Microsoft Word sna 2014 survey Final Report

Të dhënat e pasqyruara në tabelën 3.11 tregojnë që 36.4% e punonjësve të angazhuar në bizneset e vendosura në rajonin Verior punojnë në sektorin e prodhimit. Ky është një raport shumë i lartë dhe Rajoni i Veriut mund të quhet rajoni i prodhimit me plot kuptimin e fjalës.Ky është rezultat i ndikimit të prefekturës së Durrësit, Shkodrës dhe Lezhës, por pjesa më e madhe e saj mund të jetë si rezultat i zhvillimit të pamjaftueshëm të bizneseve të shërbimeve.

Shumica absolute e punësimit në sektorët e Informacionit dhe Komunikimit, Financës dhe Sigurimeve, aktiviteteve të Pasurive të Paluajtshme, sferave profesionale, shkencore dhe teknike, shërbimeve administrative dhe mbështetëse, Arteve, zbavitjes dhe argëtimit është e përqëndruar në bizneset që ushtrojnë aktivitetin e tyre në rajonin qendror. Këto sektorë janë pothuajse inekzistentë në dy rajonet e tjera.
Në Rajonin Jugor janë punësuar 47.4% e punonjësve në sektorin e Minierave dhe Guroreve. Kjo ndodh për shkak të industrisë nxjerrëse të naftës kryesisht në Prefekturën e Fierit dhe të guroreve në të gjithë rajonin Jugor, duke përjashtuar prefekturën e Fierit.
Tabela 3.11: Numri i punonjësve dhe shpërndarja relative në Kornizë, sipas Rajonit

	Punonjësit	% sipas kolonës	% sipas rreshtit
Sektori Ekonomik
	Veri Qendër Jug	Veri Qendër Jug	Veri Qendër Jug
B Minierat dhe guroret C Prodhimi D Elektriciteti, gazi, avulli… E Furnizimi me ujë, kanalizimet, mbetjet F Ndërtimi G Tregtia me shumicë &pakicë, riparime H Transporti dhe magazinimi I Shërbimi i hotelerisë dhe ushqimit J Informacioni dhe komunikimi K Aktivitetet financiare dhe sigurimet L Aktivitetet e pasurive të patundshme M Profesionale, shkencore dhe teknike N Shërbime administrative dhe mbështetëse R Artet, argëtimi dhe rekreacioni S Aktivitetet e tjera të shërbimit	2,244 2,813 4,558 24,897 33,525 14,654 483 7,497 116 1,779 3,164 3,306 6,718 19,445 7,624 12,322 36,433 13,557 4,122 4,637 1,913 7,947 19,027 6,992 315 7,596 430 211 11,527 462 1,003 164 585 11,713 765 2,629 16,093 3,944 396 5,678 722 3,676 11,397 661	3.3 1.5 7.6 36.4 17.5 24.5 0.7 3.9 0.2 2.6 1.7 5.5 9.8 10.2 12.7 18.0 19.0 22.6 6.0 2.4 3.2 11.6 9.9 11.7 0.5 4.0 0.7 0.3 6.0 0.8 0.0 0.5 0.3 0.9 6.1 1.3 3.8 8.4 6.6 0.6 3.0 1.2 5.4 6.0 1.1	23.3 29.3 47.4 34.1 45.9 20.1 6.0 92.6 1.4 21.6 38.4 40.1 19.9 57.6 22.6 19.8 58.5 21.8 38.6 43.5 17.9 23.4 56.0 20.6 3.8 91.1 5.2 1.7 94.5 3.8 0.0 85.9 14.1 4.5 89.7 5.9 11.6 71.0 17.4 5.8 83.6 10.6 23.4 72.4 4.2
Totali	68,322 191,550 59,867	100.0 100.0 100.0	21.4 59.9 18.7

Në bizneset e mëdha, shumica e njerëzve janë të punësuar në sektorët e "Prodhimit" dhe atë të "Shërbimeve Administrative dhe Mbështetëse" duke përfaqësuar përkatësisht 33.9% dhe 12.4% të numrit të përgjithshëm

të punonjësve në të gjitha bizneset e mëdha. Në bizneset mikro, punëdhënësit më të mëdhenj janë sektorët e "Tregtisë me Shumicë dhe Pakicë, riparimeve " dhe ai "Shërbimeve të Hotelerisë dhe Ushqimit" duke përfaqësuar përkatësisht 40.7% dhe 20.3% të numrit të përgjithshëm të punonjësve. Industria e Prodhimit të Veshjeve dhe Këpucëve (fason)²⁹ dhe shërbimet e operatorëve telefonikë (Call Center) përbëjnë edhe punëdhënësit më të mëdhenj brenda grupit të bizneseve të mëdha. Zhvillimet e fundit kanë hedhur dritë mbi vëmendjen e madhe që i është kushtuar industrisë së Prodhimit të Veshjeve dhe Këpucëve, e cila konsiderohet edhe si një nga punëdhënësit më të mëdhenj në vend. Kjo industri, duke paguar një pagë minimale prej 20,000 LEK, ose 143 EUR në muaj, siguron të ardhura të konsiderueshme për investitorët, pasi forca e punës është më konkuruese sesa në vendet e tjera.
Kompanitë shqiptare të prodhimit të veshjeve dhe këpucëve eksportojnë pjesën më të madhe të mallrave të tyre në vende të tilla si Italia dhe Greqia, të cilat janë prekur ndjeshëm nga kriza botërore financiare. Gjithashtu, edhe rreth 100 operatorë telefonikë (Call Centre) e ushtrojnë ktivitetin e tyre në Shqipëri. Duke qenë një biznes i cili nuk kërkon fonde të konsiderueshme për fillimin e aktivitetit ekonomik, ai është kthyer në në "terren" të mirë për rritje në vitet e krizës globale ekonomike. Një arsye tjetër që ka çuar në një rritje të tillë dinamike ka të bëjë edhe me aftësitë e shqiptarëve për të komunikuar në gjuhën italiane.
Sipas operatorëve të tregut, investimi fillestar fillon me 60-70 mijë EUR për një kompani me 100 punonjës, ndërsa kthimi në investim është i garantuar në rast se kompania ka nënshkruar një kontratë me një klient të fuqishëm jashtë vendit. Sipas operatorëve, kostoja e krahut të punës është deri në tre herë më e ulët krahasuar me koston e krahut të punës në Itali, përfshirë këtu edhe kostot e infrastrukturave të tjera (kryesisht shërbimi i internetit). Paga mesatare mujore në Shqipëri varion nga 280 EUR deri në 350 EUR në muaj, krahasuar me 900-1000 EUR në Itali.
Tabela 3.12: Shpërndarja relative e numrit të përgjithshëm të punonjësve në Kornizë, sipas grupit të Madhësisë

	% sipas kolonës	% sipas rreshtit
Sektori Ekonomik
	Mikro E vogël E mesme Large	Mikro E vogël E mesme Large
B Minierat dhe guroret C Prodhimi D Elektriciteti, gazi, avulli… E Furnizimi me ujë, kanalizimet, mbetjet F Ndërtimi G Tregtia me shumicë &pakicë, riparime H Transporti dhe magazinimi I Shërbimi i hotelerisë dhe ushqimit J Informacioni dhe komunikimi K Aktivitetet financiare dhe sigurimet L Aktivitetet e pasurive të patundshme M Profesionale, shkencore dhe teknike N Shërbime administrative dhe mbështetëse R Artet, argëtimi dhe rekreacioni S Aktivitetet e tjera të shërbimit	0.2 1.6 3.8 4.7 13.0 11.5 25.7 33.9 1.4 0.3 0.5 6.2 3.0 5.4 3.0 13.1 17.3 7.2 40.7 26.8 15.4 7.2 1.2 2.7 6.0 2.9 20.3 22.8 4.3 1.4 2.0 3.0 1.7 3.3 2.1 1.0 0.3 9.3 0.7 0.7 7.2 3.2 7.1 1.2 2.2 3.2 7.0 12.4 0.1 1.8 2.1 3.3 6.5 8.2 4.9 1.7	1.3 14.1 31.2 53.5 8.9 13.1 27.6 50.5 8.5 3.5 5.3 82.8 28.4 71.6 4.4 32.2 40.2 23.2 32.4 35.7 19.3 12.6 5.5 21.1 44.1 29.3 29.7 55.8 10.0 4.5 11.6 30.0 15.8 42.5 8.6 6.5 2.2 82.6 48.9 46.5 4.6 27.5 20.3 42.5 9.8 4.9 11.5 24.2 59.4 0.4 22.0 24.5 53.1 20.6 43.2 24.5 11.8
Totali në %	100.0 100.0 100.0 100.0	15.5 25.9 24.5 34.0
Totali në numra	49,651 82,926 78,341 108,820

²⁹ Fason është terminologjia që përdoret kryesisht në Industrinë e Veshjeve dhe Lëkurës, për të përshkruar një produkt/produkte me porosi ose punë me komision e kryer nga bizneset shqiptare e cila kryesisht porositet nga kompani të huaja të mëdha të cilat sigurojnë të gjitha lëndët e para të nevojshme.
Numri i kompanive të reja (5 vjeçare ose më pak) përbën rreth 35% të numrit të përgjithshëm të bizneseve aktive, e cila është një shifër relativisht e lartë duke patur parasysh faktin që në vendet e zhvilluara dhe në vendet në zhvillim ky numër pritet të jetë në intervalin midis {20%-30%}.

Kompanitë dhe Punonjësit

Grafiku 3.1 tregon se, megjithëse luhatjet janë të pranishme, tendenca e përgjithshme është që numri i bizneseve ende në aktivitet është më i lartë për bizneset më të reja.
Grafiku 3.1: Shpërndarja e kompanive në Kornizë sipas vitit të fillimit të aktivitetit

3,500
3,000

2,500
2,000

<sub>1,415

1,425</sub>

1,866

1,887
2,320

3,490

2,358

1,830

3,057


1,500
1,000
500

1990

0

504

81

813
⁹⁹⁴ 1,089

806

624

1991


1992


1993


1994


1995


1996


1997


1998


1999


2000


2001


2002


2003


2004


2005


2006


2007


2008


2009


2010


2011


2012


2013

604
1,113

905
1,544

1,760
1,609

1,841
1,810

Shumica e punonjësve nga kompanitë që ju përgjigjën anketës punojnë në biznese që janë në pronësi të plotë shqiptare, ndërsa pjesa tjetër janë më të përfshirë në punë me degë të kompanive të huaja sesa në ndërmarrje të përbashkëta. Ky mund të jetë një tregues për faktin që pronarët e bizneseve mund të mos preferojnë partneritetin me kombësi të ndryshme.
Tabela 3.13: Numri i kompanive dhe punonjësve sipas statusit të Pronësisë

	Kampioni	Korniza
Pronësia
	Firmat %	Firmat %	Punonjësit Punonjësit %
Degë/kompanie të huaj 100% me pronësi shqiptare Ndërmarrje e përbashkët	122 8.0 1,296 85.4 100 6.6	1,147 3.2 33,596 93.8 1,073 3.0	34,364 10.7 263,728 82.5 21,646 6.8
Totalishumica	1,518 100.0	35,816 100.0	319,739 100.0

Duke analizuar informacionin për shpërndarjen sektoriale të bizneseve sipas pronësisë, na rezulton se shumica e bizneseve nën pronësi të huaj e ushtrojnë aktivitetin e tyre në tregtinë me shumicë dhe atë me pakicë (27.2%), në informacion dhe komunikim (14.1%), ndërsa ndërmarrjet e përbashkëta, përveç sektorit të shitjeve me shumicë, janë fokusuar më shumë tek shërbimet profesionale, shkencore dhe teknike.

Tabela 3.14: Shpërndarja e kompanive në Kornizë sipas Pronësisë dhe Sektorit Ekonomik

	Pronësia
Sektori ekonomik	Degë e një komp. të huaj 100% pron. shqip. Nd. e përb. shqiptare venture
B Minierat dhe guroret C Prodhimi D Elektriciteti, gazi, avulli… E Furnizimi me ujë, kanalizimet, mbetjet F Ndërtimi G Tregtia me shumicë &pakicë, riparime H Transporti dhe magazinimi I Shërbimi i hotelerisë dhe ushqimit J Informacioni dhe komunikimi K Aktivitetet financiare dhe sigurimet L Aktivitetet e pasurive të patundshme M Profesionale, shkencore dhe teknike N Shërbime administrative dhe mbështetëse R Artet, argëtimi dhe rekreacioni S Aktivitetet e tjera të shërbimit	0.6% 0.8% 0.8% 5.6% 12.6% 14.5% 7.3% 0.5% 0.0% 0.1% 0.3% 0.5% 2.7% 7.2% 1.8% 27.2% 36.0% 34.5% 0.5% 1.7% 4.9% 0.4% 22.0% 13.3% 14.1% 1.7% 3.4% 2.9% 1.3% 3.5% 0.0% 0.2% 0.0% 11.6% 6.0% 15.8% 11.6% 1.9% 1.5% 0.4% 0.6% 0.4% 15.1% 7.2% 5.2%
Totali	100.0% 100.0% 100.0%

Kompanitë e kombinuara, Kompanitë e Huaja dhe ato me Kapital të Përbashkët kanë një përqindje relativisht më të lartë në numrin total të kompanive të mëdha me 26.6%.

Tabela 3.15: Shpërndarja e kompanive në Kornizë sipas Pronësisë dhe Madhësisë së grupit

Pronësia	Mikro E Vogël E mesme E madhe	Totali
Degë e një kompanie të huaj 100% në pronësi shqiptare Ndërmarrje e përbashkët	2.5% 3.4% 7.1% 14.3% 94.6% 94.2% 87.6% 73.4% 2.9% 2.3% 5.3% 12.3%	3.2% 93.8% 3.0%
Totali	100.0% 100.0% 100.0% 100.0%	100.0%

Degët e kompanive të huaja janë të pozicionuara kryesisht në rajonin Qendror të Shqipërisë (90.2%). Është e rëndësishme që të përmendim që, përveç faktit që Rajoni Qendror ofron kushte më të mira për biznese të tilla si infrastruktura, cilësia e punësimit, afërsia me institucionet, etj. zakonisht kompanitë që e ushtrojnë aktivitetin e tyre në këtë rajon preferojnë ta kenë selinë e tyre në Tiranë.

Tabela 3.16: Shpërndarja e kompanive në Kornizë sipas Pronësisë dhe Rajonit

Pronësia	Veri Qendër Jug	Totali
Degë e një kompanie të huaj 100% në pronësi shqiptare Ndërmarrje e përbashkët	6.3% 90.2% 3.4% 23.3% 51.9% 24.8% 15.5% 62.3% 22.2%	100.0% 100.0% 100.0%
Totali	22.5% 53.4% 24.1%	100.0%

Vetëm 11.5% e kompanive përdorin punonjës me kohë të plotë (PKP) me një numër total prej 16,467 PKP ose 5.2% të numrit të përgjithshëm të punonjësve. Në dy sektorë është vënë re një përdorim më i lartë i punonjësve me kohë të pjesshme: në sektorin e “Shërbimeve administrative dhe mbështetëse” ku 15.7% e numrit total të punonjësve të punësuar janë PKPj. që punojnë në CallCenter, dhe në sektorin e “Aktiviteteve të tjera të shërbimit” ku 24.2% e numrit total të personave të punësuar janë PKPj., të cilët punojnë kryesisht në organizata jofitimprurëse.

Tabela 3.17: Statistika për PKPj. në Kornizë, sipas Sektorit Ekonomik

	Firma me të paktën një PKPj.	Numri i PKPj. në firma
Sektori ekonomik	% në Numri Sektor	Mesatarja % në (përfsh.0) Maks. Shuma Sektor
B Minierat dhe guroret C Prodhimi D Elektriciteti, gazi, avulli… E Furnizimi me ujë, kanalizimet, mbetjet F Ndërtimi G Tregtia me shumicë &pakicë, riparime H Transporti dhe magazinimi I Shërbimi i hotelerisë dhe ushqimit J Informacioni dhe komunikimi K Aktivitetet financiare dhe sigurimet L Aktivitetet e pasurive të patundshme M Profesionale, shkencore dhe teknike N Shërbime administrative dhe mbështetëse R Artet, argëtimi dhe rekreacioni S Aktivitetet e tjera të shërbimit	7 2.2 679 15.2 87 35.2 25 26.8 108 4.4 1,051 8.2 74 11.6 631 8.4 115 14.6 109 22.0 0.0 347 15.0 332 41.4 4 1.9 551 20.8	1.1 300 317 3.3 0.4 40 1,625 2.2 0.7 6 178 2.2 5.8 101 547 6.6 0.3 120 716 2.1 0.2 125 2,310 3.7 0.2 28 138 1.3 0.3 18 1,912 5.6 0.2 35 194 2.3 1.0 36 509 4.2 - 0.0 0.3 30 612 4.7 4.4 1,567 3,560 15.7 0.2 20 36 0.5 1.4 200 3,815 24.2
Totali	4,118 11.5	0.5 1,567 16,467 5.2

Kolona e fundit e Tabelës 3.18 tregon se madhësia e kompanisë ndikon shumë pak në përqindjen mesatare të Punonjësve me kohë të pjesshme.

Shpjegimi për prezencën e vogël të PKPj. në bizneset e të gjitha madhësive mund të lidhet me faktin që zakonisht bizneset i zgjidhin nevojat e tyre shtesë duke ju dhënë më shumë punë Punonjësve me Kohë të Plotë (PKP) por edhe për shkak se mund të mos i kenë formalizuar marrëdhëniet me PKPj. dhe për këtë arsye ngurrojnë që t’i raportojnë.
Tabela 3.18: Statistikat për PKPj. në Kornizë sipas Madhësisë së grupit

Madhësia	Firma me të paktën 1 PKPj.	Numri i PKPj. në firma
	%grup Numri madhësie	Mesatarja %në grup (përfsh.0) Maks. Shuma madhësie
Mikro [1-4] E E vogël [5-19] Mesatare[20-79] E madhe [80+]	2,019 8.6 1,665 17.3 303 14.2 131 27.5	0.1 3 2,320 4.7 0.5 14 4,714 5.7 2.1 65 4,538 5.8 10.3 1,567 4,894 4.5
Totali	4,118 11.5	0.5 1,567 16,467 5.2

Punësimi me kohë të pjesshme paraqet një normë relativisht të lartë në rajonin Verior dhe atë Jugor, me përkatësisht 8.4% dhe 6.0% të shifrës totale të punësimit, krahasuar me Rajonin Qendror me 3.7%. Duke përjashtuar nëngrupin e “Callcenters”, mund të pohojmë se ekziston një trend që tregon se PKPj. nuk preferohen edhe aq shumë në Rajonin Qendror.