Tarixin göy qübbəsini işıqlandıranlar
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
100 çaxmaları azadlığın dayağı olan Aristotelə və Afinaya hədəni ifadə edirdi. Kallisfeni isə çar qandalda öz arxasınca Hindistan yürüşünə apardı. Bədbəxtin əzabları yeddi ay davam etdi, bu müddətdə heç də yumşalmayan Aleksandr onu aradan götürməyi əmr etdi. Rəsmi qaydada isə məlumat verildi ki, dustaq “piylənmədən və birələrdən” ölmüşdür. Çar təkcə qəzəbi ilə deyil, öz hesabı ilə hərəkət etmişdi. Proskineza əhvalatından sonra onun Kallisfenə hansı hisslər bəslədiyi məlum idi və yəqin ki, o, vətənə salamat qayıtmayacaqdı. O, şahid kimi deyil, cinayətkar, dustaq və sadəcə xəstə adam kimi həyatı tərk etməli idi. Bu bütün yunanlar üçün ibrət dərsi, Aristotel üçün isə xəbərdarlıq oldu. Əslində Kallisfenlə birlikdə Aleksandr ellinlərin millətçiliyinə qalib gəlmək istəyirdi. Yunanlara və makedoniyalılara artıq öz səfeh məğrurluqlarından və öz rəylərinə malik olmalarından imtina etmək vaxtı gəlib çatmışdı. Ellin ruhu çarın iradəsinə tabe olmalı idi. Həqiqi imperiyanı yaratmaq üçün isə təkcə İran millətçiliyini deyil, həm də Makedoniya və ellin millətçiliyini dəf etmək, “xurafatı” kənarlaşdırmaq lazım idi. Aleksandrın rəqiblərinə görə üstünlüyü onda idi ki, çarın arxalana bildiyi müttəfiqləri – veteranlar və qoşun yığıncağı var idi. Veteranların köməyi ilə Aleksandr Filotanı məhkum edə bilmişdi, “pajları” ölüm hökmü ilə cəzalandırmışdı, Klitlə sözləşmədən sonra öz cinayətini leqallaşdıra bilmişdi. Proskinezada məğlub olduqdan sonra Aleksandr daha müdrik və özünə güvənən olmuşdu. Adamlar sakitləşdilər. Ümumiyyətlə tabe olmaq ağıllı və faydalı işdir. Proskinezadan imtina çara düşərgədə mütləq nüfuz gətirdi. Beləliklə, Daranın ölümündən Hindistana yürüşə qədər olan dövr təkcə hərbi sahədə deyil, daxili siyasət sahəsində də tam müvəffəqiyyətlə başa çatdı. Məhkəmə qətlləri də göstərdi ki, mütləq hakimiyyət zorakılıq hakimiyyətidir və o son nəticədə öz təbiətinə uyğun olanı – özbaşınalığı və gücün təntənəsini gətirir. Bu kədərli dairədən Aleksandr kimi adam da çıxa bilmirdi. Aleksandra Əhəmənilər kimi bütün Asiyaya sahib olmaq titulu yox, bütün qitənin özü lazım idi. Persiya dövləti Yaksart (Sır-dərya) çayına çatırdı və ona qədər də guya Asiya uzanırdı. Digər tərəfdə isə başqa materik – Avropa var idi. 101 Ona görə o, Hindistanı işğal etməyi çox vacib sayırdı. Perslər ona sahib deyildilər, lakin ölkə Asiyaya məxsus idi. Aristotel Hindistanı yer üzünün şərq qurtaracağı bilirdi. Sonra isə okean başlayırdı. Asiya dünyanın o qədər də böyük olmayan hissəsi kimi təsəvvür olunurdu. Asiyanı bütünlüklə fəth etmək üçün Aleksandr 327-ci ilin yayında Hindistana hərəkət etdi. O, daha rahat yolu – Bamian vadisini və Şibar keçidini seçdi. Ordu 45-50 min adamdan ibarət idi. Hindistanın şimalındakı torpaqlar sərt iqlimli olub, həyat üçün yararlı deyildi. Burada uca dağları rütubətli vadilər əvəz edirdi. Aleksandr İnd vadisindən qüdrətli hökmdar Taksili və ona sədaqətli olan racaları hələ özü Kabil çayının yuxarı axını rayonunda olanda yanına çağırmışdı. Onlar çarın düşərgəsinə varlı hədiyyələr gətirmişdi. Racalar filləri gətirmişdi və onları Aleksandra bağışladılar. Kim gəlməmişdisə o, düşmən siyahısına daxil edildi. Qoşun bölündü. Hefestion və Perdikka racaların dəstələri ilə daha yüngül, cənub yolu ilə gedəcək, Xaybar keçidindən İndə qədər olan vilayəti dincliklə və ya güc tətbiq etməklə tabe etdirəcəkdilər. Aleksandrın özü isə şimal yolu ilə - Kafiristandan, Bayur və Svatdan keçməklə varlı assaken tayfasını və digər tayfaları işğal edəcəkdi. Ölkənin müdafiəçiləri igidliklə döyüşürdülər. Müqavimət mümkün olmayan yerlərdə onlar qəsəbələri yandırıb dağlarda gizlənirdilər. Lakin düşmənin zərbə qüvvəsi müdafiəçilərin imkanlarından üstün idi. Aleksandr və onun qoşun başçıları hərb elminin bütün nailiyyətlərindən istifadə edirdilər. Makedoniyalılar müdafiəçiləri seçim qarşısında qoymuşdular: əsir düşmək ya da məhv olmaq. Aleksandr çoxlu yeni qalalar yaratdı. Hefestion və Perdikkanın cənub orduları da müvəffəqiyyətlə hərəkət edirdi. Lakin nəticəni o qədər də qənaətləndirici saymaq olmazdı. Ən inadkar və əyilməz tayfalar əvvəlki kimi dağlarda və keçilməz dağ meşələrində gizlənmişdi. Yaranan çətinlikləri nəzərə alan çar 327-326-cı ilin qışında bu ölkəni əyalətə çevirib onu Nikanorun idarəçiliyinə verməyi qərara aldı. Aleksandr mövqe müharibəsinə keçmək istəmirdisə o, əldə etdikləri ilə kifayətlənməli idi. Soqdianada mümkün olanlar burada keçmirdi. Xalq müharibəsi dayandırılsa da, Aleksandrın qoşunu getdikdən az sonra Nikanor öldürüldü. 102 Aleksandr tam ciddi surətdə inanırdı ki, o, ikinci Herakl ola bilər və hətta o, artıq Herakl olmuşdur. Əfsanəvi qəhrəmana sadəcə olaraq o, özünün böyük qardaşı kimi hörmət edirdi. Baktriyaya qədər Herakl döyüşçülər üçün yol göstərən ulduz olmuşdu. Hətta Aleksandrın Barsinadan, çarın Roksana ilə nikahından bir az əvvəl doğulmuş qanundan kənar oğluna Herakl adı verilmişdi. Herakl haqqında mif üçün əlverişli təsadüf olmamışdısa, indi onu yaratmaq lazım gəldi. Belə də edildi. Hindistanda qəhrəmanın igidliklərinin çox saylı izləri tapıldı. Bu “möcüzələr ölkəsinə” yürüşün başlanğıcında yeni mif meydana gəldi. Bəlkə də Aleksandrı onun mifik əcdadı boğaza yığmışdı. Ona görə də Zevsin Asiyada olmuş oğlanları içərisində üçüncü və ən yüksəyi qəflətən birinci plana keçdi və əməksevər Heraklı asanlıqla kölgəyə itələdi. Hindistanın sərhədində Aleksandr bir yer tapdı ki, onun adı “Nisa” sözünə yaxın idi. Guya bu şəhəri Dionis salmışdı. Hindistanın varlı torpaqlarına yol göstərən ulduz roluna da daha çox ehtirasları bihuş edən Dionis uyğun gəlirdi, nəinki əməkçi Herakl. Aleksandr özü də daha çox allaha bənzəyirdi, nəinki qəhrəmana. Çar əmr etdi ki, şəhəri Dionisin salması ideyası şübhəsiz həqiqət kimi qəbul edilsin və həm də guya allah bütün Hindistandan qalibiyyətli qaydada keçmişdir. Makedoniyalılar allahın yolunu təkrar etməli idilər. Beləliklə, Aleksandrın əmri ilə yeni din və yeni “tarixi həqiqət” yarandı. Çar o saat Nisadan meşəli dağlara uzaqlaşdı və öz səma hamisi Dionisə böyük ziyafətlə öz ehtiramını göstərdi. Əgər əvvəllər onun yürüşlərini qəhrəmanlıq mifləri ilə əsaslandırmaq üçün Kallisfen lazım idisə, indi ona heç kəsin xidməti lazım deyildi. O, yürüşün “təbliğatçısı” rolunu öz üzərinə götürdü. Təkcə Hifasis yanında çar uğursuzluğa düçar olduqdan sonra Dionisin adı az çəkilməyə başladı. 326-cı ilin yazında Aleksandr İnd çayını keçməyə hazırlaşırdı. Oradan “möcüzələr ölkəsi” başlanırdı. Kir dövründən perslərin səltənəti hər tərəfə uzanırdı və onunla ellinlər tanış olmuşdu. Bütün Ön Asiya asan gedilən yer olmuşdu, lakin Hindistan “Şərqin əfsanəvi ölkəsi” kimi naməlum olaraq qalırdı. Aleksandra qədər ancaq bir ellin bu sirrli ölkədə olmuşdu və onun haqqında danışa bilərdi. Onu da Dara göndərmişdi. O, gəmidə İndlə aşağı düşmüş və Misirə qədər üzmüşdü. O, Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|