Microsoft Word Son redakt?Araz b?y?

torpaqda v  dövl td  bütövl m
-nı birg  termin kimi ir li sürür, arxasıca 
a a ıdaki ön  rtl ri ortaya qoyur: 
 
a)  Güneyin  milli  sava ına  yön  ver n  ülkü  yükünün  a ırlı ını, 
yalnız  bütövlük  m fkür si  da ıya  bil r.  Güneyin  milli  qurtulu çu  ruhunu 
solçuluq 
bölücülüyünd n, 
sa çılıq 
irançılı ından, 
dinçilik 
ümm tçiliyind n uzaqla dırmaq üçün, h r hansı mill taltı,
199
 mill tüstü
200
 
ng li ancaq bütüvlük dü ünc sil  aradan qaldırmaq olar. 
 
b)  Bütövlük  m fkür si,  v t n  v   ölk   anlayı ı  il   ulus  anlayı ını 
eynil dirir.  Bel   ki,  Az rbaycan  adı  e idil nd ,  D rb nd n  tutmu  
rakad k  ç kil n  hardasa  400,000  Km.metr qaralıq  biti ik  Türk  v t ni 
dü ünc l rd   canlanır.  Y` ni,  h r  Az rbaycan  Türkü  biti ik  böyük 
Az rbaycan  yaylası  anlayı ını  qavramı   olur.    Bu  is ,  o  dem kdir  ki, 
mill timiz,  qondarma  ran  yaylası  dü ünc ni  öz  v t n  anlayı ından 
dı layır, do rudan do ruya tarixs l varlı ı il  f rql n n do ma v  g rç k 
böyük Az rbaycan yaylası anlayı ını öz beyinind  yerl dirir. 
 
c)  Bütövlük  dü ünc si,  dild ,  dü ünc d ,  i d   birlik  konseptin  
(fikrin )  torpaq  birligini  d   artırmaqla  Az rbaycan  davası  milli-m d ni 
mücadil d n  milli-siyası  düzey   yüks lir.  Bütövl m   g r yini  mill t  il  
v t n  birl m sin   ba layır.  Güneyd ki  "Milli  H r katın"  davasını  ideya 
yükümlü düzey  yüks ldir, ona f ls fi yön verir. 
 
d)  Az rbaycanın  h r  iki  tayında  olan  dil,  kültür,  muarif,  tarix, 
günd lik  siyasi  çabaları  vahid  bir  dü ünc   m rk zin   ba lanır.  Bütövçü, 
Türkçü  ı ı ı  etginliyind   olan  h r  hansı  Güneyli,  Quzeyli  eyl m, 
mill timizin günd lik çalı malarını otuman olaraq birl dirir. 
 
e)  Bütövlük  dü ünc si,  ya am  yerind n  asılı  olmayaraq  bütövlük 
davasına eynil n can qoyan Az rbaycan Türkl rini dü ünc d  milliyy tçi 
edir.  Türkçülüyü  a ır  terminl rl   deyil,  sad   v   ya am  biçimind  
insanlarımızın beynind  yerl dirir.            
                                                 
199
 Mill taltı: mill tin bütövlüyünü etgil y n m zh bçi, bölg çi,  ir tçi v ...amill r. 
200
 Mill tüsrü: mill tin bütövlüyünü etgil y n impratorçu, ümm tçi, irançı v...amill r. 

---

 
137
 
Türkçülük  sevdasının  Türkl rin  milli  ülkü  v   milli  qurtulu  
sava ında  eynl m sinin  bir  anlamıda  bütövl m dir.  Bu  inancın  ba lıca 
ülkü  ideyası  is ,  öz  torpaqlarında  sar t  boyunduru unda  sürükl n n 
Türkl rin  öz  dövl tl rin   l  tapmasıdır.  H r  hansı  milliy t  kimliyinin 
özgür  ya amasının  ba  
rti  onun  mill t  olma  irad sin   ba lıdır.  Bir 
toplum  is ,  bütün  öz l  ünsürl rind   birl
m s   mill t  olması  mahaldır. 
Dild , fikird  v  ya amda, tarixd n qazanmi  irsiy d , inanc v  ehtirasda, 
yön lik  ülkül rd   v   milli  stratejikd   birliyin  sa lanması,  bütövlük 
ruhunun  ya aması  dem kdir.  El   buna  gör ,  özn l  bütövl m yi,
201
 
mill tl m  v  dövl tl m nin onur ası adlandırmaq olar.  
 
Sözsüz ki, parçalanmı  mill tl rin yenid n birl m si, uzun sür li 
milli  ideya  davası  t l b  edir.  Zamanında  h r  hansı  siyasal  v   sömürg  
n d ni il  torpa ının bir bölümünü v  ya bütünlüyünü itirmi  bir mill tin 
yava -yava   tarixs l  hafiz sinin  d   ld n  verm sin ,  milli  idrakının  da 
itirm sin   tanıq  oluruq.  Bel   olan  hallarda  bir  ulusun  yenid n 
dirç lm sinin  ilkin  a aması  h r  eyd n  önc   beyin  davasına  ba lanır. 
Milli ritm   siyas tin   qar ı,  m lub  intqrasiya  halından  aralanmaq, 
itirilmi   ulusal  kimlik  bilincinin  axtarı ına  girm k,  özg l ndir n  yabancı 
dü ünc l rd n  uzaqla maq  v.b.,  bunlar  hamısı  özn l  dava  forması  alır, 
milli-m d ni  davanın  sür csiz  axarına  çevrilir.  Dü m nin  ideoloji 
basqısından  qoparaq  ÖZÜL  dü ünc   alanını  yaraldır.  Sad   bir  g rç yi 
unutmamaq ki, toplum yalnız öz dövl ti altında ulusla ır v  özgür ya am 
irad si taparaq bütövl m  gücü toplayır. Bu, o dem kdir ki, bir toplumun 
ulusal  kimlik  bilinci,
202
 kütl s l  güc  axarı,  kür s l
203
 tanıtım  meydanı 
yalnız öz dövl t varlı ıyla daha da etgili ola bilir. Az rbaycan, bütünlükl  
bu  özül   sahib  olamadı ına  gör ,  geni   alanda  peki dirici
204
 dövl td n 
yoxsundur.  Bu  bir  faktdır  ki,  h r  dövl tin  varlı ını  etgil ndir n  tipik 
anlayı ,  o  dövl tin  v t nda ının  milli  xlaqil   ölçülür.  Bugünkü  dünyada 
bir  dövl tin  evr ns l  v   universal  görüntüsü  böyük  alanda  onun  nec  
                                                 
201
 subjektiv birl m yi, ruhda birl m ni 
202
 milli kimlik  üruru 
203
 qlobal 
204
 birl dirici, olu durucu 

---

v t nda   yeti dirm si  il   ba lıdır.  Sad   sözl ,  dövl t  varlı ı  v t nda  
kimliyi sayılırsa, v t nda  is  öz dövl tinin dünyaya açılan gözgüsüdür.
205
  
 
Çox  üzücüdür  ki,  Az rbaycanda  mill tl m   sür ci,  arzu  edilm z 
ölçüd  dövl t d st yind n yoxsundur. Dövl t t r find n g r k n yardımın 
olmaması,  mill timizin  qar ısında  olan  ng ll ri  daha  da  etgili  hal  
g tirm kd dir.  Ekonomik,  sosiyal,  siyasal,  kültür l  alanlarda  yatırımlarla 
yana ı  ulusal  ideyallara  da  b lli  büdc   ayırmaq  dövl tin  mill t   olan 
borcudur.  Dövl tin  idar çisi  olan  hakimiyy t  h r  zaman  öz  varlı ının 
mill t  ba lı oldu unu bilm li, ulusal ideyallara özg  yana ma siyas tind  
olumlu  yönt m  almalıdır.  Sözsüz  ki,  dövl t  yardımından  yet rinc  
qidalanmayan  h r  hansı  ulusal  amac  darıcqallı a  u rark n  yalnız 
intellektuel  s ciy d   duraqlar.  Bu  s b bd n,  hazırki  durumda, 
Az rbaycanın bütövl m  sür ci kütl vilikd n daha çox aydın dü ünür v  
oxumu   g ncl rimizin  içind   geni l nm   sür ci  keçirm kd dir.  N  
yazıqki,  Az rbaycan  dövl tinin  bu  qonuda  istabil  v   g rç k  bir  planı 
olmadı ına  gör ,  yüks k  yetgilil rin  d   anlıq  olumlu  çıxı ları  ciddiy  
alınmayır.  Bu  anlıq  çıxı lar  ist r  milli  dü m nl r  t r find n,  ist rs   d , 
bütövçü mill t t r find n ulusal stratejik anlamdan daha çox duy usal v  
ya günd m  dayanan taktiksal göst ri kimi alqılanır. Y qin ki, bel  gedi in 
n tic si  yalnız  mill tl   dövl tin  arasını  açaraq  ilginc  tabloların  ortaya 
çıxmasına  da  n d n  olur.  Yetgilil rin  eyl md   deyil,  sözd   çıxı larının 
bahanası  n   olursa  olsun  öz  olumsuz  sonucunu  bel   bir  görüntül   üz  
çıxarır:  Az rbaycan  indiki  durumda  n  xo   görünü d   kiçik  yarısı  il  
özgür  dövl t   yiy l nmi ,  böyük  yarısıyla  is ,  dövl tl m   sür cinin  ön 
örgütl nm   dal asındadır.      Ancaq  bu  dal alanmada  böyük  bir 
çatı mamazlı ı da gözaltı etm k olmaz. Bel  ki, Az rbaycan toplumunda, 
Güneysiz  Quzey,  Quzeysiz  is   Güney  olmaz  havası  yer  almaqda  ik n, 
dövl td n  gözl nil n  malı  v   m n vi  d st yin  g lm m si  ulusal  davanın 
n olumsuz t r fi olan ümidsizliy  yol açır. Böl d ki, varsayım olayların 
Az rbaycan  Türklüyünün  üz rin   d   calanmasına  r m n,  olaylar 
                                                 
205
 .( lb td  bu, ba qa tipl rin, ortada olmaması anlamına g lm z. Onsuz da, h r toplum, 
öz  tarixs l  g li m sind n  ortaya  g l n  öz llikl r   dayanaraq  mücadil   yolunu  seçir. 
Yalnız, biz burada Az rbaycan qonusuyla u ra dı ımıza gör , ba qa yönl r  girmirik.)  
 

---