Muh?ndis ekologiyas? 11esas
Yüklə 3,46 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kimy vi t mizl m
419
sularının yerli (lokal) t mizl nm si zamanı çox hallarda kimy vi t mizl m üsuluna üstünlük verilir. Kimy vi t mizl m üsulunun mahiyy ti ondan ibar tdir ki, çirkab sularına müxt lif kimy vi reagentl r lav edilir v bu reagentl r d çirkl ndiricil rl reaksiyaya girib onları h ll olmayan çöküntü halında çökdürürl r. Kimy vi t mizl m h ll olmayan qatı ıqların 95%, h ll olan qatı ıqların is 25% azalmasına imkan verir.
halda çirkab sularında olan üzvi madd l r da ıdılır v onun t rkibind olan metallar, tur ular v dig r qeyri-üzvi madd l r ayrılır. Elektroliz yolu il t mizl nm xüsusi qur ularda – elektrolizyorlarda h yata keçirilir. Çirkab sularının elektroliz yolu il t mizl nm si üsulu qur u un v mis emal ed n mü ssis l rd , lak-boyaq v dig r s naye sah l rind daha effektiv hesab olunur. Kimy vi t mizl m üsulu böyük miqdarda reagent t l b edir. Bundan ba qa reaksiya zamanı alınan madd l ri çirkli sudan ayırmaq v emal etm k lazımdır. Çirkli suların t rkibind n tur u, q l vi, h mçinin d duzların ayrılması üçün çirkli suların neytralla ma üsulu geni t tbiq sah si tapmı dır. T rkibind mineral tur ular 420
v ya q l vil r olan çirkli sular neytralla ma prosesin düçar edilir. T mizl yici qur uların materiallarının korro- ziyadan qorunması, çirkli sulardan duzların ayrılması v onlarda biokimy vi prosesl rin qar ısını almaq m qs dil çirkab sularını neytralla dırırlar. Neytralla ma a a ıda göst ril n qaydada aparılır: tur v q l vi mühitli çirkab sularının qarı dırılması il , reagentl rin lav olunması il , tur suların neytralla dırıcı materiallar iç risind n keçiril r k filtrl nm sil , tur xass li qazların q l vi mühitli sularda v ya ammonyakın tur sularda absorbsiya olunması il . Tur v q l vi mühitli çirkab sularının t mizl nm si üçün kalsium oksid, natrium, kalium v ya kalsium hidroksidl r, h mçinin d kalsium, natrium v maqnezium karbonatlar kimi reagentl rin i tirakı il aparılan neytralla ma prosesl rind n istifad olunur. Çirkab sularının neytralla ması üçün lazım olan reagentl rin kütl s rfi a a ıdakı t nlik üzr hesablanır:
/ 100 3 ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ = ...................(10.1) Burada: 3 – ehtiyat msalı; Q p – reagent s rfi, m 3
– q l vi v ya tur unun qatılı ı, kq/m 3 ; – reagentin xüsusi s rfi, q/ q; - mt m hsulunda aktiv hiss cikl rin miqdarı, % il . 421
Reagentl rin n z ri s rfi 0,4–2,5 q/ q t kil edir. Çirkab suyu il reagentin qar ılıqlı t sir müdd ti 5 d qiq d n çox olur, metal ionları olan tur xass li çirkab suları üçün – 30 d qiq t kil edir. Çirkab sularının oksidl diricil rl t mizl nm si. Xlor v xlort rkibli madd l r, havanın oksigeni kimi n n vi oksidl
diricil rl yana ı son dövrl rd ozondan da istifad olunur. Çirkli suların d rin t mizl nm si m qs dil ozonla dırma üsulundan müv ff qiyy tl istifad olunur. Çirkli suların sintetik s thi aktiv madd l r, neft m hsulları v s. t mizl nm si prosesind ozondan istifad edilm si n perspektiv üsul hesab olunur. Ozonoliz prosesi ozonun karbonun ikiqat v ya üçqat rabit li karbon atomuna fiksasiyası v sonra da onun parçalanması il ozonidl rin alınmasına saslanır. m l g l n ozonidl r möhk m olmur v tez parçalanırlar. Ozonla dırmanın katalitik t siri ozonla dırılmı havada oksigenin oksidl diricilik xass sinin artmasına saslanır. Ozonoliz v radikallarla oksidl m prosesinin birg t siri il çirkab sulardan kalloid madd l r, toksiki mikroçirkl ndiricil r, h ll olmu üzvi madd l r k nar edilir. Hal-hazırda injektorlu v rotorlu aparatlardan, t zyiqli 422
boru k m rl ri v spiral borulardan da effektiv istifad olunur. njektorlu v rotorlu aparatlar fazaların b rab r paylanmasına, yüks k reaksiya sür tinin v t mizl m d r c sinin ld olunmasına v h mçinin d ozondan daha tam istifad y imkan yaradır. Ozonun t zyiqli boru k m rin daxil edilm si kontakt kamerası olmadı ı halda yüks k t mizl m effektinin ld olunmasına imkan yaradır v ozon itgisinin az, qarı dırıcının yı cam v sad olmasını t min edir. Ozonla dırma zamanı spiralvari borulardan da istifad olunur. Bu halda çirkli suları nasos vasit sil spiral borulara verilir. Buraya h m d injektor vasit sil ozon- hava qarı ı ı da daxil edirl r. Spiral borudan çıxan su böyük sür tl havaayırıcı borunu keçir v onun yuxarı k narı il axaraq hava qabarcıqlarından azad olur. Spiralvari boruda ozondan istifad t mizl nm effektivliyini 80–90%- q d r, oksidl m sür tini is barbotaj aparatlarına n z r n iki d f y q d r artırır. n çox oksidl m m rk zd nqaçma s p l yici ma ında ld olunur. Bu halda qarı ma sah sind mexaniki titr m intensivliyi 57 Bt/sm 2 olur. M rk zd nqaçma s p l yici ma ının sxemi kil 10.8–d verilmi dir. Çirkli Yüklə 3,46 Mb. Dostları ilə paylaş:
|