m n atamdan
yadigar idi, Payızı gözümd növbahar idi. G ldi gül nim bir gün o
ya ı, Ç kdi d sin m da üstd n da ı. Qoydum süfr sin mey-m z , rb t. Verdim
ona layiq göz l ziyaf t. Tökdüm qaba ına h r n yim varsa, T ki razı getsin,
batmasın yasa. st diyi q d r mey içdi qonaq, Yedi, güldü, yatdı, rahatlanaraq.
Ba ı seyr ed nd "s rxo am" dedi, Durub s hralara dü m k ist di. Söyl di: - Sat
m n , ba m nim olsun, Pul verim, gözün çıraq qoyulsun! Dedim: - Nec satım,
canımdır bu ba . Amanım, gümanım bir odur ancaq. H r k s bir e q il
sin da lıdır, M nim d h yatım ba a ba ladır. El z nn el ki, s ninkidir ba ,
M n d öz ba banın, qulunam ancaq. Hansı gün bu ba a dü s güzarın, Nu et
s fasını bu lal zarın. N varsa m tb xd ... sirg m d n Qoyar qaba ına bir
gümü b d n. Dedi: - Aç ba ımdan bu b han ni, Sat ba ı, yı ı dır l -kül ni!
Qı qırdı, ba ırdı... atmadım ba ı, N z rl , n zorla satmadım ba ı. Qızı dı,
qudurdu, döndü qabana. Bir gün saldı m ni quru böhtana. O - zorba qolçomaq, m n
yazıq, naçar. Ba ımı limd n zorla aldılar. Yoxdu haq divanı haqqı dirild ...
Zindan küncünd y m bu iki ild . N bir lim çatır haq divanına, N ahım,
f ryadım div vicdanına. ah ona qaytardı ahan ba ı, Yeni Ba dad oldu ba ı,
ota ı. ÜÇÜNCÜ M ZLUMUN KAY T aha xitab etdi üçüncü dustaq: "- Ey h r
dil yin yol açan xo baxt! D niz taciriydim... hvalat uzun. D niz yollarından
çıxırdı ruzum. D niz s f rl rim tay-tay yük dolu... G lirim, çıxarım çox vaxt
u urlu. D rya dürl rini gördüm, vuruldum. H r hansı incinin s rrafı oldum. lim
keçmi di bir neç löl - Dan ulduzu kimi saçırdı öl . Qayıtdım h r kefim
yuxarı, Gözüm i ıqdı nadir mirvari. Dedim dürrü satar, rahat x rcl r m,
yin-ba düz ld r, yeyib iç r m. Hardan zalım o lu, öyr ndi bunu - M nd bir sap
xalis dürr oldu unu?! Ça ırdı, limd n o dürrü aldı, D y rini be qat a a ı
saldı. Pulunu verm yin vaxtı çatanda Neç dona girdi o, birc anda. M n d rd
alovunda... canımda can yox. B han g tirdi o, buzdan soyuq. Uydurdu yalanın
üstünd n yalan. M n da dan danı dım, o da arandan. Dürrümü ist dim, osa gizlic
M ni bu zindana saldırdı gec . Qatill r, canil r Yanında qaldım. H yasızcasına
dürrümü çaldı. Bir sap dürr v zi n verdi m n , Baxın qolumdakı z ncirl rim .
Ba ıma da saldı dürr v zind , M n qan uddurdu da -t r zid . Taxdı papa ına
nur mirvarimi, M n qaldım quyuda t k s d f kimi. Üç ildi dusta am, bu gün
qurtuldum, Gördüm ah üzünü, b xt v r oldum." B dgövh r v zird n aldı gövh ri,
ah qızıl da verdi, ad etdi m rdi. DÖRDÜNCÜ M ZLUMUN KAY T Qorxa-qorxa
g ldi
dördüncü müdrik, Dedi: - "Ey minl rc alqı a layiq! M n a iq xan nd , q rib bir
adam... Çay kimi xo ah ng b rb t çalıram, Bir sevgilim vardı... t z , pakiz .
sli Çind n idi, özü möcüz . Çin-çin d rdl rimi aparan göz l O, baxsa, dönürdü
gec m gündüz . Bir heçdi slind olmayan a zı, k r sındırandı gülü ü, nazı. O
gün önünd q m r sönürdü, Bahar, göz l bahar heç dönürdü. t yind n idi
b nd-b nd hörüyü, S rv ondan öyr nib boy göst rm yi. Min dürr almı dım m n o
af ti, Af tim, s rv tim, v linem tim! Qapqara saçları gec y günü. N z rd n
salmı dı tatar mülkünü. Çalıb oxuma ı öyr ndi m nd n, Cüt qanad alardın
türkül rind n. Bir evin içind irin, s mimi Dolanardıq amla p rvan kimi. M n
bir gec idim, o bir çilçıraq. M n bir ot l ç yi, o ip k otlaq. O, Rast -
Röv nim - Düzüm, Aydınım. Çaldı Rast - Röv n, getdi xatınım. P rvan könlüm
min da basaraq, amı öz evind yandırdı alçaq. Tab ed bilm dim ayrılı ına. Can
atdım i ı a, can atdım ona. M ni gül -gül a latdı v zir. Dedi: - Vurmaq g r k
d liy z ncir. M n zindan küncünd , qolumda buxov, M nim g linimi qucaqlayır o.
Dörd ildir tüstüsüz yanıram oda, M n r zal t içr , o, kef - damaqda." ah azad
eyl di d rhal o m rdi, Üst lik dövl t d , s rv t d verdi. K niz qızı t k cehiz
d qo du, Q f sd n qurtardı o bir cüt qu u. BE NC M ZLUMUN KAY T
Ulduzlar
ahına dedi be inci: "- Ey q sri f l y tay olan inci! Gün li da dakı ulduz
evinin Çoxdan ba çısıydım... qulunam s nin. Qula ı h lq li bir qulun olmaq,
Yurdu b z m kdi s n tim ancaq. Allahım, ahım da vermi di dövl t - mar t,
z m t, öhr t, s ad t! Bütün üfüql rd n asaraq q ndil, Dedim: - rqin ahı
ya asın min il! ah üçün xeyirli i l r gör rdim, Xeyir-duam il rzaq ver rdim.
h rl r say md ad-xürr m idi. M n üz tutardı min elm igidi. H r möt b r alim
günüm-gündüzüm - Nem t baratını ver rdim özüm. M nd n dürr alırdı dara dü nl r,
Ac qalan yetiml r, dul qadın, dul r. Qızıl umanlara qızıl verirdim, lind n
tuturdum yıxılsa h r kim. Heç bir zavallını qoymadım darda, Hamsına hayandım h r
vurhavurda. Bo yola salmırdım gedib g l ni, Qona a x rclikdi k ndin g liri.
G lirim, çıxarım yerli yerind . M nd n Tanrım razı... k ndçil rim d . Bu x b r
el ki, çatdı v zir . Qızmı fi oldu o, bird n-bir . C ld limd n aldı
k ndxudalı ı - Bütün malı-mülkü, ba çanı, ba ı. Dedi: - Bu var-dövl t öz r ncim
deyil, Aldı ın b x i l r qazancın deyil. Xalvarla x zin tapmısan... ya da Qızıl
düz ldirs n iksirli odda. G r k pay ver s n h r ay ba ında, Yoxsa bu k l ba ın
ged c k bada. Bu xam b han ni o, i saldı, H r n varımdısa limd n aldı.
tirdim varımı, lüt, yoxsul oldum. Bir vaxt a a ik n, döndüm, qul oldum. Be
ildir ki, bo ur m ni bu zindan. Uza am evimd n, yavrularımdan. ah dedi: -
Azadsan, kefini sazla, Ev qayıdırsan nem tl , nazla. ALTINCI M ZLUMUN
KAY T
Altıncı dusta a növb çatdımı, Silk yib oyatdı xumar baxtını. Oxudu ah üçün
z f r duası: - Xalqa çör k ver n ey xalq atası! M n bir kürd o luyam, özüm
döyü çü, sil - n s bimin gövh ri, gücü. Qo un hlind n m, c sur, vuru qan. Atam
da " ah!" dey qazanıb ad-san. aha s daq tl xidm t etmi m. Xidm td atam da
açmı bir al m. ahın dü m ninin gets m dalınca, Qanım da, canım da dönür
qılınca. M rh m t qayna ı ahım atam t k Vermi di m n d bir parça çör k. Halal
çör k yeyib i gedirdim, ahın qapısında xidm t edirdim. O c fakar v zir bir
kor zavaldı, Halal çör yimi limd n aldı. Özüm ev sahibi, malım, mülküm yox. Bir
tarladan savay ba ım, l kim yox. Ona m nmi dedim, yoxsa f ryadım: - Allah
xatirin l tut! - yalvardım - l tut, dal td n bir örn k göst r. R hm et
ail m , bir köm k göst r! Ordudan qayıdan bir döyü çü san, Çör k p t si k s m n
divandan. Ba ırdı üstüm : "- K s s sini, sus! Get, öz oxunla vur, tap g tir
ruzu. ah n q sbkardır, n m rdüm zar. S nin vurhavurda n ölümün var?! Gah
q sr cumursan, gah qapısına. Dü m n ki, dolmayıb ah qapısına. R dd ol, dil nçi
t k lini açma. Yer bill , kin k, bo -bo danı ma! Azuq n yoxdursa, atdan l
ç k, at. Endir y h rini, silahını sat!" Dedim: - Ç kin bir az div ak rind n,
Barı Tanrıdan qorx, ey k ndir k s n! M nim paltarımı, ruzumu k sm . Tilsim
salmısan, son qoy tilsim . Yatmısan, ba ının altında balınc. M n s ng r
tutmu am, limd qılınc. S n q l m tutursan an- öhr t dey , M n qılınc çalıram
m ml k t dey . S nin mür kk bin - xalqın qanıdır! M nim dü m nl rim - xalq