h rgah, Saxlardı sürünü salamat, gümrah. l rim h rd uzun ç k nd , Özü
qaytarardı sürünü k nd . Neç il bel c v fadar oldu, li düz, özü d düzilqar
oldu. Günl rin bir günü yazıb vara a, Ba ladım qoyunu hesablama a. N gördüm?
Çatı mır yeddi ba qoyun. Dedim: - Bu ka ızı k nara qoyun. Bir h ft keçm mi
bir d sayanda Yen skik g ldi, susdum bu anda. Gözl dim, yatmadım b z n
gec l r, Gör k hansı h rif bu yurda g l r? Ke ikd sübh c n oyaq qalsam da,
Çalmadı qula ım bir s s, bir s da. S n dem , it m nd n qat-qat ayıqmı . Sürü
saxlamaqda xeyli sayıqmı . Bir d dürüst-d qiq qoyunu saydım, Yen skik g ldi
say açıq-aydın. Çox g zdim p ri an, bu sirr n sirdi: Sürüd n qoyunlar hey
skilirdi. Günün altındakı buz t k riyir, Qoyunlar gedirdi iki bir, üç bir.
N hay t m ni d tora saldılar, Olub qalanımı z kat aldılar. Sürü sahibiydim,
varım - x zin . Endim adi çoban d r c sin . Bu g rdi da basdı ciy rl rim , Q m
gözüm girdi, d rd iç rim . Dedim: b dn z rd n d yib bu ziyan, Hansı qurda, qu a
getsin b s güman? ir-aslan hökmünd bel köp kn n Hansı yırtıcıdır a nalıq
ed n? Bir d f yatmı dım arx qıra ında, Ayıldım rüzgarın meyxo ça ında.
S ssizc uzadıb l-aya ımı, Nazbalı etmi dim öz çoma ımı. Gördüm bir di i qurd
g ldi uzaqdan, Bizim erk k getdi ld n, ayaqdan. Di i it dilil ça ırdı onu, O,
getdi, bulayıb it quyru ünu. Yürüdü, yalmandı, döndü ba ına, L hl di, hayqırdı,
olunca a na. Tozanaq qopardı, min oyun qurdu. Axır ki, di inin üst oturdu. Kam
aldı, dinc ldi uzanan köp k. A zını sükutla möhürl y r k. Rü v tmi vermi di di i
qurd önc , Öz z hm t haqqını g zirdi m nc . N h ng quyru unu gücl sürüy n Sürü
göz lini qapdı sürüd n Yedi birn f s o a zı yanmı , Çoxdan bu rü v t o,
dadanıbmı . S n dem m lun it uyub hv t , Veribmi sürün o k mfürs t . Erk k
ki, di ini ç kib yata a, Sürü qurban gedib e qbazlı a. Onu fv el dim bir neç
d f . Bir gün: - Yet r! - dedim - baxmısan kef . Qurd il bir yerd tutub
saxladım. Günahı üstünd bura ba ladım. g nc ver r k dustaq etdim ki, mr
t slim olsun b nd miz t ki. Sürünü a ıran qurdmu bu harın, Yoxsa q ssabıdır
qoyunlarımın? X yan t eyl di o, man t , Öz minliyini satdı hv t . Q rara
g ldim ki, ölünc y d k Aman görm y c k bu satqın köp k. C za verdim axır
cinay tkara, Göz görünm sin qoy üzüqara. B hram ah çobanı zirv d gördü, Üz
vurmasa da, ibr t götürdü. Hekay t r mz imi , anladı bunu. Duz-çör k k s r k
t rk etdi onu. Dedi öz-özün : "Adi çobandan M n ahlıq öyr ndim, çıxmasın
yaddan! M n d bir çobanam, r iyy t sürüm, G r k xalqa layiq bir dövran sürüm.
B sir t hlis v zirim m nim, Dem li, sürüy zamindi, zamin. Düzgün qurulmasa
i in özülü, Sor u-sual ed m g r k v ziri. Hanı ordu, qo un, s rle k r hanı? Alim
yox olmu sa, b s minb r hanı? N dir yurdu tutan k saf t, deyin! Kimdir s b bkarı
viran liyin?! - Bura tez ça ırın i baxanı, Versin dustaqların sadala ını!
Tutuldu d ft r o, baxan kimi, Gün onun gözünd qara d ft rmi? Gördü bir al m
var, ba ı b lalı. Aya ı z ncirli, ba rı yaralı. Xeyir- r b ndind gördü yazı
var: " ah ölüm k ss d v zir ba ı lar". Gördü rüsvay edib o, hökmdarı, Öz adına
çıxıb yax ılıqları. ah bildi, d rk etdi bu, n üsuldur - Evi talan ed n ev
o rusudur. Bildi ki, tap ırıb sürünü qurda, V zir köp k kimi satqındı burda.
tl r it i ini bel c görür, hv t satılıb yalandan hürür. ah buyuruq verdi
m rdi-m rdana: - Tutub bu v ziri, atın zindana! Qalsa v zif d , s ddi su yarmaz,
Heç k s leyhin q l m çıxarmaz. Onu c lalından uzaqla dırsam, Qaranlıq gec d
öl saçar am. B HRAMIN ZÜLMKAR V Z RD N HESAB Ç KM S Gün
"ditd" el yib dan
sökülünc , F r ini qatladı qaranlıq gec . Sübh iki qılıncla k sib, do rayıb
Qanil doydurdu jdaha Ayı. B hram r iyy ti q sr ça ırıb, Açdı göyl r boyda
q bul çadırı. Kiçikl r arxada, böyükl r önd H r ki i yer tutdu öz c rg sind .
Saray qapısından girdi Rast - Röv n, S dr mövqeyin üz tutdu n- n. - Öz
yerind otur! - qı qırdı sultan. Hökm keçdi onun yeddi qatından. - Ey m nim
ölk mi viran qılan, Ey yurdu rövn qd n, abırdan salan! Gövh rl doldurub öz
x zin ni, Neçin quru yerd qoymusan m ni?! K smis n ell rin haq n f sini,
Yemis n ordunun azuq sini. ll rin qanlıdır dirs y kimi, Çapıb talamısan
b nd l rimi. Vergi v zin bac ist mis n, X rac v zin tac ist mis n! N m nd n
utandın, n çör yimd n, L n t c md yin , alçaq, acgöd n! Na ükürlük ed n n yava
k sdir, Çör yi itir n kaf rd n pisdir. Nem tin haqqını itirm y n r Özün daha
bol nem t g tir r. Adın Rast - Röv n... b li, Düz - Aydın. T rsavand adınla
g r k bataydın. N üzl baxırsan m nim üzüm . N qo un qalıbdır, n d x zin .
Ölk m viran olub zülmünd n s nin, Qo un qan a layır lind n s nin. Güman etmis n
ki, m n tutanda cam, Q fl t yuxusunda itib batacam. Ey m nim taxtımı laxladan
l in, Belini qırmısan r iyy timin. M ni torpaq udsun, qaldıranda cam, B hram
qılıncını yaddan çıxarsam. Bad v rud il m st olsam da, bil: N yerd n
qafil m, n göyd n qafil. B hram bu sözl rd n ilg k yaratdı, V zirin boynuna bir
k m nd atdı. Bir qanlı c llada hayqırdı b rkd n: - Apar c h nn m onu c nn td n!
K m nd düz ltdil r mmam sind n, Zindan silk l ndi sürünm sind n. Aya ı künd li,
qolu z ncirli... O v zirmi, yoxsa bir cani-cinni. Zülmün q hr manı q z b g ldi.
Car ç k n carçılar g ldi, n g ldi: - Siz ey zülm lind n cana g l nl r, Siz ey
zil nl r, incidil nl r! Q bul ed c kdir ah hamınızı, ahdan t l b edin öz
haqqınızı! lana dön c k pis m ll ri, Çalacaq v ziri - qanlı jd ri. ah bel
buyurur dustaq - b xtsiz : Qan olmu q lbini qoy açsın biz . H r k s öz d rdini
desin, danı sın. Haqqın açarıyla qıfılı açsın. Dustaqlar m hb si az qala d ldi,
ahın hüzuruna min d rdli g ldi. Yeddi dustaq seçdi d rd içind n ah, Ki, sorsun
halını, olsun da agah. - N dir slin, n slin? Hardansan, söyl . De, günahın
n dir, s hvin, suçun n ? B R NC M ZLUMUN KAY T Var ol, ey hriyar, ba a
dü
m ni: S nin dü m nini zsin dü m ni. Tökdü Rast - Röv n gözüm ya ını, zabla
öldürdü qan qarda ımı. Apardı n q d r heyvanı vardı, Üst lik ömrünü ç kdi,
apardı. Qam tli, qüdr tli, göz l cavandı, Zülmü e id nl r halına yandı, M n
l n t ya dırdım zalım adama, O, m ni tutdurub basdırdı dama. Dedi: - S n
dü m nin havadarısan, Qarda ın qr bdir, özün d ilan. Sonra bir qurluya i ar t
etdi, M nim var-yoxumu o, qar t etdi. Zorla aya ımı qandalladılar. Zindana
saldılar, hayıf aldılar. Canını qurtardı öl n qarda ım, M nims yandırır yeri
göz ya ım. Bir ildir ç kir m bu müsib ti, Mübar k falımdır ahın sur ti. Dustaq
danı dıqca fa etdi onu, V zirin canavar quduzlu unu. Ona qaytarıldı mal-dövl t,
oda. Öl n qarda ının qan bahası da. ah ona b x etdi adlıq, azadlıq. - Get, i
ba ındasan, qüdr ts n artıq! K NC M ZLUMUN KAY T aha tapınmaqla lac
axtaran kinci dusta ı dinl di B hram. Xeyir-dua verdi uzun-uzadı, Sonra öpüb
yeri söz ba ladı: - M nim çox ahan bir ba ım vardı, Baxsam, gözl rim i ıq
olardı. Behi t xalçası t k yamya ıl, geni . Meyv li budaqlar ba -ba a vermi . O,