www.vivo-book.com
130
arvadımın əĢyalarının arasında çox axtarsam da, o məktubu tapa
bilmədim, amma bunun artıq heç bir mənası yoxdur. Məncə, bu sualı
arvadıma verməkdən məni çəkindirən Ģey o məktubda yazdığım atəĢli
sözlərin onun üçün elə də əhəmiyyətli olmadığını görmək qorxusu idi.
Məktub dörd səhifədən ibarət idi. Elə düĢünürdüm ki, daha
həyatımda heç vaxt bundan uzun bir Ģey yazmaram, amma indi bu
yazdıqlarıma bax! Burada nə qədər xatiratlar danıĢmıĢam, amma bu
yazımın sonu hələ də görünmür ki, görünmür. Bu hekayəmin belə
uzun olacağını bilsəydim, yəqin onu yazmağa heç baĢlamazdım da.
Yazı prosesində bu qədər qapıların açılacağı heç ağlıma gəlməzdi,
sanki atamın avtomat qələmi adi qələm deyil, bir növ, bütün kilidlərin
açarıdır. Demək istədiyimə ən yaxĢı misal elə o siçandır – Paroxod
Billi, Mister Cinqlz, YaĢıl Mildəki siçan. Bu yazıya baĢlamazdan öncə
bu siçanın (bəli, məhz bu siçanın) nə qədər vacib birisi olduğunu dərk
etmirdim. Məsələn, Delakrua gəlməzdən öncə onun Delakruanı necə
axtarması... – mən bu xatiratlarımı yazıya almağa, keçmiĢi xatırlamağa
baĢlamazdan əvvəl belə bir fikrin ağlıma gələcəyini heç vaxt
düĢünməmiĢdim. Demək istədiyim odur ki, Con Koffinin hekayəsini
sizə danıĢmaq üçün nə qədər keçmiĢə qayıtmalı olacağımı, ya da
çarpayıya sığmayan iri ayaqları döĢəməyə qədər sallanan bu nəhəng
adamı kamerada nə qədər saxlamalı olacağımı təsəvvür belə etmirdim.
Sizin onu unutmanızı istəmirəm. Ġstəyirəm ki, siz onun
kameranın tavanına baxa-baxa çarpayıda necə uzandığını, iri əlləri ilə
www.vivo-book.com
131
üzünü örtərək səssiz-səmirsiz göz yaĢları axıda-axıda necə ağladığını
xəyalınızda canlandıra biləsiniz; istəyirəm ki, siz onun hıçqırığa
bənzər iniltilərini və ara-sıra çəkdiyi ahları eĢidə biləsiniz. Bu səslər
bəzən bizim “E” blokunda eĢitdiyimiz can çəkiĢmə və peĢmançılıq
səsləri kimi kəskin deyildi; bu səslərdə, onun nəmli gözlərində olduğu
kimi, bizim eĢitməyə vərdiĢ etdiyimiz ağrı-acı çalarları yox idi.
Müəyyən mənada – indi deyəcəklərimin son dərəcə ağılsız
səslənəcəyini baĢa düĢürəm, əlbəttə, baĢa düĢürəm, lakin içində nə hiss
etdiklərini deməkdən çəkinəcəksənsə, onda bu uzunluqda bir hekayəni
yazmağın heç bir mənası yoxdur – hə, bəzən mənə elə gəlirdi ki, o,
bütün dünyanın dərdini çəkir: elə böyük dərd ki, hansısa bir yolla onu
yüngülləĢdirmək mümkün olsun. Hərdənbir, hamı ilə danıĢdığım kimi,
oturub onunla söhbət edir (əvvəllər də söylədiyim kimi, məhbuslar ilə
söhbətlər bizim iĢimizin ən vacib cəhətlərindən biri idi) və ona
təskinlik verməyə çalıĢırdım. DüĢünmürəm ki, nə vaxtsa ona təskinlik
vermək mənə müyəssər olub, çünki rəyimin bir hissəsi onun əzab
çəkməsindən sevinirdi, yəqin məni baĢa düĢürsünüz. Ġçimdən bir hiss
onun əzab çəkməyi haqq etdiyini deyirdi. Bəzən qubernatora zəng
edib, ondan edamı bir qədər təxirə salmasını xahiĢ etmək (ya da
Persinin ona zəng etməsini; axı Persi onun qohumu idi, mən yox)
istəyirdim. “Biz onu hələlik yandırmamalıyıq, – mən deyərdim. – Onun
acıları hələ çox kəskindir, bu ağrılar qurd kimi onu içindən yeyib hələ
ona çox əzab verə bilər. Ona əlavə doxsan gün də vaxt verin,
www.vivo-book.com
132
möhtərəm qubernator həzrətləri. Qoy, o bizim ona edə
bilmədiklərimizi özü-özünə eləsin”.
Ġstəməzdim ki, siz Con Koffini unudasınız, ən azından
baĢladığım bu hekayəni bitirənədək... O Con Koffini ki, çarpayısına
güclə yerləĢirdi; o Con Koffini ki, qaranlıqdan qorxurdu, bəlkə də
onun qorxmaq üçün əsaslı bir səbəbi vardı, çünki qaranlıqda onu
yalnız iki sarıĢın saçlı balaca qızcığazın kölgələri gözləmirdi, – yox,
artıq balaca qızcığazlar deyil, indi onu qisasçı və kinli harpiyalar –
tufan ilahələri – gözləyirdi; o Con Koffini ki, gözlərindən, heç vaxt
sağalmayacaq yaradan axan qan kimi, aramsız yaĢlar axırdı.
7
Beləliklə, BaĢçı yandı, Prezident isə getdi, amma çox uzağa
deyil – sadəcə, Kold Mauntində ömürlük həbs cəzasına məhkum
edilmiĢ təxminən yüz əlli sakinin əksəriyyətinin evi olan “C” blokuna.
Bundan sonra Prezident hələ on iki il yaĢadı. 1944-cü ildə o, həbsxana
camaĢırxanasında suda boğularaq öldü. Lakin bu Kold Mauntin
həbsxanasındakı camaĢırxana deyildi, çünki o camaĢırxana hələ 1933-
www.vivo-book.com
133
cü ildə bağlanmıĢdı. Məncə, bunun məhbuslar üçün heç bir fərqi
yoxdur – divarlar hər yerdə divardır və məhbusların dediyi kimi, Qoca
Qığılcım balaca bir daĢ kamerada da, Kold Mauntindəki anbar
otağında da eyni dərəcədə öldürücüdür.
Prezidentə gəlincə, kimsə onun baĢını kimyəvi quru təmizləmə
məhlulunun olduğu bakın içinə salmıĢdı. Mühafizəçilər onun baĢını
bakın içindən çıxaranda, üzü tamam əriyərək yoxa çıxmıĢdı. Onun
kimliyini barmaq izləri ilə müəyyənləĢdirməli oldular. Belə baxanda,
məncə, o, canını Qoca Qığılcımın qucağında tapĢırsaydı, ölümü daha
əzabsız olardı... amma onda da indi yaĢadığı on iki ili yaĢaya bilməzdi,
elə deyilmi? Onun bütün bunlar haqqında düĢündüyünə inanmağım
gəlmir; bəlkə, həyatının son anlarında, ağ ciyərlərinin kimyəvi
təmizləmə üçün hazırlanmıĢ torta suyunu içinə çəkməyə cəhd edəndə
düĢünüb?
Onu öldürənin kim olduğunu tapa bilmədilər. Həmin vaxt islah-
əmək koloniyasında iĢləmirdim, lakin Harri Tervilliger bu haqda mənə
öz məktubunda yazmıĢdı. “Onun cəzasını böyük ehtimalla ağdərili
olduğuna görə yüngülləĢdirmiĢdilər, – Harri yazırdı, – lakin sonunda o
öz cəzasına çatdı. Mən bu hadisəyə uzun müddət təxirə salınmıĢ,
amma sonunda icra edilmiĢ edam kimi baxıram”.
Prezident gedəndən sonra “E” blokunda əməlli-baĢlı sakitlik
yaranmıĢdı. Din ilə Harrini müvəqqəti olaraq baĢqa yerə keçirmiĢdilər
və qısa bir müddət YaĢıl Mildə yalnız mən, Persi və Brutus qalmıĢdıq.
Dostları ilə paylaş: |