Tarihte ve Günümüzde Ortadoğu'da Türkmenler
Yüklə 7,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
160
yayılma unsuru, gerileme dönemlerinde ise bir felaket nedeni olmuĢtur 3 . Türk Tarihi‟nde yaĢanan göçlere sahne olan bölgelerden biri de Irak‟tır. Irak Devleti‟nin, coğrafi, tarihi, kültürel ve etnik özellikler dikkate alınmadan kurulmuĢ olması, günümüz dünyasında yaĢanan nüfus hareketliliğinin nedenlerinin baĢında gelmektedir. Jeopolitik ve jeostratejik önemi, ekonomik kalkınmıĢlığı, insan haklarını gözetmesi, oturmuĢ hukuk sistemi, görece istikrarlı siyasî yapısı, kıtalararası ve uluslararası kavĢakta bulunması gibi faktörler Türkiye‟yi göçmenler için bir çekim merkezi yapmıĢtır. Bu göçlerin çoğunluğunu ise Osmanlı Devleti‟nden ayrılarak kurulan
devletlerin vatandaĢları oluĢturmuĢtur. Bu durum Osmanlı‟nın tarihî mirası üzerinde kurulan Türkiye‟nin, göçler hususunda da aynı misyonu devam ettirdiğini göstermiĢtir. Diğer taraftan serbest göçmenler Türk vatandaĢlığına çok daha kolay geçmiĢlerdir. Bunlar Türkiye‟den herhangi bir maddî yardım talebinde bulunmadan kendi imkânlarıyla gelip, yerleĢtikleri için ilk etapta devlete maliyetleri de olmamıĢtır 4 . Bakanlar kurulu kararına da lüzum görülmeyen serbest göçmenler için, göçmen adayına bir Türk vatandaĢının kefalet etmesi kâfi gelmiĢtir. Genelde Türk soylu olan Iraklı göçmenlerde bu uygulamaya sık rastlanmıĢtır.
Irak‟ta sağlam nüfus istatistiklerinin düzenlenmemiĢ olması, ülkede yaĢayan toplulukların kendi nüfuslarını fazla gösterme yarıĢına girmelerine yol açmıĢtır. Günümüzde Irak‟ta söz sahibi olan gruplar, kendi nüfuslarını var olandan fazla göstererek meĢruiyet kazanma eğilimindedirler. XIX. yüzyılın sonlarında Irak‟ın nüfusu 3,5 milyon civarındadır. Büyük çoğunluğu göçebe ve konar-göçer aĢiretlerden oluĢan bölgede nüfus, dini ve etnik bakımdan da bölünmüĢtür 5 . 1921‟de toplam nüfusu 2.500.000 olarak tahmin edilen Irak‟ta 1947, 1957, 1965, 1977 ve 1981 yıllarında genel nüfus sayımı yapılmıĢtır. 19 Ekim 1947‟deki sayıma göre 4.816.165 kiĢiden oluĢan Irak nüfusu, 1957 sayımına göre 6.339.960 kiĢiden ibarettir. 1957
3 TGMDF, Göç‟ten Konular I, Ġstanbul 1962, s. 31. 4 EGM YHĠDB, a.g.e., s. 9. 5 Gökhan Çetinsaya, “XIX Yüzyılda Irak‟ta Osmanlı Ġdaresi”, Milletlerarası Ortadoğu, Kaos mu, Düzen mi Konferansı, 9-10 Ocak 2004-Ġstanbul, Ġstanbul 2004, s. 143. Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu / 161 sayımında ülkede 500.000 (% 8.94) Türkmen‟in yaĢadığı belirtilmiĢtir 6 . Ancak daha sonra Irak‟ta yayımlanan resmi kaynaklar Türklerin oranını % 2 olarak vermiĢtir. Aydın Beyatlı‟nın tahminine göre ise Türklerin gerçek oranı % 13‟tür 7
2003 yılı ABD iĢgali öncesindeki son sağlıklı verilere göre 24,5 milyon nüfuslu Irak‟ın % 60-65‟i Araplardan, % 15-20‟si Kürtlerden, % 10-13‟ü Türklerden, % 4‟ü Süryanilerden ve % 3‟ü de diğer etnik gruplardan oluĢmaktadır 8 . Nüfusun % 55-60‟ı ġiîlerden oluĢmaktadır. ġii nüfusun çoğunluğu Arap kökenlidir. Kürtlerin çoğunluğu ise ġafii mezhebindendir. ġiiler içerisinde Türkler önemli bir orana sahiptir (% 25-30) 9 .
kuzeyde yaĢayan Kürtler ise daha ziyade kırsala uyum sağlamıĢtır. Muazzam petrol yatakları ve kullanılabilir bol su kaynaklarına rağmen, BM Ġnsani GeliĢme Endeksi‟nde Irak‟ın sıralaması 1991‟de 76 iken, 2001‟de 127‟ye gerilemiĢtir 10 .
sınırından baĢlayarak Bağdat‟a kadar olan 50 km geniĢliğinde ve 250 km uzunluğundaki bir alanda Araplarla Kürtler arasında yaĢamaktadırlar 11 .
alanları Anadolu‟nun doğal bir uzantısı görünümündedir.
6 Mehmet Saray, Türkmen Tarihi, Ġstanbul 1993, s. 12-13. 7 Aydın Beyatlı, “Dünden Bugüne Irak Türkmenleri”, Yeni Hayat, Y. 2, S. 15-16, Ocak- ġubat 1996, s. 16; Türkiye‟deki Irak Milli Türkmen Cephesi Temsilcisi Mustafa Ziya, Irak‟taki Türk nüfusunun 2.600.000 olduğunu belirtmiĢtir ki bu rakam ülkenin % 12‟sine tekabül etmektedir. H. Tarık Oğuzlu, The Turkomans of Iraq as a Factor in Turkish Foreign Policy,
8 Joseph Sassoon, The Iraqi Refugees, London 2009, s. 23. 9 Güçlü Demirci, “Irak‟taki Türkler”, Irak Dosyası, C. II, Ġstanbul 2003, s. 103; Memduha Demirel, Irak Yönetiminde Türkmenler, (GÜ. SBE, BasılmamıĢ Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2000, s. 68. 10 UNHCR, “Iraq Revised Appeal”, Geneva July-December 2003, s. 4. 11 Ekratü‟l-Vizareti‟l-Maarif, Ahvali‟l-Irak: El-Ġctimaiyye ve‟l-Ġktisadiyye, Bağdat 1951, s. 23; Suphi Saatçi, “Irak Türkmenlerinin Ġki AteĢ Arasındaki Kaderi DeğiĢmeyecek mi?”, Türk Yurdu, C. XXI, S. 169, Eylül 2001, s. 10; Nadir Devlet, “Irak Türkîleri”, DoğuĢtan Günümüze Büyük Ġslam Tarihi, (Ed.: Hakkı Dursun Yıldız), C. Ek, Ġstanbul 1993, s. 444; G. Demirci, “Irak‟taki Türkler”, s. 107; Bilgay Duman, Irak‟ta Türkmen Varlığı, ORSAM, Rapor No. 33, Ankara Mart 2011, s. 9.
Yüklə 7,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|