Tarihte ve Günümüzde Ortadoğu'da Türkmenler

150

 

  /  Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu 

TumurtaĢî‟nin (1004/12596) oğlu, Muhammed et-TumurtaĢî‟nin (1035/1626) 

babasıdır.  Eserleri:  Zevahiru‟l-Cevahiru‟n-Nedâir  (Ġbn  Nuceym‟in  el-EĢbah 

ve‟n-Nazair‟inin  haĢiyesi),  el-Ġnâye  fî  ġerhi‟l-Vikâye,  ġerhu  Tuhfeti‟l-Mülûk, 

Manzume  fi‟l-Fıkh,  ġerhu  Tarihi  ġeyhulislam  Sa‟di  el-MuhaĢĢî  gibi  eserleri 

vardır. 

NUH B. MUSTAFA

258

, (Anadolu-Mısır Türkmeni) (1070/1659), 

er-Rûmî  el-Mısrî.  Hanefî  fıkıh  âlimi.  HaĢiyetu‟d-Durer  ve‟l-Gurer,  EĢrefu‟l-

Mesâlik fi‟l-Menâsik adlı fıkhî eserleri vardır. 

MĠHMANDÂRÎ

259

,  (Ġstanbul-Halep-Suriye  TürkleĢmiĢ  Arap) 

(1024-1105/1618-1693) Ahmed  b.  Muhammed  b.  Abdülvehab el-Halebî  el-

Mihmahdarî. Feteva‟l-Mihmandârî adlı bir eseri vardır.  

MUHĠBBÎ

260

,(Ġstanbul-ġam-Suriye  TürkleĢmiĢ  Arap)  (  (1061-

1111/1651-1699)  Muhammed  b.  Emin  b.  Fadlullah  b.  Muhibbullah  b. 

Muhibbuddin  el-Hamevî  ed-DımaĢkî,  el-Muhibbî.  Hanefî  fıkıh  âlimi. 

Muhibbî‟nin  Hülasâtü‟l-Eser  fî  A‟yâni‟l-Karni‟l-„AĢer  (Tarihu‟l-Muhibbî)  adlı 

bir eseri vardır. 

SAFETÎ

261

,  (Buhara-Özbekistan  Türkmeni)  (1143/1731)  Ġsâ  b. 

Ġsâ  es-Safetî  el-Buharî.  Hanefî  fıkıh  âlimi.  Safetî‟nin,  Atiyyetu‟r-Rahman  fi 

Sihhati  Ġrâdi‟l-Cevâmik  ve‟l-Atyân,  Risâle  fî  Ahkâmi‟r-Rizki‟s-Sâdire  mine‟l-

Ġmâm  ev  Naibih,  Kurretu‟l-„Ayn  fî  Ġntikâli‟l-Haram  ilâ  Zimmeteyn,  el-

Kavlu‟s-Sedîd fî Vusûli Sevâbi Fi‟li‟l-Hayrat li‟l-Ahyâ ve‟l-Emvât bilâ ġek velâ 

tereddüt adlı eserleri vardır.  

TAHTAVÎ

262

,  (Aslen  Türk  olup  Mısır  Tahta‟ya  yerleĢmiĢ.) 

(1231/1816),  Ahmed  b. Muhammed  b.Ġsmail  ed-Dukatî  et-Tahtavî el-Mısrî. 

Hanefî fıkıh âlimi. HaĢiye „alâ Dürri‟l-Muhtâr, HâĢiye „alâ Merâkiyyu‟l-Felâh 

adlı bilinen iki fıkhî eseri vardır.  

                                                 

258

  Bağdâdî,  Tarih,II,  498;  Brockelmann,  GAL,  II,  II,  407;  Suppl.,  II,  432;  Kehhâle, 

Muğcem, XIII, 119; Özel, Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 131-132. 

259

 Murâdî, Silkü‟d-Dürer fî A‟yâni‟l-Karni‟l-„AĢer, I, 91, Bulak 1301;Özel, Ahmet, Hanefî 

Fıkıh Âlimleri, 137. 

260

 Bağdâdî, Tarih,II, 307; Serkis, Muğcem, II, 1620; Brockelmann, GAL, II, 377, Suppl., 

II, 403; Brockelmann,  MEB Ġslâm Ansiklopedisi “Muhibbî”  md., VIII, 512;  Ziriklî,  A‟lam, 

VI, 266;Özel, Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 137-138. 

261

 Bağdâdî, Tarih, I, 811;  Serkis, Muğcem, II, 1402; Brockelmann, GAL, II, 434; Kehhâle, 

Muğcem, VIII, 30; Özel, Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 142. 

262

 Kehhâle, Muğcem, II, 81; Brockelmann, Suppl., II, 428;Bağdâdî, Tarih, I, 184; Serkis, 

Muğcem, II, 1233; Özel, Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 145. 

---

Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu

  /   151 

ĠBN  RÂHEVEYH/RÂHÛYE

263

,  (Merv-Türkmenistan  Türkü) 

(161-238/778-853),  Ebû  Yakub  Ġshâk  b.  Ġbrahim  b.  Mahled  el-Hanzelî  el-

Mervezî,  Fakih,  Muhaddis.  Kitâbu‟s-Sünen,  fi‟l-Fıkh  adlı  fıkha  dair  bir  eseri 

vardır.   

MERVERRÛZÎ

264

, 

(Merverruz-Horasan 

Bölgesi-

Türkmenistan-Afganistan  Türkmeni)  (462/1069)  Ebû  Ali  Hüseyin  b. 

Muhammed b. Ahmed el-Kâdî el-Merverrûzî. et-Ta‟lika fi‟l-Fıkh, el-Fetevâ ve 

Tarîkatu‟l-Hilâf beyne‟Ģ-ġafiiyye ve‟l-Hanefiyye adlı eserleri vardır. 

CÜRCÂNÎ

265

, (Cürcân-Ġran Türkmeni) (409-489/1018-1096), Ebû 

Muhammed  Abdullahb.  Yusuf  el-Cürcanî,  ġafii  Muhaddis  ve  Fıkıh  Âlimi. 

Tabakâtü‟l-Fukahâ,  Menâkıbu‟l-Ġmâm  eĢ-ġafiî,  Menâkıbu‟l-Ġmâm  Ahmed  b. 

Hanbel adlı eserleri vardır.   

ĠBNU‟s-SALAH

266

, (Musul-ġehrezur Kürt Irak Türkmeni) (577-

643/1182/1245),Ebû amr Takiyuddin Osman b. Abdurrahman b. Osman b. 

Musa  el-Kürdî  el-Mevsılî  eĢ-ġehrezurî.  ġafii  Fakihi.  ġehrezûr,  Türkmenlerin 

çok olduğu Horasan bölgesi illerindendir. Ġrbil (Erbil)‟e bağlı ġehrezur‟a yakın 

bir köy olan Serehân‟da doğdu. Edebu‟l-Muftî ve‟l-Müsteftî, Fetevây-ı Ġbni‟s- 

Salâh, Sılatu‟n-Nâsik fî Sıfâti‟l-Menâsik.  

ERDEBÎLÎ

267

, 

(Erdebil-Azerbaycan 

Türkmeni), 

(799/1396),Cemaluddin  Yusuf  b.  Ġbrahim  el-Erdebilî.  ġafii  Fakih.  El-Envar 

li-Ameli‟l-Ebraradlı umum belvâ örneklerini toplayan bir eseri vardır.  

IRAKÎ

268

,  (Irak  Kürd  Türkmeni)  (762-826/1361-1423),Ebû  Zur‟a 

Veliyyuddin Ahmed b. Abdurrahîm b. Hüseyin el-Irakî el-Kürdî. El-Fetevâ, 

Tenkîhu‟l-Lubab, Muhtasaru‟l-Mühimmat gibi fıkhî eserleri vardır. 

                                                 

263

  Zehebî,  Nübelâ,  XI,  358-383;  Ziriklî,  A‟lam,  I,  284;  Ġbni  Hallikan,  Vefeyat,  I,  199; 

Brockelmann, Suppl., I, 257;   Sezgin, GAS, I, 109-110;Özel, Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 

156-158. 

264

  Ziriklî,  A‟lam,  II,  278;  Ġbni  Hallikan,  Vefeyat,  II,  134;  Sübkî,  Tabakâtü‟Ģ-ġafi‟iyyetü‟l-

Kübrâ, IV, 356-366, Kahire 1383/1964;Özel, Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 168-169. 

265

  Zehebî,  Nübelâ,  XIX,  159;  Sübkî,  Tabakâtü‟Ģ-ġafi‟iyye,  V,  94;  Bağdâdî,  Tarih,  I,  453; 

Kehhâle, Muğcem, VI, 164; Özel, Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 171. 

266

 Zehebî, Nübelâ XXIII, 140-144; Ziriklî, A‟lam, IV, 329; Ġbni Hallikan, Vefeyat, III, 243; 

Brockelmann, GAL, I, 440, Suppl., I, 610;Özel, Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 178-179. 

267

 KeĢfu‟z-Zunûn, I, 195; Bağdâdî, Tarih,II, 558;  Serkis, Muğcem, I, 423; Brockelmann, 

GAL, II, 113, Suppl., II, 109;Özel, Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 190. 

---