Tarihte ve Günümüzde Ortadoğu'da Türkmenler
Yüklə 7,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
96
“Ġslâma imân eden Türk” anlamına geldiği 2 dar manada kabul edilse de “- men” eki 3 gibi isimden isim yapma ekiyle Türklere ait ırksal bir prototipi (ilk örnek tip; çekik gözlü sarı-kırmızı tenli tip, esmer tip ve buğday beyaz tenli tip)
4 karĢıladığı da bir bilimsel olgudur. Bu meyanda Türk/Türkmen kavramlarının aynı olduğu ve birbirinin yerine kullanıldığı da bir vakıadır. Bu açıdan bu iki kavramı birbirinden ayırmak sunîdir. Ayrıca “Türk-Türkmen Yani Türk+iman” terimi, Ġslam‟a iman eden tüm Türk alt kavimlerini de kapsadığından nispetinde Kürt Milletine ait anlamında “Kurdî” gibi Kazak, Özbek, Uygur vb. tüm türk kavimleri de türkmendir. Bunlar arasında dil lehçe ve Ģiveleri açısından farklar olsa da tümü Müslüman olması ve Türkçe dil ailesinden birçok ortak kelimeyi taĢıması açısından hepsi Türktür, Türkmendir. Prof. Dr. Fahrettin Kırzıoğlu,
2 Seyhun (Siriderya) boylarında oturan Oğuzlar arasında X. yüzyıldan itibaren Ġslâmiyet‟in yayılması sonucu ortaya çıkan Türkmen tanımlaması, Mâverâünnehirli yerli müslümanlar tarafından Ġslâmiyet‟e giren Oğuzlar için gayri müslim Oğuzlar‟dan ayırt edilmek üzere kullanılmıĢtır. Türkmen adının yerlilerce “müslüman Türk” anlamında yaygınlaĢması bu addaki topluluğun Ġslâmiyet‟i kabul eden ilk Türk kavmi olmasıyla ilgilidir. Türkmen kelimesinin nereden geldiği konusunda baĢlıca iki görüĢ vardır. Bunlardan birine göre Türkmen, Türk adı ile Farsça “mân”dan (mânend) gelmiĢ olup; “Türk‟e benzer” demektir. Bîrûnî bu fikirde olduğu gibi KâĢgarlı Mahmud da Türkmen adının bu Ģekilde açıklanmasıyla ilgili bir hikâye anlatır. ĠkincigörüĢe göre Türkmen, “Türkü‟l-îmân”dan (كر ت ٌاً يلاا) gelmektedir. Tarihçi Ġbn Kesîr‟in ileri sürdüğü bu görüĢ XV. yüzyıl Osmanlı tarihçisi Mehmed NeĢrî tarafından da benimsenmiĢtir. Ġbn Kesîr, Tuğrul ve Çağrı beylerin büyük bir güç ve itibar kazandığını, müslüman olan Türkler‟in bunların etrafında toplandığını ve bunlara Türkü‟l-îmân denildiğini, halkın Türkmen adını verdiği bu topluluğun aslını da Selçuklular‟ın (Selâcika, Benî Selcûk) teĢkil ettiğini kaydeder (el-Bidâye, XII, 48). Bugün ise Türkmen adının sonundaki “-men”in mübalağa eki olduğu (kocaman, azman) söylenerek “öz Türk” mânasını taĢıdığı üzerinde durulmaktadır.(Sümer, Faruk,Diyanet Ġslam Ansiklopedisi (DĠA), “Türkmenler” md., XLI, 608, Ġstanbul 2012. 3 “Koca, küçük, azim” kelimelerinden “kocaman, küçümen, azman” kelimelerinin türetilmesi gibi… 4 Meram, Ali Kemal, Ġlk Türk Devleti ve Yazılı Türk Anıtları, 62, Kitapçılı Ticaret Ltd. ġti Yay., Ġstanbul 1968; Türklerin ırksal prototipinin çekik gözlü buğday tenli değrimi (hafif enden fazla yuvarlak) olduğu kabul edilse de esmer Türk ırk tipininde olduğu ve böylece çeĢitli ırklardan evlililklerle tek türk ırkınan bahsedilemeyeceği dil, din, kültür, gelenek- görenek gibi manevi olgu ve baba tarafından ortak genlere sahip olma gibi maddi olgularla Türk ve Türkmen kavramlarının değerlendirileceği bilimsel bir olgudur. Fakat günlük yaĢamda bilimsellikten uzak halk kitleleri biraz dil ve kültür farklılığından hareketle diğerini hemen baĢka bir millet gibi algılamaktadır. Bu bir sübjektif bir algı ve görüĢ olmakla birlikte evrensel-insani vicdan ve Tanrıya dayanan bir hoĢgörü olmadğı zaman maalesef günümüzde olduğu gibi ötekileĢtirme ve düĢmanlığa dönüĢebilmektedir. Bunu dıĢ güçlerin ajanlarıyla ve dünya medyası ile böl-parçala-yut politikası ile körüklediğini herkes biliyor. Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu / 97 “Sekiz Bilim Açısından Kürtlerin Türklüğü” adlı kitabında Kürt milletinin Türk milletinin bir alt kavmi/uruğu olduğunu ispatlamıĢtır. Bu, kafa karıĢıklığnın sebebini yazar, kitabının önsözünde Ģöyle açıklamaktadır, “"Asıllarının Türkmen (Oğuz) olduğu, tarihçe kesin olarak bilinen pek çok AĢiret, bu Ģekilde Kürtçe denilen karma bir Ġran - Türk dili konuĢmaya baĢlamıĢlardır. Hatta aslen Türkmen kavmi olan Kürtler arasında, Türkçeyi hiç bilmeyenler ortaya çıkmıĢtır. Türk Eğitim ve Kültür Politikasının yetersizliği sebebiyle böyle vatandaĢ kitleleri, millî kültürden mahrum bırakılmıĢlardır". 5
Ortadoğu, dar ve geniĢ tanımıyla; Akdenizde Mısır-Filistin‟den ġam ilim havzasından Orta Asya Horasan ilim havzasına kadar büyük bir alanı içine alır. Bize göre eĢ anlamlı olan Türk ve Türkmenler; Ġslamiyetten önce ferdî ve ailevî olarak ortadoğuya gelmiĢlerse de özellikle boylar halinde gelmelerinden mütevellid toplumsal ve kültürel etkileĢim: Arapların fetih amaçlı Orta Asya coğrafyasına, Türkmenlerin de Emevi ve Abbasi Devletine yardım için gelmelerinden itibaren baĢlamıĢtır. Böylece ġam ve Horasan Ġlim Bölgelerinde devamlı Türkmen ve Araplar olagelmiĢtir. Dolayısıyla ilim dili Arapça olmasının yanı sıra bu iki kavmin kültürleri ve konuĢma dilleri de karĢılıklı birbirinden etkilenmiĢ, böylece bir ortak yaĢama kültürü geliĢmiĢtir. Hicri ikinci yüzyılın sonlarına doğru Ortadoğu ġam ilim bölgesinde Türkmenler gittikçe yoğunlaĢmaya baĢlamıĢtır. Diğer yandan Horasan ilim bölgesine giden Arap Fatihlerin çoğu da zamanla ya geriye dönmüĢ ya da orada islâmı yayma ve talebe yetiĢtirme amacıyla kalanlar olmuĢtur.
5 Kırzıoğlu, M. Fahrettin, Sekiz Bilim Açısından Kürtler'in Türklüğü (Tarih / Din / Antropoloji / Etnografya / Etnoloji / Folklor / Milli Destanlar ve Gelenekler Bakımından Ġncelemeler), Hamle Yay., Ġstanbul 1995. Yüklə 7,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|