyük dövlətlər öz maraqları uğrunda dartışırlar. “İkili standart” siyasəti bir metod kimi mənfi nəticələr törədərək, gərgin vəziyyətlər yaradaraq, ümumiyyətlə, beynəlxalq münasibətlər sisteminin bərabərlilik və ədalətlilik əsasında fəaliyyət göstərməsinə zərbə vuran ən böyük amildir. Bu siyasət tətbiq edildikdə ədalətli tərəfin xalqına və cəmiyyətinə qarşı olan ən böyük haqsızlıq və hörmətsizlik ortaya çıxır. “İkili standart” siyasəti məhz ədalət prinsipi əsasında formalaşması zəruri olan hüquq sisteminə zərbə vuran ən böyük vasitədir, üsuldur. Bu siyasət forması dünyanın kiçik dövlətlərinin beynəlxalq münasibətlər sisteminə inamını və etibarını azaldır. Bu siyasət üsulu beynəlxalq münasibətlər sisteminin kövrək olmasını üzə çıxarır və əsasən böyük dövlətlərə xidmət etməsini nümayiş etdirir. Siyasət həmçinin kəskin və ədalətsiz rəqabət nəticəsi olaraq münasibətlər strukturunun qütbləşməsini yaradır. “İkili standart” siyasəti beynəlxalq münasibətlərdə daha çox kiçik gücə malik olan elementlərin (subyektlərin) böyük elementlər arasında sıxılmasına səbəb oan vasitəyə çevrilir. Sistemdə böyük dövlətlərin çirkin niyyətini aşkarlayır. Beynəlxalq münasibətlər sisteminin “tərəf saxlama”, “ayrıseçkilik etmə” kimi zəif tərəflərini inkişaf etdirir. Eyni zamanda başqa dövlətlərin çirkin maraqları üçün stimul yaradır, təcrübə və presedent formalaşdırır. 201
Regionda maraqları olan böyük dövlətlərin Azərbaycana qarşı “ikili standart” siyasətinin əsasları Azərbaycana qarşı müstəqilliyin ilk illərindən regionda maraqları olan əksər böyük dövlətlər tərəfindən “ikili standart”
Azərbaycan torpaqlarını işğal edən Ermənistana qarşı öz siyasətindən əl çəkmək üçün ədalət təzyiqi göstərilmir. ATƏT-in Minsk Qrupunun fəaliyyəti (xüsusilə münaqişə ilə məşğul olan və vasitəçilik missiyasını öz üzərinə götürən həmsədr tərəflər olan dövlətlərin fəaliyyəti) də öz xarakterinə görə “ikili standart” siyasətinin tərkib hissəsidir. 1992-ci il fevral ayının 26-da Xocalı
Ümumiyyətlə, “ikili standart” siyasəti maraqların təmini üçün reallaşdırılır. Belə məzmunlu siyasət adətən ABŞ və Rusiya daha çox həyata keçirirlər, rəqabət vasitəsinə çevirirlər. Qəbul etmək lazımdır ki, müasir beynəlxalq hüquq normaları dövlətlərin özləri tərəfindən yaradılır və daxili hüquq normalarından fərqli olaraq tövsiyyə xarakteri daşıyır, yəni qanunvericilik xüsusiyyətinə malik deyil. Çox hallarda beynəlxalq hüquq normalarına əməl edilmir və dövlət maraqları bu hüquq normalarını heçə endirir. Məsələn, ABŞ İraq və Əfqanıstanı işğal edərkən beynəlxalq hüququn prinsiplərini pozdu. Burada ABŞ-ın dövlət maraqları əsas götürüldü. Eləcə də Rusiya Gürcüstanın ərazisinə qoşun yeritdi və beynəlxalq hüquq normaları pozuldu. ABŞ Gürcüstana qarşı da “ikili standart” siyasətini tətbiq etdi. Belə ki, Gürcüstanı Cənubi Osetiya üzərinə hücum etməyə məcbur etdi. Gürcüstan Rusiyanın hücumlarına məruz qaldıqda, ABŞ öz “strateji tərəfdaşı”nı müdafiə edə bilmədi. “İkili standart” siyasəti zamanı adətən kiçik dövlətlər bir siyasi vasitə kimi də iştirak edirlər. Yəni kiçik Yüklə 4,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|