111
yaratmaq üçün öz ll rind eyitim görmu yön timl ri mill timiz hakim
k smi , aydınları, siyas tçil ri, i adamlarını v bütün r hb rlik alanlarını
öz güc m rk zind saxlatmı , dir ni çil ri is ya amdan uzaqla dırmı dır.
Bu üzd n mill t v toplum içind yaranmı dur unluqdan dolayı, h r hansı
rd mli, d y rli lider yaradacaq ölçü, olumsuz v ya n azından ç tin
duruma dü mü dür. 20-ci yüzilligin tanınmı dü ünürü hm d A ao lu
demi k n: “Milli xsiyy ti yalnız h r k tsizlik öldürür. st r f rdl rd v
ist r mill tl rd h yat n q d r qatı v qüvv tlidirs ,
xsiyy t d o
nisb td ziyad dir. Q lbinin h y canlarını yeni ah ngl rl söyl m y n
z ka v a lının m hsullarıyla insanlı ı verimli, qüdr tli olmayan,
f aliyy tinin meyv l rini ümumi bazara çıxara bilm y n c miyy tl r hansı
xsiyy td n, hansı özlükd n söz ed bilirl r”.
169
Liderlik Çe idl ri:
B lli olan, dünyada üç g n l liderlik çe idi tanınmaqdadır:
1) Avtokratik
170
liderlik.
2) Yarım avtokratik liderlik.
3) Demokratik liderlik.
1.
Avtokratik liderlik.
Hakim oldu u topluma seçm haqqı tanımaz.
Hakim oldu u toplumda ki is l çıxarlara qar ı g l r.
H r hansı toplum ir lil yi ind n qorxuya dü r.
n ufaq azadlıqlara qar ı g l r.
169
hm d A ao lu, Üç m d niyy t.Bakı: Müt rcim, 2006, s 35
*( . A ao lu: Do um ili 1869 u a. Ölüm ili 1939 stanbul.)
170
otokratik,autokratik, diktator, dispot
Sür kli olaraq toplum qorxusu ya ar.
Toplumun bütün davranı larını kontroluna alar.
Toplumu susdurmaq üçün sür kli qondarma t hlük siqnalı
yaradar.
Toplumun kütl h d fini, öz h d fi yönün ç k r.
Öz amacını v h d fl rini ld etdiyi güç kanallar vasit sil kütl
içind q bul etdirm y çalı ar.
Toplumda ulusal h d f deyil, lider h d fi hakim olar.
Topluma inanmamadı ı üçün, arxayınlıq v t hlük sizlik
m rk zl rini yalnız öz lind tutar.
Toplumu sür kli sarsıntıya v pasivliy ç km kl toplum içind
altirnativçilik ruhunu aradan qaldırar.
Toplum içind böyük tab`eçi k simin yaranmasına rayit yaradar.
Toplumu xlaqs llikd n uzaqla dırar, siyasal v sosial rü v tçiliyi
yay ınla dırar.
Toplumun ya am t rzi v geçini ölçüsü liderin güclü v ya
gücsüzlük durumuna ba lanar.
Toplum içind a ırı elitçi qat yaradar v özün ba lı elit t b q ni
mill t hakim ed r.
Etnik qurupla malara çox böyük alan yaradar. Etniks l probleml r
il mill tin birliyi v gücünü aradan qaldırar.
113
deolojik t xribatla mill tin dispotizm qar ı yön lik gücünü
parçalar v g r k n zamanlarda dins l v t riq t sava ı yola salar.
V.b..
2.
Yarım Avtokratik liderlik
Toplumda ölçülü azadlıqlara yol ver r.
Toplumu yaratdı ı dinamik qruplar lil kontrolda saxlar.
Toplumun gördüyü i l r deyil, i l rd n alınacaq sonuclara l
qoyar.
Kontrolunda olan ks güc m rk zl ri yaradar.
Ekonomi kontrolu ld saxlamaqla, toplumun siyasi irad sini öz
xeyrin çevirm y çalı ar.
Üzd özgür olan ordunu, qanun verici m rk zl ri, m hk m
orqanlarını gizli kontrolda saxlamaqla, g r k n zaman öz xeyrin
yararlanar.
Toplumda kontrollu dinamiklik yaradar. Öz hakimliyin z r rsiz
olan yerl rd insanlara f allıq imkanları ver r.
Mediya v K V-i
171
kontrollu f allı a ç kir, onlarda sınırlı c sar t
yaradar.
Toplum h d fl rini kiçitm kl , orta v qıssa h d fl r meydan
açar.
171
(Kütl vi nformasiya Vasit l ri)
Toplumun d rin getm sinin qar ısını yarım demokratik üsullarla
önl m y üstünlük ver r.
Ki is l
172
v f rdi dispotizm sosiyal dirç li d n daha çox könül
ver r.
nsanların yerli v kiçik alanlıarda f al olmalarına imkan ver r.
Toplumun f allı ına ehtiyacı olan zaman, azadlıqları daha
geni l ndir r.
G r ki olmayan zaman toplum azadlıqları da daralar.
Bu çe id liderlik mühafiz çi siyas tl ril tab`el rini d öz siyas ti
arxasına ç km y çalı ar.
V.b.
3.
Demokratik Liderlik.
Toplumun sonuca varacaq i l rin t r fsiz n zar t ed r.
Toplumda qanunvericilik ruhunu yüks ld r k hüquq quralları
qurar.
Qanunda tanınan f rdi haqlara yayqınlıq verm kl , toplumda
demokratik kalektivlik ruhu yaradar.
Yerli orqanlardan tutmu , hakimiyy t dayr l rin d k seçm v
seçilm g l n yi olu durar.
Toplumun irad sini öz irad si yönünd deyil, qanun sınırlı yönd
yürüd r.
172
xsi
115
Toplumda gizli g li m deyil, aydın v açıq g li m alanı sa lar.
G n l ya am qurallarını f rdl rin irad sinin ortaq çıxı ına gör
düz nl y r.
Toplumda ulusal irad y çevril n yüks k ideya liderin deyil,
toplumun sayılar.
Lider toplum irad sini h d f da ımaq üçün geçici arac
173
durumunda olar.
Liderl , toplum arasında geni ara olmaz.
Yüks k m qs d varmaq yolunda bütün toplum dinamik olar.
Toplum idar çiliyind g ncliyin böyük rolu olar.
nsanların vicdan v dü ünc özgürlükl ri toxunulmaz sayılır.
Mediya v K V f rdd n deyil, qanundan asılı olaraq özgürlük
sınırına ba lanar.
Toplum, kütl nin yüks li il g l n ks l demokrasiy l tapar.
Ölk , f al kütl hesabına yüks l r. Bütün sosial v siyasal
alanlarda örn k halına g l r.
Liderlik, çe idli dü ünc l ri anayasa ç rçiv sin yerl dir r v
onların özgür ya aması üçün diskosiyalara, göst ril r v geni l nm sin
meydan açar. Ulusal qazanc üçün ortaq m kda lıq ortamına üstünlük
ver r.
Dövl tin sekolar v laik yapısını bütün sosial-siyasal
propakandalardan
174
uzaqda tutma a çalı ar.
173
v sil
Dostları ilə paylaş: |