-Ç kib h r varlının ba rına bir da .Sahibi h r h ft ged rdi ba aTama a qılma a
gül n torpa a. y rdi yas m n, darardı s rvi.Mü k il ovardı nb ri, tri.Salam
gönd r rdi b növ l rl ,N rgizin camını b z rdi z rl .Ba ın trafını dolanar,
g z rEv t l s rdi yen bir s h r.Bir gün yola çıxdı günorta vaxtı,Getsin ki,
gözl yir c nn td taxtı.Gördü da asılıb ba qapısından,Ba ban uyumaqda ç ng
avazından.Sazın s dasını qaldırıb mütrüb,Alqı z ngul si rzi götürüb.R qs edir,
mey içir göz l üzlül r,No ul söhb tlil r, k r sözlül r.S n ml r, nigarlar
vermi l- l .Göz ll r göz ox ar z rifliyil .Türkül r e q il
dodaq-doda a,Ceyranlar canını uduzur ba a.Dü üb sümüyün , r qs edir h r gül,Ür k
o ruları b x ed r könül.Xac ki, e itdi o vazları,Canı hazır deyil, cırdı
paltarı.N qapı açma a açarı vardı,N geri dönm y tutarı vardı.Çox döydü...
qapını yox açan tanı ,S rv r qs etm d , yas m n yatmı .Ba ın dörd yanını
dolandı, g zdi,Yol tapa bilm di, ür yi sdi.Q bul olunmadı öz qapısına,Hördüyü
divarı söksünmü b nna?Sökdü bir gu ni, girdi iç ri,Bir az sufiyan g zsin bu
yeri.Ba a ba ç km yi b han qılsın,Göz l türkül ri qula ı alsın.Axı kim qoparıb
ba da qiyam t?Ba banı uyutmu de, hansı q fl t?Ba ı nec atsın ba ı
süsl y n?X b r tutmasınmı s rxo güll rd n?Bir cüt gümü topuq durub amad ,Ba ın
qapısında ke ik ç km d .Nam hr m baxmasın t ki onlara,Ay kimi i ıqlı
huricanlara.Xac ki, yarıqdan girdi ic ri,- Utanmaz! - deyib n tutdu cüt p ri.-
O ru!Aya ına vurdular çidar.Möhk m zi dirib tapdaladılar.Xac nec dözsün bu
cinay t ?O, layiq görülüb hansı töhm t ?Döyüb, yumruqlayıb çimdikl dil r,Üstün
qı qırdı b rkd n p ril r:- Ey ba a da basan, qanın soyuqdur.Ke ikçi, heyif ki,
ke ikd yoxdur.O ru özg sinin girs ba ına,Ba ban da basmalı l-aya ına!Biz
s ni çubuqla döymü ük yalnız,Haqdır aya ını ba lama ımız.Ba a la ım atıb soxulan
g da,Qapı aç, de ikd n girm bir daha!- Axı, ay p ril r, m nimdir bu ba ,M ni
tüstül dir m n ver n çıraq.Darvaza qurmu am ir a zı kimi,Niy tülkü t ki
de ikd n girim? H r kim öz mülkün g ls bel c ,Da ıdar mülkünü o ru bir
gec .Ba ın ç m-x mini sordu k nizl r,Gördül r o ba ı can t k zizl r.Gördül r
ki ini haqsız döyübl r,Tikm k v zin q lb d yibl r.Sovu du bayaqkı q z b,
dav t, ntiqam yerini tutdu m h bb t.O, g nc göz l idi, c zbi yüz yüz,Bel ki i
gör n qadından l üz.- S n dostumuzsanmı , barı aq g lin.Aldı ür yini o bir cüt
g lin. Nec ad oldular, dil ad oldular, Açıb aya ını azad oldular. pl ri
açark n dedil r: - Dayan! Öpdül r o g ncin l-aya ından. Dedil r: - fv el , üzr
ist yirik, Laçın qullu unda durdu cüt k klik. Divar yarı ını qapayıb asta, Nec
çevirdil r dü m ni dosta. De iy t pdil r l f, tikan, xar, Gec basqınından
xilas oldular. Xac qar ısında yl ib nazla, Onu c zb etdil r söhb tl , sazla.
- Öz baharı bilsin bu ba ın s ni, Yüz ill r gör s n bar-b hr sini. Qonaqlıq
verilir neç dilb r , Könül alanlara, ayüzlül r . h rin b z yi xanım-xatınlar,
C malı al m i ıq qadınlar. Yı ı ıb g libl r ba a bu ax am, Dam asız bir ceyran,
tüstüsüz bir am. Bir bulaq gözün torpaq tökmü ük, d bsiz olmu uq, fv et ey
böyük! Dur, bir g zi k, biz n z r sal, Seçs n hansımızı, can verib kam al. Bir
gizli ku d açaq a sin , Orda tama a qıl gül s rgisin . Kim gözün dü s , dad
ver r s n , Onu ni anlayıb möhürl s n ! De, x lv t g tir k a ota ına, Qoysun
gül ba ını gül aya ına. Bu sözl r xac nin könlün yatdı, Yatmı hv tini lapdan
oyatdı. Möminlik olsa da t bi tind , sm t üzd idi, hv t batind . Erk klik
qızı dı, od skilm di, Qadın n f sin döz bilm di. Xo umud içind götürdü
q d m, Neç gümü topuq, yas m nb d n. Q d ml r el bir yer çatdılar, Könüll r
ordaca q rar tutdular. K rpicl tikilmi bir eyvan vardı, Behi t sarayından azca
k nardı. Girdi, qapısını ba ladı xac , Getdi b l dçil r, o qaldı t kc . Ortada
yepyek bir de ik vardı, Baxdı... i ıq g lir, yoxsa fanardı. Orda dar bir çe m ,
geni bir hövz , H l n l r gördü, nur g lir göz . Gümü baldırlılar, nar
m m lil r, trafa gül s p r, ya tir- nb r?! Hamsı göz çıra ı, hamsı Ay-ulduz,
Dadlı bir nübardı h r növr st qız. Ür yi co durmaq ist y n h r yar, Öz bayram
b zmin k r-q nd saçar. Göb k x zin d jdaha-hörük, A , turunc m m l r
narıncdan böyük. Nar dö , alma ç n çatarmı s n ? Adları yazılmı buzun üstün .
Ba da gör n q d r alma, xurma, nar... Hamsı l d ym mi , bakir nübar. Ba ın o
ba ında gülzar, ç m nzar S rvstan yanında gül s rgisi var. Orda bir hovuz var,
da ları m rm r, Kövs rin hovuzu ona qul, nök r. Ora su tökülür göz ya ından saf,
Üzür balıqları qoynunda s f-s f. Üzünü t rt miz yumu o sular S m ni, süs ni,
n rgizi sular. Çadır s n ml ri, inc xanımlar - Hovuza, balı a, Aya baxanlar Gör
nec qızı ıb gün istisind n, Suyun aynasında gün -gülb d n. Açdı fit sini gör
neç dilb r, Nazlana-nazlana suya girdil r. Açdılar göz ll r m m danları, Suya
öl saldı inci, mirvari. Arzu gümü ün su vurdu çoxu, Qaralan gümü ü gizl tdi
a su. Üzü ür sularda h m Ay, h m balıq. Balıqdan Ayacan heyranıdır xalq. Suya
dirh m atsa Ay üzlü dilb r, Harda balıq varsa qaçıb gizl n r. Fit siz Ayc mal
dirh m saçanda, Xac nin balı ı co du bir anda. l- l verdil r, dönüb z ncir ,
Ri x nd el dil r nardan, narıncdan. Bu gedir... "ilanla" qorxudur onu, Hörükl
k m nd salır boynunu. Sıxıb baldırını, ya sa rısını O, buna da basır, verir
marsını. H r si - Bisütun, qaldırır sütun, F rhadı k rkil öldür n cünun. Hanı
irin arxı-o süd, o gümü ? Bu irin hovuzdan ba götürürmü . K sildi xac nin
s bri, q rarı, Barı dada yetsin bir v fadarı. Susuzluqdan yanan s rxo kimiydi,
Suda susuzlu u q ddini ydi. Taz Ayı görmü s ril r kimi, Gah atılıb dü ür, gah
yl irdi. Alırdı a lını h r s rvqam t, B lk d qam t yox, qiyam, qiyam t! Qanı
ndamında damar-damardı. Q fild n f ryadı göyl ri yardı. Onun s n bildiyin
örtülü eyi Qalxıb dik durmu du h yasız kimi. Gir v g zirdi girsin oraya -
lanı de iy , qu u yuvaya. Qabalıq etm di ancaq o ahmar, Çünki o, yo undu,
de ik xeyli dar. Çimdil r, çıxdılar sudan el ki, p kd bitdil r yas m n t ki.
p k tül atdılar çiyinl rin , Q m r i v satdı göy q m rin . Orda ç ng çalandı
bir alagözlü. Tay-tu u z nci t k, osa Rum üzlü! Bir gün kimiydi hilal buxa ı.
H l di l nm mi xurma doda ı. Q mz si itidir q mz l rind n, irindir gülü ü söz
k rind n. Göz qoy barla dolu boy çinarına, Narı suya dü üb, su da narına.
Yüz-yüz könül almı fsunla... ölmü . H r kim onu görmü , u runda ölmü . El ki,
l atır cadug rliy , A ıl s rxo olur, e q uçur göy . Hindular at
vurulan
t ki Vurulub fitn y xac ölür ki... O, ahdı, yanında p ril r-alay. P ril r
ulduzdu, osa dol un Ay. Zahid öz yolundan döndü, n döndü: Müs lman geyimli
kaf r döndü. ki ceyrangözlü g lib çıxdılar, Yanar gözl rind ildırımmı var?
Xot n ahuları b nz r onlara, Qaplana dedil r:-Bax ceyranlara! Kala ay altında
gizl nib k l k, Yola no ul s pdi o bir cüt m l k. Hicab ota ında o xac t kmi?
Ondan soru dular Hacibl r kimi: - Hansını xo ladın bu huril rd n? S ni c zb
el di hansı gülb d n? Xac ni an verdi vuruldu unu, Bu iki n qqa a göst rdi onu.
Sanki ahu deyil, s rxo irdil r, Alovamı, yoxsa i girdil r. O p ri qızını
tutdular dil , G tirdil r ç ngin n vazi il . X lv ti g ldil r: "B lk gör n