Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
/ 327
birine bağlar ki ügların uçları ki tüynıkın deliklerinde yer alıp ve dayanıklı
olmasına sebep olur. Ayrıca "üzük " adlı keçenidealaöığın üzerine ürtende
strüktürün dayanıklı olmasını sağlar.
Fotoğraf 4:
Düzi ve ugların biri birine bağlanması
Resim 12:
Düzi
10. Tarp yapar:Alaçıkta kullanılan bir parçadır ki bir dikdörtgen
keçenin bir yüzüne ayni keçe boyda hasır dikilir ve kapının üzerine asılır ve
kıĢın sert rüzgârının kapıdan içeri girmesin önleyir.
328
/ Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
Fotoğraf 4:
Tarp yapar kanımıĢ hali
Fotoğraf 5:
TarpYaparın Açık Hali
11. Urkan: Yünden yapılmıĢ bir kalın halattır ki hızlı rüzgâr ve ya
fırtına zamanında alaçığın üstünden geçirerek iki tarafta iki ahĢap çivi ile yere
çivilenir ve alaçığı daha dayanıklı yapar.
12. Gazık:küçük ahĢap çivilere denilir ki hızlı rüzgâr ve ya fırtına
zamanında bu çivileri tarımların yere konulan civarında yere çivilenir ve
tarımlar ince halatlarla bu çivilere bağlanır ve alaçığı rüzgâra karĢı daha
dayanıklı yapar.
Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
/ 329
Alaçığın kurulum tarzı
Türkmen kavimleri göçebe ve hayvancılık yaparken bir uygun bölgeye
varırken erkekler hayvanları otlatmağa ve beslemeye giderler ve kadınlar ise
alaçığı hazırlaması ve kurmasına baĢlarlar. Alaçığın kurması bir grupsal iĢtir
ayrıca fazla bedensel güce gerek yoktur.Ġlk olarak alaçığın yerin hazırlaması
gerekir bundan dolayı yeri düzelterek bir saf yüzey elde edilir sonra samanlı
sıva ile yer yaklaĢık 10 cm yükseltilir ve bu yükseltme yağmur ve böcekler ve
farelerin alaçığın içerisine girmesini önleyip ve alaçığın için muhafıza eder
ayrıca bu yüksekliğin etrafında suyollarında düĢünmek lazımdır.
Alaçığın kurulumunda bir baĢka dikkate alınması gerekenlerden
coğrafik cihetlerdir ki alaçığın kapısı ise düz doğru güneye taraf olmalıdır, zira
güneĢin ıĢığı ve sıcaklığı ve zamanın bilinmesi ve kuzey rüzgârlarından
kuruması çok önem taĢımaktadır.
Alaçığın yerin hazırladıktan sonra ilk olarak alaçığın kapısının
kurmasıdır. Kapının kurulmasında ise ilk olarak kapının çerçevesinin alt
parçasın yeryüzüne koyarak iki tarafının pervazları eklenir sonra üst baĢlık
yerine konulur. Kapını iki pervazlarını dıĢ tarafında bir yarık bulunmaktadır ki
bu yarıklar dıĢ tarafta ve yer alır ve kapının iki tarafındaki tarımlar bu
yarıklarda yer alır ve ince halatlarla kapının pervazlarına bağlanır. Böylelikle
iki tarın kapının iki tarafına bağlanandan sonra diğer iki tarım ise bu iki
tarımın devamında yer alıp ve halatlarla bağlanır ve altı metrelik çapında bir
yuvarlak ve silindirik hisar elde edildikten sonra Dorluk yakanı tarımların üst
kısmından kayıĢ gibi bağlıyorlar. dorluk yakanın uç kısmında bulunan
halatlarla kapını iki tarafında pervazlara bağlanır. Sonra Belyüpdorluk yakanın
aĢağı kısmında bir az aĢağılıktan aynı dorluk yaka gibi bağlanır. Bu aĢamada
kapının kanatlarını yerine ekleyerek kapının iyice açılıp kapanmasın ayarlarlar.
Sıra tüynık ve Uglara gelirken ez az dört kiĢi gerekmektedir. Bu aĢamada ise
üç ya dört ugutüynıkın deliklerine yerleĢtirerek kiĢiler beraber aralıklarda
durarakyavaĢça ve koordinasyon ile tüynıkıuglarla alaçığın ortasında yukarıya
kaldırılır. Bu kiĢiler alaçığın dıĢ tarafında yer almaktadırlar. Dördüncü kiĢi ise
alaçığın ortasında yer alır ve 2,5 metrelik bir ağaç ile diğer kiĢilere yardım eder
ta diğer kiĢiler ugların uçun tarımların yukarı kısmında ki "V" Ģeklindeki
yerlerine ugların ucundaki halatlarla bağlasınlar. Bu tarzda en az üç ug
bağlandıktan sonra kalan uglar kolaylıkla tüynıkın deliklerine yerleĢtirerek
diğer tarafı ise tarımlara bağlanır. 4tane uglardan kapının ust baĢlığında
yerleĢmiĢ deliklerde yer alır. Bu aĢamada Düzü denilen parçanı ucun tarıma
bavlıyarak uglara tek tek sararak onların aralıkların ayarlayarak bağlanır
330
/ Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
böylelikle uglar biri birine bağlanır ve aynı zamanda alaçığın dayanıklı ve
dirençlı olmasına yardımcı olur. Böylelikle alaçığın strüktürü yapılmıĢ bulunur
ve sıra keçeleri alaçığın iskeletinin üzerine örtmesi ve bağlamasına gelir. Bu
aĢamada ilk önce tarımların üzeri dört parçadorluk denilen keçelerle ki
uzunlukları tarımların uzunluklarıyla beraber ve yükseklikleri ise yaklaĢık
yarım metre tarımlardan büyüktür, kapatılır. Dorlukların tarım üzerin
kapatmasının yüksekliği yerden mevsime bağlıdır. Hava sıcak olursa dorlukları
yerden biraz yüksek olarak bağlanır ta alaçığın için havalandırmak mümkün
yapar. Hava soğuk olan zaman dorluklar yere dayanarak bağlanır. Dorlukları
halatlar ile uglara bağlanır. Bu aĢamada üzükler ki iki parça yaklaĢık yamuk
Ģeklinde keçedenhazırlanıp alaçığın ustun kubbe Ģeklinde örter üzüklerin
kalınlığı diğer keçelerden fazladır zira diğer keçelerden daha fazla kar yağmur
ve güneĢ karĢısındadır. Buna göre üzüg bir kader ağır ve örtmesine fazla
dikkat gerekir.
Üzükleri ilk olarak uzunluğundan üç kat katlanır sonra ikiye katlanır
sonra karĢılıklı olarak ikiye katlanır. Bu aĢamada iki ya üç kiĢi katlanmıĢ keçeni
ugların üzerine yavaĢ yavaĢ koyarlar. Sonra bir uzun ağaç aracılığıyla açılır, bu
zaman diğer kiĢi ise bu keçenin o birisi tarafından ona bağlı olan halatı
çekerek keçeni ugların üzerine iyice açılır sonra bu halatlar tarımlara
bağlanarak üzük adli keçeler dayanıklı olarak bağlanırlar. Ġkinci üzükte aynen
o birisi gibi bağlanır ve alaçığın kubbe Ģeklinde yapısını bulundurmaktadır. En
son olarak serpik denilen keçeni tüynıkın üzerin kapatmaktan dolayı kullanılır
serpikin çap boyutu ise yaklaĢık 40 cm tüynıkten büyüktür. Serpik ile alaçıkta
havalandrıma ve aydınlaĢtırma ayarlamasın yapmak mümkündür. Serpikin
etrafında uzun halatlar bulunmaktadır ki alaçuğın etrafında yere kader
uzayabilir ve bu halatlar ile baĢarabilirler istedikleri kader serpikitüynıkın
üzerinden açıp ya kapatsınlar ve böylelikle halandırma ve aydınlaĢtırmayı
ayarlattırsınlar. Bu halatları alaçığın etrafında tarımlara bağlanır, ama rüzgâr
sert esen zamanlarda ise bu halatları alaçığın etrafındaki kazıklara bağlanır ve
alaçığın dayanıklı olmasın sağlar. Burada hatırlamalıyım ki yemek hazırlanması
ve piĢirilmesi alaçığın içinde yapılır bu nedenle ateĢten çıkan tüstü ve gıdadan
çıkan yağlı buhar keçelerin cismine girerek keçeleri suya karĢı dayanıklı ve bir
yalıtım gibi yapmakla yağmur ve suyun içeri girmesin önler. Keçelerden su
içeri geçmesin diye keçelerin altından bir kat naylon kullanılıyor.