MiRZƏ ŞƏFİ ŞƏrq qərb araşdirmalarinda
Yüklə 2,91 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Nəzakət Əliyeva
- Mirzə Şəfi Şərq-Qərb araşdırmalarında
- ON İKİNCİ FƏSİL: Tiflis yayın sonunda Müdriklik məktəbinə qayıdış
Nəzakət Əliyeva 176 Mən Paşalıqda gəzərkən ona xəbər göndərdim ki, tezliklə görüşək. Ondan belə bir cavab gəldi ki, onun evinin astanasına mənim ayaqlarım dəydikdə, xoşbəxt olacaq. Adigionın çirkli döngələrindən keçərək, saysız- hesabsız itlərin hürməsinə baxmayaraq, qaranlıq qarışanda biz sağ-salamat Ömər əfəndinin evinə çatdıq. Evin damı və balkonu adamlarla dolu idi, xanəndələr öz mahnıları ilə bizi salamladılar, gecənin qaranlığına baxmayaraq biz balkonda oturduq, bizə arasıkəsilmədən meyvələr, müxtəlif cürə südlü xörəklər və s. gətirirdilər. Ertəsi gün mənimlə gələn zabit yoluna davam etdi, Yusif və qohumları Axalsixə geri qayıtdı, mən Georgi ilə Ömər əfəndinin yanında yalnız qaldım. Onun oxuduğu nəğmələr əsasən, şərabın şöhrətindən bəhs edirdi. Mən isə Mirzə Şəfidən öyrəndiyim bütün mahnıları və kəlamları söyləməli idim. Adigion alimi buna qarşı öz nəğmələrindən oxudu. Mən bunların içində çoxlu cəsarət və öz hisslərimi aşkar etdim, ancaq Mirzə Şəfi nəğmələrində olan orijinallıq və yenilik onda yox idi. Biz birgə Mirzə Şəfiyə məktublar yazdıq; mən ziyarətin sevincini və ondan ayrıldıqdan sonra xatirələrimi onunla bölüşmək istəyirdim. Biz Ömər əfəndi ilə qarşılıqlı olaraq bir-birimizin xəttini təriflədik, çünki gözəl xətlə yazıya Şərqdə çox böyük dəyər verilir və bu müdrikliyin, alimliyin əsas tərkibi hesab edilir. Ona görə də bir yazı alimi o birindən sübut üçün onun yazı məharətini göstərməyi Mirzə Şəfi Şərq-Qərb araşdırmalarında 177 tələb edir, əgər o sınaqdan pis çıxarsa onda onu ələ salırlar. «Sən yaxşı edirsən ki, öz müəllimini tərifləyirsən, ancaq alimlik tamam başqa şeylə qiymətləndirilir. Daşların içində ağac əkmək olmaz, dəlinin başı ilə alim olmaq olmaz». Onun bu sözlərinə mən Bibliyadan bir sitat gətirdim: «Kimə nə isə verilibsə, ona həmişə verilir, kimdəsə yoxdursa, onun alanı əlindən «alınır». O başını razılıqla tərpətdi, mən sözümə davam etdim: «Məhsuldar torpaqda ala kolu da yaxşı inkişaf edir. Ancaq meyvə alaq otundan çox olarsa, bu böyük qulluqun və mübarizənin nəticəsidir. Eynilə belə xüsusiyyət insanlarda da olur. Təmizlik nə deməkdir? Natəmizliyə qarşı mübarizə; yaxşılıq nə deməkdir? Pisliyə qarşı mübarizə deməli hər şey yaxşı şeyin pis tərəfi də var və mübarizə nə qədər davamlı olarsa, insanın dəyəri də o qədər böyük olar, çünki bu mübarizədə onun qüvvəsi azalmır, əksinə möhkəmlənir». Ömər əfəndi bir müddət susdu və fikrə getdi, sonra üzünü mənə tərəf çevirib dedi: «Mən bilmək istərdim, bizim ikimizdən kim daha müdrikdir?». Onun bu sualına mən gülməkdən özümü zorla saxladım və cavab verdim: «Bu nə sualdır? Bir toz dənəsi qiymətli qaşların yanında nədir? Səninlə müqayisədə mən nəyəm?». Mənim cavabıma o gülümsədi, ancaq kimin daha müdrik olmağını aydınlaşdırmağı təkid etdi. Bunun üçün o iki eyni kağız parçası gətirdi və dedi: «götür Nəzakət Əliyeva 178 yaz, sən öz dilində, mən də öz dilimdə». Tezliklə yazıb qurtardım, ancaq o hələ vərəqinin yarısında idi. «Sən yazıb qurtardın?» - deyə Ömər əfəndi soruşdu. «Bəli, qurtardım». O alıb mənim şeirimi oxudu. Mənim onun qonaqpərvərliyini tərifləməyim xoşuna gəldi. Ən nəhayət, o müdriklik mübarizəsinə belə qiymət verdi: «Sən öz qəlbində, mən də öz qəbiləmdə müdrikəm!». O mənim əlimi möhkəm sıxdı və evə getdi. Bir azdan geri qayıtdı, onun əlində bir kitab var idi: «Bunu sənə məndən yadigar verirəm, çünki sənə ən layiqli bunu bildim. Burada mənim, atamın və babamın şeirləri var. Onu götür və müdriklik mübarizəsinin mükafatı kimi özündə saxla!». ON İKİNCİ FƏSİL: Tiflis yayın sonunda Müdriklik məktəbinə qayıdış Avqust ayının ortaları idi, ancaq Tiflisdə dözülməz isti var idi. Mən Mirzə Şəfinin yanına qayıtdım. Havaların isti olmasına baxmayaraq, o müdriklik məktəbini yenidən açdı. Diqqətli oxucu xatırlayırsa, mən Ermənistandan qayıdanda Mirzə Şəfi mənə özünün nəğmələr toplusunu «Müdrikliyin açarı» bağışladı. Toplu Mirzə Şəfinin ön sözü ilə başlayır və kağız üzərinə köçürülmüş şeirləri ilə davam edirdi. Bu Gəncə aliminin mahnı bayramlarında və yarışlarında oxuduğu nəğmələr gürcülərin və tatarların dilindən düşmürdü. Onun bir çox nəğmələri özünü tərif ilə başlayır və qurtarırdı. Mirzə Şəfinin bir çox Mirzə Şəfi Şərq-Qərb araşdırmalarında 179 şeirlərinin formasını və məzmununu dəyişmədən tərcümə edərək oxucularıma təqdim edirəm. ON ÜÇÜNCÜ FƏSİL: Mirzə Şəfi tənqidçi kimi Həm məşq, həm də Gəncə aliminin Qərbin müğənniləri qarşısında şöhrətini artırmaq üçün nəğmələri alman və ingilis dilindən tatar dilinə tərcümə etməyə dəfələrlə cəhd etdim. Bu cəhdlər mənim üçün çox vacib idi. Mən burada dilin üstünlüklərinin özümdə necə böyüdüyünü yaxşı görürəm. Mirzə Şəfi çox gözəl tələffüzə, səs ahənginə və forma bitkinliyinə malikdir. Mən onun bir çox şeirlərində, həm mənalı, həm də məzmunlu olmayanlarda, orijinalın dil gözəlliyini nəzərə çarpdırdım. Tərcümə olunmuş şeirlərdə onun şəkil və fikirlər haqqında qeydləri məni təkcə düşündürmək deyil, həm də bir əyani vasitə kimi şərq aləminin hisslər aləminə nəzər salmağa da imkan verirdi. Alman lirikasında çox böyük rol oynayan hədsiz- hesabsız sentimentallıq çox vaxt bizim nəslin cırlaşmasına, məhvinə və zəifləməsinə gətirib çıxardığı halda, bu, Şərq şairlərinə tamamilə yad və anlaşılmaz bir şeydir. Bunlar həmişə real, anlaşılan məqsədlərə can atırlar. Bu məqsədə çatmaq üçün yeri və göyü hərəkətə gətirirlər. Aypara onlar üçün qızıl nala çevrilir və onlar bununla sevimli qəhrəmanlarının atını nallayırlar. Ulduzlar onlar üçün qızıl mismara çevrilir və onlar bununla səmanı mismarlayırlar ki, o yerə düşməsin. Sərv və sidr ağaclarını balaca meşədə əkirlər Yüklə 2,91 Kb. Dostları ilə paylaş:
|