Orxan pamuk məNİm adim qirmizi
Yüklə 3,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 14. MƏNƏ ZEYTUN DEYİRLƏR
144 ikinci hekayəni danıĢmağa baĢlayandan dərhal sonra qapı döyüləndə qaldığım yerdən nəqĢ eləməyə baĢlamıĢdım. HəmiĢə dizimin dibində oturub boyalarımı qarıĢdıran, qələmlərimi yonan, bəzi zaman xətalarımı silən Ģəyirdim Mahmud böyrümdə məni həm dinləyir, həm də baxa-baxa səssizcə oturur, içəridən arvadımın çıxardığı taqqıltılar gəlirdi. «Aa, – Qara dedi, – padĢah ayağa qalxıb». Rəsmə təəccüblə baxanda özümü elə göstərdim ki, guya onun heyrətinin səbəbi əhəmiyyətsiz imiĢ, amma sizə düzünü deyə bilərəm. «Surnamə» kitabında təsvir elədiyimiz sünnət toyu mərasimi zamanı qurulmuĢ ĢahniĢinin pəncərəsi altından əsnafın, icmaların, əhalinin, əsgərlərin və quldurların keçməsini əlli iki gün ərzində izləyən PadĢahımız iki yüz rəsmin hamısında oturur. Təkcə bu rəsmdə onu meydandakı tünlüyə florin dolu kisələrdən pul atan vaxt ayaq üstə çəkdim. Bunu ona görə elədim ki, pulları qapmaq üçün bir-birini boğazlayan, yumruq döyüĢünə çıxan, itələĢən, yerdən pul yığanda dalları göyə qalxan kütlənin heyrət və nəĢəsini çəkə bilim. «Bir rəsmin mövzusunda eşq varsa, rəsm də eşqlə çəkilməlidi», – dedim. «Dərd varsa, rəsmdən də dərd axmalıdı. Amma dərd rəsmdəki adamlardan, ya da onların göz yaşlarından yox, downloaded from KitabYurdu.org
145 rəsmin ilk anda görünməyən, amma hiss edilən daxili ahəngindən çıxmalıdı. Mən əsrlərdən bəri heyrətin rəsmini çəkən yüzlərlə ustad nəqqaĢ kimi Ģəhadət barmağını ağzına soxan adamı da çəkmədim, bütün rəsmi heyrət etdirdim. Bu da hünkarı ayağa qaldırmaqla olur». Bir iz axtara-axtara əĢyalarıma, naxıĢ alətimə, əslində, bütün həyatıma baxmağına fikir verib öz evimi onun gözüylə gördüm. Müəyyən bir dövrdə Təbrizdə, ġirazda çəkilmiĢ saray, hamam, qala rəsmləri var. Rəsmdə hər Ģeyi görüb-anlayan ulu Allahın diqqətinə Ģərt olsun deyə nəqqaĢ rəsm elədiyi sarayı ortasından böyük möcüzəvi ülgüclə kəsirmiĢ kimi, içindəki qab-qacağa, piyalələrə, bayırdan heç görünməyən divar bəzəklərinə, pərdələrinə, qəfəsdəki tutuquĢuya, ən məhrəm guĢələrinə, yastıqlarına, yastığın üstündə oturan gün üzü görməmiĢ gözəllər gözəlinə qədər nəqĢ eləyir. O, rəsmə heyranlıqla baxan
həvəskar oxucu
kimi boyalarıma, kağızlarıma, kitablarıma, gözəl Ģəyirdimə, firəng səyyahları üçün çəkdiyim qiyafətnamə və döyüĢ səhifələrinə, bir paĢa üçün gizlicə çırpıĢdırdığım ayıb rəsmlərinə və ədəbsiz səhifələrə, misdən, tuncdan, torpaqdan rəngbərəng hoqqalarıma, fil diĢindən qələmyonanlarıma, qızıl saplı qələmlərimə və gözəl Ģəyirdimin baxıĢına tamaĢa eləyirdi. downloaded from KitabYurdu.org
146 «Qədim ustalardan fərqli olaraq, çox savaĢ gördüm mən, çox», – sükutu öz varlığımla doldurmaq üçün dedim. «SavaĢ qurğuları, toplar, ordular, ölülər. PadĢahımızın, paĢalarımızın savaĢ çadırlarını da mən naxıĢladım. SavaĢlardan sonra Ġstanbula qayıdanda hamının unudacağı savaĢ mənzərələrini, ikiyə bölünmüĢ cəsədləri, bir-birinə qarıĢmıĢ orduları, mühasirə olunmuĢ qalaların bürclərindən toplarımıza və ordularımıza qorxuyla baxan miskin kafirin əsgərini, baĢları kəsilən üsyançıları, dördnala çapan atların coĢqunluğunu da mən rəsm elədim. Gördüyüm hər Ģey yaddaĢımda qalır: yeni qəhvəüyüdən, heç görmədiyim cins pəncərə halqası, top, yeni növ firəng tüfənginin tətiyi, ziyafət zamanı kimin nə rəng geydiyi, nə yediyi, kimin əlini hara necə qoyduğu...» «DanıĢdığın o üç hekayənin hissəsi nədi?» – Qara hər Ģeyi yekunlaĢdıran və bir az hesabat istəyən tərzdə soruĢdu. «Əlif», – dedim. «Minarəli birinci hekayə,
kitablı ikinci hekayə zaman xaricinə çıxmağın yeganə yolunun bacarıq və naxış olduğunu göstərir. Üçüncüsünü də sən söylə onda». «Cim», – Qara özünə əminliklə dedi. «Yüz on doqquz yaĢındakı nəqqaĢın üçüncü hekayəsi də downloaded from KitabYurdu.org
147 əliflə beyi birləĢdirir, nöqsansız həyatdan və nəqşdən ayrılanın zamanı bitir və ölür – bax bunu göstərir.
downloaded from KitabYurdu.org
148 14. MƏNƏ ZEYTUN DEYİRLƏR
Günorta namazından sonraydı: tələsə-tələsə, amma keflə ləzzətli oğlan üzləri çəkirdim ki, qapı döyüldü. Əlim həyəcanla titrədi, qələmimi atdım. Qucağımdakı iĢ taxtasını birtəhər ehtiyatla qırağa qoydum, az qala uça-uça yüyürdüm, qapını açmamıĢdan qabaq da dua elədim. Allahım... bu danıĢacaqlarımı kitabdan eĢidən sizlər Allaha bizim bu çirkli və səfil dünyamızdan, PadĢahımızın alçaq qullarından daha çox yaxın olduğunuza görə sizdən gizlətməyəcəyəm. Hind padĢahı, cahanın ən zəngin Ģahı Əkbər xan dillərdə dastan olacaq bir kitab hazırladırmıĢ. Ġslam ölkəsinin dörd tərəfinə xəbər göndərir ki, cahanın ən parlaq nəqqaĢları yanına gəlsinlər. Ġstanbula yolladığı adamları dünən mənim yanıma gəldilər, diyari-hində dəvət elədilər. Bu dəfə onlar yox, uĢaqlığımdan unutduğum Qaraydı. O vaxtlar sıramıza girə bilməz, bizi qısqanardı. Bəli! Söhbət eləməyə, dostluq eləməyə, naxıĢımı görməyə gəlib. Ġçəri çağırdım ki, hər Ģeyimi görsün. Ustad baĢ nəqqaĢ Osmanın da əlini yeni öpüb. Böyük ustad ona bir böyük yalan söyləyib: deyib ki, nəqqaşın yaxşısı korluqdan və hafizədən söz açanda bilinər. Onda baĢa salaq:
downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 3,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|