Moisey Kalankatuklu Albaniya tarixi
Yüklə 6,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ON YEDDİNCİ FƏSİL Ərəblərin knyazı Məmun Bizansa yürüş edir. Lakin məğlubiyyətə uğrayır. Bu və başqa əhvalatlat haqqında qısa məlumat
321 iqamətgahlarını Suriyanın Diməşq şəhərində saldıqları kimi, buraya da, Albaniyanın Bərdə şəhərinə onlar öz hakimlərinin valisini təyin etdilər ki, o, ölkəmizin şirəsini sovurub aparsın. Bu valilərdən birisi Diməşqdən Bərdəyə gəlir və əldən düşmüş ermənilər onun yanına öz katolikosları İsayla birlikdə onun yepiskoplarını göndərirlər. 52 Yuxarıda haqqında yazdığımız kimi Allahın qəzəbinə düçar olan xatun Vardanuhi 53 onun gəlməyini eşidib İsayanın yanına gedib xahiş etdi ki, onun çəkdiyi ağır əzablarına rəhmi gəlsin, çünki özü Allahın acı piyaləsindən lazımınca dadmışdır. Erməni katolikosu qadının göz yaşlarına güzəştə gedərək onun evinə gəlib bütün gecəni dua etdi ki, Allah onu keçmiş katolikosların lənətlərindən xilas etsin. Elə o vaxt Albaniyanın katolikosu Solomon 54 öz yepiskopları ilə məsləhətləşib qadını sələflərinin lənətlərindən azad etdi və onun dərdindən heç bir əlamət qalmadı. Varazman oğlu Varaz – Tiridata isə Allah ömür bəxş etdi. Lakin onun oğlu Stepannos vaxtsız öldü 55 , onun qardaşı Varazman isə azıb Kür çayında boğuldu və onun məzarı Kür oldu. Onun varisi qardaşı Cavanşirik oldu. Bu haqda danışmaq daha yetər. Erməni təqvimi ilə 270-ci ilin sonunda 56 ərəblərin seçmə döyüşçüləri gizlicə Bərdədən çıxıb Amaras vilayətini qarət etdilər. Min nəfərə qədər əsir alıb Böyük Arranın Şikarkar məntəqəsində möhkəmləndilər. O vaxt cəsur və əzəmətli arranşah knyaz Səhl ibn Smbat
57 igid qardaşları ilə birlikdə öz qoşunu ilə səhərçağı ərəblərə 322 hücum etdi. Onlardan çoxunu qılıncdan keçirib qalanını qaçırtdılar, əsirləri isə şirlərin dişlərindən çıxarıb azad etdilər. Yenə də həmin ildə dünyanı dağıdan avaranşan ( qarətçi) adı ilə məşhur olan ərəb Savada (ibn Əbdülhəmid əl- Cəhhafi) Erməniyyəyə basqın edərək bütün ölkəni ölkəni qarət etdi, sonrada Sünikə qayıdıb Sqük vilayətinin Şalat kəndinin yanında olan qalada möhkəmləndi. Onda Sünik hökmdarı Vasak İrandan Babəki çağırdı və onunla birlikdə ərəbləri məğlub edib qaçmağa məcbur etdi. Sünikin hökmdarı elə həmən il vəfat etdi, Babək isə onu qızı ilə evləndi. Həmin ildə Filippin oğlu knyaz Nerseh alban knyazı Stepannosun oğlu Varaz – Tiridatı öldürdü, onun oğlunu isə anasının qucağında xəncərlə vurub 58 bütün şeylərini qarət etdi. Həmin Varaz – Tiridat Albaniyada nəsildən – nəsilə hökmdarlıq edən Mehranilər sülaləsindən idi. O, Albaniyanın birinci knyazı Varaz – Qriqordan sonra səkkizinci hökmran idi. Bundan sonra Baqk vilayəti 59 kafir Babəkin əleyhinə üsyan etdi. O isə İrandan gəlib ölkəni zəbt və talan etdi. Baqkın qadın və uşaqlarını qılıncdan keçirtdi. Sonrakı ildə Babək Qeqarkunik vilayətinə 60 gəlib on beş minədək əhalini qılıncdan keçirib böyük Makenos monastırını yandırdı. Burada ancaq bir dəyirmandan başqa heç bir şey qalmadı. Bu zaman erməni təqviminin iki yüz yetmiş altıncı ili idi. 61 İki ildən sonra Babək Məhəmməd ibn Humayd ət Tusini 323 məğlub edib yüz əlli minlik ordusunu qovdurdu. 62 Sonrakı ildə Babək İbrahim ibn əl- Leys ibn Fəzli darmadağın etdi. 63 Yenə həmin ildə Davon və Şapuh adlı xainlər dostluq və sülh bəhanəsiylə gələrək baylakanlıları məğlub edən Babəki çağıran və Əbüləsəd adlanan Stepannosu öldürdülər. Baylakanlılar Bercor vilayətinin və Ureas, Kərnəkəş, Həkkəri və Tapat kəndlərinin əhalisini qılınc və nizələrdən keçirtmişlər. Amma bunlar yenə də Babəkin əleyhinə üsyan qaldırdılar və döyüşdə ona müqavimət göstərdilər. Onlar Qoroz qalasında möhkəmlənərək on iki ay ərzində yuxarı Vaykunik, Bercor, Sisakan, Haband, Amaras, Bazqank, Mehank və Tsri vilayətlərini 64 əllərində saxladılar. Əbüləsədin yaxınları onun qatillərini yaxalayıb ölənədək işgəncə verdilər. Əbüləsədin bacısı oğlu Əbu Musa adlanan sülhsevər İsa həmin vilayətləri ələ keçirtdi və hamısında hökmranlıq etdi. Həmin ildə Babək İrandan gələrək Arazı keçib Amaras vilayətində düşərgə saldı. O, sülh danışığı apararaq onları tabe olmağa çağırdı. Bəziləri vaxt keçirmək üçün zahirən tövbə etdilər, lakin sonra onu aldadıb yenidən üsyan qaldırdılar. Babək oradan ölkəsi Atropatenaya qayıtdı. Amarasda isə öz məşhur sərkərdəsi Rüstəmlə bir ordu qoyub getdi və ona əmr etdi ki, qaladakılarla müharibə etməyib onları xoşluqla itaətə çağırsın. Rüstəm isə Babəkin əmrinə əməl etməyib qaladakılara hücum etdi. Bunu görən qala döyüşçüləri özlərini İsanın qüvvəsinə tapşırıb əllərinə xaçları və müqəddəslərin qaxımış cəsədlərini alaraq hücuma keçdilər və ağır
324 döyüşdə İran ordusunu darmadağın etdilər. Deyirlər ki, elə həmin vaxt Amarasın yepiskopu olan Serob adlı birisi bizanslıların yanına gedib imperatordan müqəddəslərin cəsədlərindən hissəcik istədi və bu, ona bəxş olundu.
Erməni təqviminin iki yüz səksəninci ili idi ki, ərəb Məmun bizanslılara hücum etmək qərarına gəlmişdi. 65 O, yüz gəmi hazərladaraq, onlara yüz min seçkin döyüşçü mindirib dənizə çıxdı ki, böyük Konstantinopol şəhərini mühasirəyə alsın. Bundan xəbər tutan bizanslılar da dənizə çıxıb döyüşçülərini üzbəüz sahilə endirərək İsa xaçının düşmənlərini mühasirəyə aldılar və cəsarətlə hücuma keçərək ərəbləri darmadağın etdilər, Məmunun özünü də öldürdülər. 66 Bundan sonra bizanslılar yenidən dənizə çıxdılar və gəmilərdə qalan ərəblərin hamısını qılıncdan keçirib, gəmilərin özlərini də yandırıb batırdılar. Ərəblərə bu ağır zərbəni yalnız həyatverici İsa xaçının böyüı qüvvəsinin köməyilə endirmək mümkün oldu. Bu hadisədən üç il sonra ( əl- Həsən ibn Əli) əl – Bəzqisi adlı
Yüklə 6,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|