Moisey Kalankatuklu Albaniya tarixi
Yüklə 6,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İYİRMİNCİ FƏSİL Albanlar Qanunpozan II Yezdəgird tərəfindən necə təhdid olunur və bundan erməni sərkərdəsi
63 şimaldan sönməz nurla paylanıb bütün müqəddəslərlə bərabər əbədi həyatla qovuşdular.
Günahkar Yezdəgirdin şahlığı dövründə Şeytan onu xristian dinini məhv etməyə təhrik edirdi. Albaniya ondan xristian dinini rədd edib məcus atəşpərəstlərə tabe olmaq haqda ciddi əmr almışdı. Lakin Albaniyanın baş sərkərdəsi 114
və ölkəmizin kilsəsi bu əmrin əleyhinə çıxdılar və ermənilərlə birləşmək niyyətilə tezliklə yaxınlaşmaqda olan şər barəsində xəbər vermək üçün öz ordularını göndərdilər. Onlar belə dedilər: “Hunlar ölkəsində olan İran qoşunları qayıdır və artıq şahın saray atlıları ilə bizim ölkəyə soxulublar. Bundan başqa onlar özlərilə üş yüz din xadimi gətiriblər. Bəzi şəxsləri öz tərəflərinə çəkib, ölkəni bölərək çaxnaşma saldılar və indi əllərini kilsələrə də uzadırlar.” 115 Öz şahlarının əmri ilə onlar hamını məcbur edərək deyirlər:”Əgər siz könüllü olaraq dini qəbul edərsizsə, şahımızdan mükafat və mənsəblər alaraq bütün vergilərdən azad olarsınız. Yox, əgər bunu könüllü etməsəniz, biz əmr edərik ki, bütün kənd və obalarda bütxana tiksinlər, içərisində Bəhram atəşini yandırsınlar və dinimizin təbliği üçün kahinlərlə məbədləri təyin etsinlər. Kim buna qarşı müqavimət göstərərsə ölümə məhkum ediləcək, arvad – 64 uşaqları isə sürgün olunacaqdır”. Bunu eşidən ermənilər heç ruhdan düşmədilər, əksinə, bu bəd xəbər onları daha da birləşdirdi. Onlar alban elçilərinə ürək – dirək verib evlərinə yola salanda dedilər ki, iranlılara qarşı hiylə işlədib vəziyyətdən çıxış tapana qədər onlara kilsəyə əl uzatmağa macal verməsinlər. Bundan sonra erməni sərkərdələri böyük təhlükənin qarşısını almaq üçün imperator Feodosidən 116
öz sələfinin vədinə sadiq olmadı, çünki o, öz xasiyyəti etibariylə bütpərəstlərlə həmfikir idi.Heç yerdən kömək tapmayan ermənilər öz inamlarını Allahın qadir qüvvəsinə bağlayaraq qoşunlarını üç hissəyə böldülər. Birinci ordunu onlar Nerşapuh Rmboseana həvalə edib, ona Atropatena ilə sərhədin mühafizəsini tapşırdılar. İkinci ordunu ermənilərin sərkərdəsi Vardana 117
tapşırdılar ki, o, gürcü sərhəddini aşıb, Albaniya kilsələrini dağıtmağa gələn Çoladakı İran mərzbanı Mehrsebuxta hücum etsin. Vardenik adıbatmış satqın Vasakın 118 xəyanətindən xəbərsiz idi. O, Albaniyaya erməni ordusundan qabaq gəlib İran mərzbanına xəbər verdi ki, erməni qoşunu bölünüb və Vardanın özü kiçik bir ordu ilə mərzban olan tərəfə gəlir. Vasakın məsləhəti belə idi:onları qarşəlamağa hazır ol ki, onlar tamamilə darmadağın olsunlar”. Mehrsebuxt bu xəbəri Vasakdan alan kimi 119
Çoğa ətrafında qalmadı və çoxsaylı qoşunlarını nizama salaraq tələsik böyük Kür çayını keçərək Vardanı İberiya sərhəddində, alban çarlarının qış
65 iqamətgahı olan Xalxal şəhərilə 120 üzbəüzdə qarşıladı. Döyüşə hazırlaşarkən o, geniş düzənliyi mühasirəyə alıb erməni ordusu ilə savaşa hazır oldu. Cəsur Vardan və onun döyüşçüləri bütpərəs qoşunlarının sayını və öz ordularının azlıöını görəndə, düşmənin böyük üstünlüyündən heç də ruhdan düşmıdilər. Bir yerə yığışıb səmalara üz döndərib səslədilər:” İlahi! Mənimlə çəkişənlərlə çəkişməyə giriş. Yıx mənimlə mübarizə edəni! Qalxanla qılıncı götürüb qalx mənim köməyimə; Siyir qılıncını və məni təqib edənlərin yoluna sədd çək!” 1
Ermənilərin dualarını bitirib siralarını möhkəmlədərək hücuma keçdilər, düşmənin sağ cinahını dağıdaraq sol cinahın üstünə atıldılar. Onlar qılınclarını işə salıb, düşməni düzənlikdən qovub Lübnas çayının dərəsindəki meşəliklərə qaçmağa məcbur etdilər. Həmin meşəlikdən hücumda olan ermənilərin qarşısına Balaskan 121
çarının oğulları çıxdılar. Balaskanlılar burada Dimaksean nəslındən olan Muş adlı nahararı atından salıb öldürdülər. Qazrik adlı birisi isə yaralandı. Bunu görən Arşavir Arşaruni göylərə baxıb şir kimi nərildədi və sonra vəhşi donuz kimi hücuma keçib Lbinlər çarının Vurk adlı qardaşını və elə həmin yerdə onun çoxlu döyüşçüsünü öldürdü. Beləliklə, hər döyüşçü özünə bərabər olan düşmənini öldürdü. Bu hücumelə cəsarətli idi ki. Düşmənlərin çoxu qılıncdan yox, suda boğulub ölmüşdü. Öldürülənlərin sayı o qədər çox idi ki, 1 Zəbur. XXXIV, 1-3. 66 çayın təmiz suyu qan rənginə boyanmışdı və düşmənlərin heç biri xilas ola bilmədi. Onlardan yalnız biri düzənlikdəki qalın meşədə gizlənmişdi. O, silahını atmayıb yorğa bir atın üstündə çayı keçərək və ölümdən yaxasını qurtararaq öz adamlarına ordularının həlakolması haqqında kədərli xəbəri çatdırdı. Bunu eşidən iranlılar qaçıb öz paytaxtlarında gizləndilər. Bu böyük döyüşü bitirdikdən sonra ermənilər çoxlu qənimətlər əldə edib, qızıla, gümüşə, silaha, döyüş sursatına və minik atlarına malik oldular. Bundan sonra ermənilər iranlıların güclə aldıqları hun Darvazasına ( Dərbəndə) hücum etdilər. Qalanı alıb orada qalan döyüşçüləri məhv etdilər və Dərbəndin mühafizəsini Alban çarları nəslindən olan Vardana tapşırdılar. Bütün bu döyüşlərdə şəhid olanlardan başqa heç kəs həlak olmayıb. Bundan sonra onlar Dərbəndi qoruyan həmin Vardanı hunlar ölkəsinə səfir göndərirlər və ona hunlarla danışıq aparmaq və sarsılmaz ittifaq müqaviləsi bağlamaq haqda tapşırıq verildi. Bütün baş verən hadisələr barəsində xəbərləri eşidən hunlar hər şeyi öz gözlərilə görmək üçün oraya nümayəndə göndördilər və görındən sonra səmalardam endirilmiş qanunlara əsaəan and içdilər, xaçpərəstlərin möhkəm ittifaq haqda andlarını qəbul etdilər. Beləliklə də bütün arzularına nail oldular. Onlar hələ Dərbənddə ikən Erməniyyədən bütün ölkəni talayan xain Basak barəsində bəd xəbəri gətirən elçi gəldi. Bundan sonra Vardan böyük qənimətlə yola düşdü və otuz gündən sonra
Yüklə 6,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|