C nn t türküsün t qtil r verir. C nn t kitabından, - z nd
al mind n Söz g tir n
qu lar gör n q d r n. nd lib ah ngi z rifdir nec , Ç ngin teli kimi inc d n
inc . R ssam s rgisidir eni -yoxu lar. nliy çul anmı balıqlar, qu lar.
B hram m clis açmı bel bir günd , M clis çıra bandır göyl r önünd . Yeddi
günb zin b nz r bir günb z. Seyr et, qübb sini f l kl rd g z. Çantalı bir
qasid: - Göst rin ! - dedi - M n altı ta lı yeddi m b di. O, c nn t q srin
yana an kimi Behi t qapısı t k böyüdü q lbi. - Alqı , ey hriyar, ey hün r
da ı! Endi s cd sin , öpdü torpa ı. - G lir Çin ordusu yen od kimi. Qo un
dal a-dal a tutur al mi. ahla peymanından l ç kib f fur, Bürümü s rh di yen
vurhavur. Yoxmu çinlil rd bir v fa hli, Üzü an balıdır, içi z h rli. G lib
dal a-dal a Ceyhuna q d r, Qılınca qur anıb minl rc sg r. Bürüyüb çöll ri
qo un sell ri, H r si bir timsah, d niz nt ri. ah n ah bu i laqeyd yana sa,
ç r qanımızı Çin kasa-kasa. ah ki, bu fitn d n oldu x b rdar, Bildi: r lin
keçibdir açar. Tora ili m mi tez ç kdi xaqan t yini meyd n, lini camdan.
M v r t eyl di: - Ey hli - idrak! Dü m n buynuzunu n cür sındıraq? Yalnız
x zin dir, qo undur silah, Yoxdur ondan savay biz bir p nah! Hanı b s qo un ki,
be n f r d yox, Bombo x zin d birc z r d yox. Yaraq da, qo un da
p rak nd dir, Di siz arslan kimi aciz b nd dir. Dolu x zin si dönmü x zana,
Bayra ı - z ncir , yurdu - zindana. ahın qorxulu bir v ziri vardı, Tanrını
tanımaz bir zülmkardı. Adı Rast - Röv n, y ni Düz - Aydın. N düzs n, n aydın,
ey ka bataydın. Onun aydınlı ı qatı qaranlıq, Düzlüyü yrilik sayılır artıq.
Adını rh edib qürurlanardı, Lakin yax ı addan min verst k nardı. V zir Nersi
idi burda bir zaman, Onda qorxu vardı dind n, Tanrıdan. Rast - Röv n g lib
v zir olanda M hv etdi düzlüyü, aydınlı ı da. ah ki, könül verdi ey ü-i r t ,
V zir d qol qoydu zülm , zülm t . Yüz f sad tör tdi, min fitn saldı.
Bacardıqca aldı, çapdı v çaldı. Nayibi aldadıb ziv rl , z rl Fitn y qo urdu
o, hiyl l rl . Deyirdi: "- Xalq ki, var, çox m zar e ib, Üzü çox açılıb,
d bsizl ib. Yeyibl r, içibl r min il o ki, var. Biz di qıcayıb, çox
qudurublar. Verm s k onlara qulaqburması, Onlar özü burar qula ımızı. Üzd n
Yusifdil r, iç rid n qurd. Burnunu ovmasan, viran qalar yurd. Qurdu qurd t l si
ram ed r ancaq, Çoxmu bu tülkül r ba aparacaq. Torpaqdan yaranmı hl ki,
vardır, Adam sif tind yırtıcılardır. Yırtıcıdan v fa gözl m bica, Onlar t slim
olur yalnız qılınca. Oxumu olarsan, yazıb o Ki i, N gün qoydular m rd
Siyavu u! C m id c lalını da ıdıb onlar, Daranın ba ını dardan asanlar. El malı
- hovuzdur, onlar irü-n r, Hovuzda çox qalsa su da iyl n r. Torpaqla bulanır
sular, yax ı bax, El torpaqla da safla ır ancaq. ah xumar olsa da, dü m n
ayıqdır. Dar a yatıbsa da, o ru oyaqdır. g r c za verm k çıxsa yadından,
ahlı ı puç olar, batar hökmran. C za qılıncını ah tutsa ld , Qaçar h r ikisi:
dü m n d , div d . Sırtıq r iyy t d ac div ox ar, Yol vers n, o s ni yoldan
çıxarar. nc olmalıdır ah siyas ti, Qılınc t k itil hakimiyy ti. Aldanma, heç
bir k s s n dost deyil, Yalnız qılıncını arkada ın bil! ah biz güv nir, cam
lind dir. Q l m m n dü üb, qılınc s nd dir. M n t dbir tök n m, s n qılınc
vuran. Des m al canını, almalısan can! Varlıdan varı al, qalsın lüt-üryan. El
yoxsuldan da qan almalısan! Yaman da, yax ı da s nin halalın. Yamanın canın al,
yax ının malın. Soy, tala, t hqir et, batsın h r ad-san Ki, xalqın gözünd ziz
olasan. R iyy t xar, z lil, ik st olarsa, Dövl t möhk ml n r, götürm z sa".
ahın naibi d s rxo luq etdi, Zülmd v zirl l- l getdi. zdi, y maladı,
soydu elatı, Yaman gün qaldı xalqın h yatı. G zir lov a v zir daim burnu dik,
Bürüdü ölk ni h rki-h rkilik. Zülmün sarayını ucaltdı onlar, Ocaqlar söndür n,
ev talayanlar. K ndi, h ri d bürüdü f ryad. "Çal" v "çap"dan savay yox bir
etiqad. N hay t, puç oldu yazıq m ml k t. Heç k sd qalmadı n var, n dövl t.
H r n qalmı dısa q sb etdi alçaq. Aldı rü v t kimi do ab, motal, ya . Aldı
qızıl, gümü , k niz v qulam. M ml k t bo aldı, lüt qaldı tamam. Çoxun çoxu
getdi, azın da azı. Bir qula çevrildi k ndin a ası. Gördü aparırlar yurd
be iyini, Evli atıb qaçdı ev-e iyini. h r d , qo un da c zana g ldi, Da
arana, aran da a yön ldi. N mal-qara qaldı, n ba , n kin. M daxil puç oldu
bir x z l t kin. Vilay t xaraba, yurd v l m-yesir. ah x zin si bo ... g lm di
g lir. Hamı d rd içind , ac, susuz, x st . Birc ilan v zir x zin üst ! Nec
hazırla sın vuru ma a ki, N ah ordusu var, n ah g liri. D rhal casusları
ça ırdı bir-bir: - Sizc da ıntının s b bi n dir? Qaniç n v zird n ç kinir dey
Hamı gündüz dedi zülm t gec y . H r bir b han , yalan qondardı: - Bunun li
bo dur, onun da ardı. Dünyada b r k t, nem t qalmadı, Matam, x zin d dövl t
qalmadı. N varidat qalıb, n d bar, b h r. Yurdu atıb qaçıb vergi ver nl r.
B lk qayıdalar, fq t görs l r. ahdan bir m rh m t, r b t görs l r. ahı bu
cavablar qane etm di, ir il sava a h l getm di. Dü ündü: qansızdı bu qozbel
f l k, Bir azca yatdınmı s ni yey c k. Dü ündü, da ındı... b sdi c hdi. K l fin
ucunu tapa bilm di. B HRAMIN ÇOBANDAN BR T ALMASI i b rk dü üb dilxor
olanda, ikara çıxardı da da, aranda. Atlanar, ov ovlar, qu qu layardı.
adlansa, qayıtmaq ak ri vardı. K d r ki, ba ladı onu sıxma a, Qalxdı, könül
verdi ova çıxma a. - Qan olan ür yi yumalı qanla! T k çıxdı çöll r bu cür
imanla. Çaldı yerd n, göyd n öz ikarını. Ba ladı qüss nin qanadlarını. Arslanı,
qaplanı, qabanı, guru Ovlayıb üz tutdu bir suya do ru. Vurhavur at çapan yollar
yor unu Sümüyü rid n susuzlu unu Bir azca soyutsun, s ngitsin dey , Üzünü
tutmu du m chul çe m y . N gördü: uzaqda bir tüstü layı Qalxır jdaha t k
udmaqçün ayı. Burula-burula qapqara tüstü Hey qalxır, m kanı f l yin üstü.
Dü ündü: - Bu tüstü oddan qalxsa da, Y qin ki, su ver r od yaxan g da. O tüstüy
sarı q d m götürdü, Göyl r ucalmı bir çadır gördü. Al günün altında bir sürü
qoyun Bi ir kabab kimi. Yanında onun Budaqdan da kimi asılan köp k Can verir,
a zında dili bülov t k. ah çadıra sarı atını sürdü, Sübh t k nurani bir qoca
gördü. Qonaqmı? Yerind n sıçradı o n r, Qona a xidm tçün ba ladı k m r. Göyün
cilovunu tutan o müdrik Göst rdi yer kimi qonaqsev rlik. - Günaydın! Andırdı qu
qanadlını. Atından dü ürdü yor un atlını. Olub qalanını qoydu süfr y , Üzrxahlıq
etdi: - fv edin! - dey . - Ey möht r m qonaq, ksiz- übh siz Siz layiq deyil
bu k m süfr miz. Neyn m k, bu yerl r evd n uzaqdır. Ayrı yavanlıq yox... ya dır,
qaymaqdır. ah gördü çör k d yax ı çör kdi. Bir içim su içib lini ç kdi. - O
vaxt yey r m ki, çör yini m n, Sor uma cavabı dürüst ver s n. Evin arslanıdır o
yazıq köp k, Neçin aya ından asmısan qurd t k? Qoca dil g ldi: - Ey göz l
cavan, Bu i i tükb tük söyl r m, inan! Bu köp k sürünün ke ikçisiydi. M nim sa
limdi, a ıllı, ciddi. Mehri, s daq ti, v fası vardı, Onunla ülf td n can
xo lanardı. O ru tamahından, qurd cayna ından Bu itdi sürünü salan, saxlayan. t
yox, öz çobanım bilirdim onu, Ona tap ırmı dım qoyun-quzunu. D mir p nc m idi o
qüvv t, o güc. Di l ri x nc rdi, cayna ı ülgüc. M n çöld n h r gets ydim