Muh?ndis ekologiyas? 11esas

                                                                                  

 441

m rh l sini keçir. Artıq lil il   b rkimi  xam çöküntü 

qarı ı ının reagentli kondisiyala dırılması  v  susuzla -

dırılması prosesi FPAKM-25H markalı filtr-presl rd

aparılır. Bel  filtr-presl rin quru m hsula gör

m hsuldarlı ı 15 kq/m

2

⋅

saat v  susuzla dırılmı  çöküntü-

nün n mliyi 60% olur. Çöküntül rin susuzla dırılmasının 

ehtiyat avadanlı ı vintli sentrifuqa (qarı ıq madd l ri 

(mayel ri) m rk zd nqaçan qüvv  vasit sil   t rkib 

hiss l rin  ayıran cihaz) ola bil r.  

---

                                                                                  

 442

S kil 10.8. S naye çirkab sularının kombin  olunmu

üsulla t mizl nm si prosesinin texnoloji sxemi. 

Aparatlar: 1 – aralıq aparat; 2 - anaerob reduksiyaedici 

aparat; 3 – metantenk; 4,7,11– nasoslar; 5,8 – 

flotatorlar; 6 – aerotenk; 9,10 – filtrl r; Axınlar: I – çirkli 

sular; II – susuzla dırılmaya gönd ril n çöküntül r; III – 

artıq lil; IV – qayıdan lil; V –t s rrufat - m i

t çirkab 

suları; VI – köpük m hsulları; VII – t krar istifad y

ged n su. 

1

2 

3 

5 

6 

8 

12 

4 

7 

9              10                11 

I 

II 

III 

IV 

V 

VI 

VII 

---

                                                                                  

 440

Kimya v  neft-kimya istehsal sah l rinin i l nmi  çirkli 

suları birba a bioloji t mizl nm y  gönd ril  bilmir, çünki 

onların t rkibind  bioloji t mizl nm  qur ularında 

i l nil n  aktiv lil in t rkibind  olan mikroorqanizml r

toksiki t sir göst r n v  ya bu mikroorqanizml rin 

fermentl rinin t sirin  davamlı olan komponentl r olur. 

Bu cür tullantı suları qabaqcadan biokimy vi davamlı  v

toksiki madd l rd n azad olmaq üçün emal olunur v

sonra ümumi bioloji t mizl nm  sistemin  gönd rilir. 

g r bu cür s naye sularının fiziki-kimy vi üsullarla 

t mizl nm si  onların istifad si üçün lazım olan t mizlik 

d r c sini t min edirs , o halda onların bioloji 

t mizl nm sin  ehtiyac qalmır. T crüb  göst rmi dir ki, 

g r s naye tullantı sularının t rkibind  qiym tli 

komponentl r olarsa, onların yenid n istehsala 

qaytarılması  v   t krar 

mt

  m hsulu kimi utiliz

olunması üçün s naye çirkab sularının yerli  t mizl nm

üsullarından istifad  olunması  m qs d üy undur. Yerli 

t mizl m  qur ularının  sasını azeotrop qovma, buxar 

sirkulyasiyası, ekstraksiya, adsorbsiya v  ya ion 

mübadil , flotasiya v   h mçinin h ll olmu  madd l rin 

müxt lif kimy vi parçalanma prosesl ri t

kil edir. Lakin 

---

                                                                                  

 441

adsorbsiya qur uları bir qayda olaraq suların üzvi 

çirkl ndiricil rd n daha d rin t mizl nm sini  t min edir. 

10.2.6. S naye tullantı sularının adsorbsiya üsulu il

t mizl nm si  prosesinin texnoloji sxemi 

S naye tullantı sularının duzsuzla dırılması  v

adsorbsiya-iond yi m  yolu il   t mizl nm  texnologiyası 

i l nmi  reagentl rin tam utilizasiyasını  n z rd  tutur v

praktiki olaraq tullantısız ba a g lir. Bel  texnoloji sxem 

üzr  çirkli suların emal prosesl ri a a ıdakı  m rh l l rl

aparılır (

kil 10.9.) 

kil 10.9. Suyun emal prosesl ri.

Mexaniki 

t mizl m

  

Tullantı 

   suları 

Bioloji 

t mizl m

Filtrli  t mizl m

Aktiv kömürün 

regenerasiyası 

Suyun duz t rki- 

binin ion mübadil

üsulu il  t miz-

l nm si  

T mizl nmi  su   

Adsorbsiyalı tam 

t mizl m

onitin 

regenerasiyası 

Kübr l r 

---

                                                                                  

 442

Bioloji t mizl nmi  tullantı sularının adsorbsiyalı tam 

t mizl nm  prosesi suyun oksigen  olan kimy vi 

t l batının 8-16 q/m

3

  q d r azaldılmasını  t min ed n 

psevdoqaynar aktiv kömür laylı aparatlarda h yata 

keçirilir. T mizl nmi  sudan aktiv kömür tozlarının v

dig r asılı madd l rin ayrılması üçün çökdürm   v

filtrl m  üsullarından istifad  olunur. T mizl nmi  sudan 

codluq yaradan kationların ayrılması, q l vi metal v

ammonium ionlarının azaldılması üçün H

+ 

kationla dırma, 

deqazsızla dırma kalonlarında H

+

kationla dırılmı  suyun 

t rkibind n CO

2

-nin üfürülüb t mizl nm si, sulfat, fosfat 

anionlarının ayrılması, xloridl rin miqdarının azaldılması 

v   H

+

kationla dırılmı  suyun neytralla dırılması üçün 

suyun OH

 –

dırılması prosesi d  aparılır. 

Bioloji t mizl nmi  tullantı sularından b sl yici suyun 

hazırlanması prosesinin tullantısız yerin  yetirilm si aktiv 

kömürün çox d f li termiki regenerasiyası v  ionmübadil

ionitl rinin regenerasiyası üçün ad t n istifad  olunan 

duru sulfat tur usu v  q l vi m hlulları  v zin  qatı nitrat 

tur usu v  ammonyakdan istifad  etm kl   h yata 

keçirilir. Bel  texnologiya i l nmi  regenerasiya 

m hlullarından maye gübr  kimi istifad  olunmasına 

---