Tarihte ve Günümüzde Ortadoğu'da Türkmenler

Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu

  /   157 

Zeydan, Corci, Tarihu edebi‟l-luğati‟l-arabiyye, Kahire 1911. 

Ziriklî,Hayreddin,  el-A'lâm:Kamusu  teracim  li-eĢheri'r-rical  ve'n-nisa,  Kâhire 

1954-1959. 

Ġnternet Kaynakları 

http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TD

K.GTS.54a3bab173d0a3.88507480, EriĢim Tarihi: 21.4.2014 

http://www.almaany.com/tr/dict/ar-tr/horasan/, EriĢim Tarihi: 21.4.2014 

http://tr.wikipedia.org/wiki/C%C3%BCrcan. EriĢim tarihi, 10.06.2014 

http://tr.wikipedia.org/wiki/Sugnak:19.4.2014 

Ahlwardt, 

Verzeichnis, 

index: 

http://www.deutsche-

biographie.de/pnd102372039.html#indexcontent:21.5.2014 

 

---

158

 

  /  Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu 

 

 

 

 

 

 

SADDAM DÖNEMĠ‟NDE TÜRKMEN GÖÇLERĠ 

Ahmet GÜNDÜZ



 Ġsa KALAYCI



 

ÖZET 

Heterojen  bir  yapıya  sahip olan  Irak,  I.  Dünya  SavaĢı‟ndan  bu  yana  baskı, 

zulüm,  çatıĢma  ve  etnik  temizlik  politikalarından  muzdariptir.  Osmanlı  Devleti‟nin 

tahliyesiyle  kurulan  Irak,  arzulanan  huzur,  güven  ve  ferah  ortamına  bir  türlü 

kavuĢamamıĢtır.  Bunun  da  baĢlıca  sebebi,  Ortadoğu  ülkelerinin  sınırlarının  çarpık, 

ayrıĢtırıcı,  çıkar  amaçlı  ve  bölge  halkının  hassasiyetleri  göz  önüne  alınmadan 

çizilmesidir. 

Irak‟ta,  Ġngiliz  mandası  dönemindeki  huzursuzluk,  krallık  döneminde  de 

devam  etmiĢ  ve  en  gerilimli  süreç  totaliter  Baas  rejimi  döneminde  yaĢanmıĢtır. 

Saddam‟ın  cumhurbaĢkanı  yardımcısı  olduğu  1969  yılından  itibaren  özellikle 

Türkmenlere  karĢı  yürütülen  baskı  ve  asimilasyon  politikaları  ivme  kazanmıĢtır. 

Saddam‟ın ülkede yaĢayan azınlık gruplara yönelttiği toplu imha, sürgün, katliam ve 

asimilasyon uygulamaları dünya kamuoyunun tepkisini çekmiĢtir. Ancak, Saddam‟ın 

zulmüne en çok maruz kalan Türkmenler, dünya kamuoyu tarafından görmezlikten 

gelinmiĢtir. 

Saddam‟ın uyguladığı otoriter ve baskıcı yönetim milyonlarca insanın ülkeyi 

terk  etmesine  sebep  olmuĢtur.  Türkmen  göçleri  ise  bunlar  arasında  önemli  bir  yer 

tutmaktadır. 

Bu  çalıĢmada;  1979-2003  yılları  arasında  Türkmenlerin  Irak‟tan  göç 

etmelerinin  nedenleri  ve  yaĢadıkları  sıkıntılar,  dünya  kamuoyu  ve  Türkiye‟nin  bu 

göçler karĢısındaki politikaları tarihi bir perspektifle ele alınmıĢtır. 

Anahtar Kelimeler:

 Irak, Türkmen, Saddam, Göç. 

 

 

                                                 



 Doç. Dr., Mustafa Kemal Üniversitesi, gunduza@ mku.edu.tr 



 Yrd. Doç. Dr., Mustafa Kemal Üniversitesi, [e-mail] 

 

---

Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu

  /   159 

TURKMANS IMMIGRATIONS IN THE PERIOD OF SADDAM 

ABSTRACT 

Having  a  heterogeneous  social  structure,  Iraq  has  been  subject  to  a  great 

deal  of  oppressions,  cruelty,  tyranny,  conflicts,  and  ethnic  cleansing  policies  since 

World War I. Having been founded following the evacuation of the Ottoman State, 

Iraq has not attained its desired peace, security and safety environment as a country. 

There  have  been  on-going  civil  wars  and  ethnic  conflicts  due  to  its  shape  of 

boundaries  as  well  as  the  socio-political  structure,  which  are  really  misshapen, 

isolative, as well as interest-based manner, as one of the Middle-Eastern countries. 

During  British  mandate,  there  were  many  instabilities  and  political 

disturbance  in  Iraq.  Accordingly,  this  continued  in  the  period  of  monarchy. 

However,  one  of  the  most  acrimonious  period  was  experienced  within  the  Baas 

regime  in  the  country.  Since  1969,  in  which  Saddam  became  the  vice-president, 

there increased oppressive and assimilative policies against the Turkmans. Saddam‟s 

attitude towards the minorities in the country, in the form of genocide, banishment, 

mass killing and assimilation policies against the minority groups faced backlash in 

the  international  arena.  However,  Turkmans,  who  were  mostly  exposed  to  the 

tyranny of Saddam, were ignored often by the world public opinion. 

The authoritarian and repressive rule of Saddam caused leaving the country 

and the migration of millions of people to other areas. The migration of Turkmans 

is of great importance in this regard. 

This  study  deals  with  reasons  of  the  migration  of  Turkmans  from  Iraq 

during the years of 1979-2003, as well as it is aimed to determine the problems and 

reasons  of  the  migration  of  Turkmans  in  the  light  of  the  historical  perspective 

regarding world public opinion and the policies of Turkey. 

Key Words: 

Iraq, Turkman, Saddam, Immigration.  

GĠRĠġ 

Tarihin  her  döneminde  insanlar;  idari  değiĢmeler,  iktisadî  ve  siyasî 

meseleler, devletlerarası çatıĢmalar, iç savaĢlar, tabii afetler, açlık, kıtlık, salgın 

hastalıklar ile insan hakları ihlalleri gibi nedenlerle yaĢadıkları toprakları yasal 

veya yasadıĢı yollarla terk etmiĢlerdir

1

. Bu olaylara “göç” adı verilmiĢtir. Göç, 

Türk  Tarihi‟nin  araĢtırılması  gereken  önemli  konularından  birisidir.  Zira 

Türklerin  dünya  coğrafyasının  çeĢitli  bölgelerinde  bulunmaları,  göçlerin  bir 

sonucudur.  Dolayısıyla,  Türk  ve  göç  birbirlerinden  ayrılmaz  bir  halde  var 

olagelmiĢlerdir

2

. Ancak yaĢanan bu göçler, fütuhat devirlerinde bir ilerleme ve 

                                                 

1

  EGM YHĠDB, Dünyada ve Türkiye‟de YasadıĢı Göç, Ankara 2001, s. 7. 

2

 A. Ekrem Atakul, “Göç ve Türk”, Anayurda Göç, S. 1, Ġstanbul 1967, s. 7. 

---