Muh?ndis ekologiyas? 11esas
Yüklə 3,46 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bioloji nohurlar
- Biofiltrl rd
- Aerotenkl r
- Çirkab sularının anaerob üsulla
433
s naye çirkab sularının müxt lif h ll olmu üzvi v bir sıra qeyri-üzvi birl m l rd n (hidrogen-sulfid, ammonyak v s.) t mizl nm si m qs dil istifad olunur. T mizl nm prosesi mikroorqanizml rin h yat f aliyy ti prosessind çirkl ndirici madd l rl qidalanmasına saslanır. Çirkab sularının bioloji t mizl nm sinin aerob v anaerob üsulları m lumdur. Aerob üsul, h yat f aliyy tl ri üçün daima oksigen axını v 20...40° temperatur h ddi lazım olan, aerob mikroorqanizml rin istifad olunmasına saslanır. Aerob t mizl nm üsulunda mikroorqanizml r aktiv lill v ya bioplyonka il bec rilir. Aktiv lil canlı orqanizml rd n b rk substratdan (qidaverici v ya qidalandırıcı mühit) ibar t olur. Canlı orqanizml ri bakteriyalar, sad qurdlar v yosunlar t msil edir. Bioplyonka biofiltrin doldurması üz rind inki af edir v 1...3 mm v yuxarı qalınlıqda selikli örtük klind olur. Bioplyonka bakteriya, sad göb l k, acıtma v dig r orqanizml rd n ibar t olur. Aerob t mizl nm h m t bii raitd , h m d süni qur ularda ba ver bil r. T bii raitd t mizl nm prosesi suvarma, filtrl m sah l rind ba verir. Bioloji nohurlarda suvarma sah si – bu çirkab sularının t mizl nm si v aqrokultura ( kinçilik v tarla i l rini
434
yax ıla dırmaq üçün görül n t dbirl r) m qs dl ri üçün xüsusi hazırlanmı sah dir. T mizl nm prosesi torpaq mikroflorası, gün , hava v bitkil rin t siri il ba verir. Torpaq suvarma sah l rind bakteriya, maya, yosun v sad heyvanlar olur. Çirkab suları sas n bakteriyalardan ibar t olur. Qarı ıq biosenozlarda torpa ın aktiv layı il mikroorqanizml r arasında mür kk b qar ılıqlı t sir meydana g lir ki, bunun da n tic sind çirkab suları t rkibl rind olan bakteriyalardan azad olur. Bioloji nohurlar – bu 3...5 pill d n ibar t nohurlar kaskadı olub, iç risind n yava sür tl bioloji t mizl nmi çirkab suları axır. Bel nohurlar çirkab sularının bioloji v ya dig r t mizl m qur uları kompleksind qabaqcadan t mizl nm si üçün t yin edilir. Süni qur ularda çirkab sularının t mizl nm prosesi aerotenk v biofiltrl rd h yata keçirilir. Aerotenkl r daha geni t tbiq sah si tapmı dır. Biofiltrl rd çirkab suları üz ri nazik bakterial p rd il örtülmü irid n li material t b q iç risind n buraxılır. Bu bakterial p rd hesabına bioloji oksidl m prosesi intensivl ir. Bioloji gölm ç l rd çirkab sularının t mizl nm si prosesind su hövz sind ya ayan bütün orqanizml r i tirak edirl r.
435
Aerotenkl r – m cburi aerasiya üçün qurulu larla t chiz edilmi , açıq hovuz klind d mir-betondan hazırlanmı çox böyük rezervuarlardır. Aerotenkl rin d rinliyi 2...5 m olur. Burada bakteriya v mikroskopik heyvanlardan m l g l n aktiv lil t mizl m ba lan ıcı olur. Bütün bu canlı orqanizml r aerotenkl rd qız ın sur td inki af edir ki, buna da çirkab suyunun t rkibind olan üzvi madd l r v qur uya veril n hava axını vasit sil daxil olan oksigen artıqlı ı imkan yaradır. Bakteriyalar topa-topa biti mineralla dıran fermentl r ifraz edirl r. Lopa-lopa lil tez çök r k t mizl nmi sudan ayrılır. nfuzoriya (ancaq mikroskopla görün bil n birhüceyr li orqanizm), qamçılılar (tel killi ayaqları olan ibtidai heyvanlar), amöbl r (mikroskopla görün n birhüceyr li orqanizm), rotatoril r (yemi a zının yanındakı kirpikl r vasit sil tutan mikroskopik orqanizml r) v dig r xırda heyvanlar, bakteriyaları yey r k lilin bakterial kütl sini cavanla dırır.
hava daxil olmadan ba verir. Bu üsul sas n çirkab sularının mexaniki, fiziki-kimy vi v bioloji üsulla t mizl nm si zamanı m l g l n b rk çöküntül rin z r rsizl dirilm si m qs dil istifad olunur. Bu b rk
436
çöküntül r anaerob bakteriyalar vasit sil metantenk adlanan xüsusi hermetik rezervuarlarda qıcqırdılır. Son m hsuldan asılı olaraq spirt , süd tur usuna, metana v s. qıcqırma növl ri olur. Çirkab suların t mizl nm si zamanı ayrılan çöküntül rin qıcqırdılması üçün metana qıcqırma prosesind n istifad olunur. Çirkab sular bioloji t mizl nm d n vv l mexaniki t mizl nm y , sonra is x st lik tör d n bakteriyalardan azad olmaq üçün maye xlor v ya xlorlu h ng il kimy vi t mizl nm y düçar edilir. Dezinfeksiya (xüsusi d rmanlar vasit sil yoluxucu mikrobların m hv edilm si v ya z r rsizl dirilm si) m qs dil h mçinin d dig r fiziki-kimy vi üsullardan (ultras s, elektroliz, ozonla dırma v sair ) istifad edilır. Komunal-m i t çirkab sularının t mizl nm sind bioloji üsulun böyük h miyy ti vardır. Bu üsul h m d neft emalı mü ssis l rinin, sellüloza-ka ız s nayesinin, süni lif istehsalı prosesi tullantılarının t mizl nm sind istifad edilir.
Çirkli suların üzvi madd l rd n bioloji t mizl nm üsulunun sasını 3 qar ılıqlı laq d olan prosesl r t kil edir: mikroorqanizml r hüceyr sinin protoplazmasının sintezi, üzvi çirkl ndiricil rin oksidl m si v hüceyr Yüklə 3,46 Mb. Dostları ilə paylaş:
|