Tarixin göy qübbəsini işıqlandıranlar
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
103 Hindistanla – İnd vadisi və ondan cənub-şərqə tərəf olan səhra ilə tanış olmuşdu. İnddən şərqdəki Dekan regionu və Qanq vilayəti barədə o, heç nə bilmirdi. Bu adam Kariandadan olan Skilak idi. Lakin Böyük çarın şəxsi həkimi və Hindistan haqqında ilk monoqrafiyanın müəllifi Ktesi çar sarayına gələn bütün hindlilərdən soruşub çox şey öyrənmişdi. O, çox şeyi də şişirtmişdi. Aleksandr öz yürüşünə başlayanda yunanlar bu biliklərdən Hindistan barədə təsəvvürə malik idilər. Buranın tropik iqlimi var idi. Mussonların qəribə dövr etməsi yayda leysan yağışlarının olmasını şərtləndirirdi. Bu yağışlar Aleksandrın yürüşü üçün fəlakətli oldu. Bu makedoniyalıları çox təəccübləndirirdi. Aleksandrın yürüşünün faciəli taleyi onunla əvvəlcədən müəyyən olunmuşdu ki, çar ölkə haqqında tam düzgün olmayan təsəvvürə malik idi. Şimali Pencabda Aleksandr üç böyük racanı özünə tabe etdi. Taksilin şərqdə qüdrətli qonşusu Paurava nəslindən olan raca idi, makedoniyalılar onu Por adlandırdı. Onlardan şimalda, Kəşmirdə Abisar hökmranlıq edirdi. Por və Abisar ittifaq bağlamışdılar. 326-cı ilin yazında Hefestion İnd çayının üstündən körpü tikdi və donanma qurmağa başladı. Körpünün tikintisində makedoniyalılara Taksil kömək edirdi. Çaydan keçidi Aleksandr təntənəli qeyd etdi. Taksila makedoniyalıların gördüyü ilk hind şəhəri oldu. Burada onlar hind şəhər mədəniyyəti ilə tanış oldular, bu mədəniyyət Xarappaya və Mohenco-Daroya (m.ə. 2300-1700-cü illər) gedib çıxırdı. İlk dəfə bura gələnlər görünməmiş arxitekturaya, ornamentlərə, gözəl bağlara və nəhayət xalqa heyran qalmışdı. Hindlilərin dərisi qara rəngli olmaqla hündürboylu adamlar idi. Paltarları pambıqdan idi, saqqallarını rəngləyirdilər. Makedoniyalıları xüsusən adamların kastalara bölünməsi və dul qadınların özünü yandırması adəti heyrətləndirirdi. Bazarlarda kasıb adamlar öz qızlarını ərə almağı təklif edirdilər. Lakin burada quldarlıq məlum deyildi. Tezliklə aydın oldu ki, hindlilər Dionis kimi qəbul edilə bilən allaha sitayiş edirlər. Döyüşçüləri ən çox hind fakirləri, asketlər və guşənişinlər təəccübləndirdi. Taksilaya Abisarın elçiləri gəldi ki, tabe olmağı çatdırsın, lakin raca özü gəlməmişdi. Por ümumiyyətlə Aleksandrın ona tabe olmaq təklifini rədd etmişdi. Mübahisəni silah həll etməli idi. Böyük raca Por Hidasp çayının o biri sahilini 104 idarə etməklə Aleksandrın irəliləməsinin qarşısını almağı və öz azadlığını qorumağı qərara almışdı. Por əbəs yerə Abisarın köməyinə ümid edirdi. Məğlubiyyət nə olduğunu bilməyən düşmənə qarşı döyüş meydanına o, özü çıxdı. Qarşıdakı döyüş iki xalqın hərbi texnikası üçün sınaq olacaqdı. Bu məsələdə yerli sakinlərin ümidi o qədər də böyük deyildi. Düşmən üçün qorxulu olan döyüş filləri idi, onlardan makedoniyalıların atları qorxurdu. Abisar Pora kömək etməsə də onun digər müttəfiqi tapıldı – təbii fəlakətlərlə bol olan ilin fəsli idi. May ayı idi, Hidasp (indiki Celam çayı) nəhəng su kütləsi gətirirdi. Por ağıllı hərəkət edib çayın o biri sahilində qaldı. Burada düşərgə saldı və qoşunu çay boyunca düzdü. Əsas məsələ hücum edən makedoniyalıları yay yağışlarının başlanmasına qədər saxlamaq idi. Aleksandr çayı keçməyə hazırlaşdı və hər şey hazır olanda hücum əmrini verdi. Düşmən hiss etmədən Aleksandr çayın axını ilə yuxarı çıxdı. Adamlar gəmilərə oturanda tufan başladı. Buna baxmayaraq qoşun düşmən sahilinə yaxınlaşdı. Hind postları bunu görüb Pora siqnal verdilər. Sahildə hücum başlananda bir maneə də aşkara çıxdı, leysandan və tufandan Hidaspın bir qolu daşmışdı və onu keçmək heç cür mümkün deyildi. Nəhayət bu qol da keçildi. Bu vaxt düşmən ordusu yaxınlaşdı. Bu süvarilər və döyüş arabaları idi, onlara Por komandanlıq edirdi. Döyüşdə Porun oğlu öldürüldü, onun eskadronu səpələndi, döyüş arabaları qalibin qəniməti oldu. Raca Aleksandrın harada olduğunu bilmirdi. Oğlu öldüyünü eşitdikdə baş zərbənin hardan vurulduğunu anladı. Öz qoşununun əksər hissəsini raca Aleksandrın üstünə apardı. Qoşunun qarşısında Por filləri qoymuşdu, flanqlarda isə süvari durmuşdu. Aleksandrın planı qanlı döyüşdə həyata keçirildi. Çar düşmən süvari dəstəsinin sol flanqına hücum etdi. Hind süvarisi məğlub edildi, fillərin müdafiəsi altında qaçmağa başladı. Hindlilərin sol flanqı atlıların, arabaların, piyadaların və fillərin dəhşətli qarışığına dönmüşdü, onlar dolaşaraq bir-birinə mane olurdu. Hipaspistlər fillərə hücum etdi. Lakin hindlilər inadkarlıq göstərirdilər. Hətta onların süvarisi hücuma keçdi və fillər dəhşətli qüvvə ilə hipaspistlərin üstünə töküldü. Böhranlı vəziyyət yarandı. Məsələni makedoniyalıların əla döyüş qabiliyyəti həll etdi. Hind süvari dəstəsini yenə fillərə 105 tərəf sıxışdırdılar, heyvanların çoxu yaralanmışdı, bu onları quduzlaşdırmışdı. Onlar özgələrdən çox özlərininkini ayaq altda basıb əzirdilər, qan itirməkdən ölürdülər. Makedoniya süvarisi hər tərəfdən komandanlığı itirmiş hind qoşununa hücum etdikdə Kraterin ordusu gəlib çıxdı, uğurla üzüb keçdikdən sonra isə orta qoşun qrupu gəldi. Hindlilər qaçırdı. Aleksandr bu döyüşü hətta bütün döyüş qaydalarını açmamış, yalnız süvarilərin və hipaspistlərin qüvvəsi ilə uddu. Qələbə süvaridən məqsədyönlü qaydada istifadə olunması və hipaspistlərin lazım olan anda döyüşə girməsi hesabına qazanıldı. Bu tarixdə nə vaxtsa baş vermiş ən parlaq döyüş idi. Lakin Hidaspda gedən qanlı qırğın Aleksandrın bütün tarixində ən kədərli hadisələrdən biri idi. Döyüşdə və təqib vaxtı 3 min hind atlısı və 20 mindən çox hind piyadası həlak olmuşdu. Porun bütün qoşun başçıları və onun iki oğlu ölmüşdü. Racanın özü qəribə cəsarətlə vuruşurdu və yaralı vəziyyətdə Aleksandrın əlinə keçdi. Aleksandrın hərbi islahatı öz bəhrəsini verdi. Ordunun müstəqil hərəkət edən hissələrə bölüşdürülməsi indiyədək yalnız kiçik toqquşmalarda nəticə verirdi. Hidaspda isə bu islahatın faydası özünü iri döyüşdə göstərdi. Ordunun üstünlüyü hesabına Aleksandrın qələbəsi əvvəlcədən müəyyən olunmuşdu, lakin çar bu qələbəni əldə etməyi bacardı. Makedoniya ordusuna və onun komandanlığının təcrübəsinə qarşı Por və onun əsgərləri yalnız öz ənənəvi igidliklərini qoya bilərdilər. Hindlilərə Aleksandrın güclü süvarisi və ya Aleksandrın dahilik haləsi mane olmuşdu. Hindistanda o vaxtlar ümumiyyətlə həqiqi sərkərdə sənəti işlənib hazırlanmamışdı. Bir də hindlilər ləng tərpənirdilər, Aleksandrın ildırım sürətli hücumuna elə cəld cavab verə bilmirdilər. Hind ordusunda qələbəni sərkərdənin istedadı deyil, döyüşənlərin fədakarlığı əldə edirdi. Qətiyyətli və fərasətli Por Aleksandra qarşı dura bilmədi. Makedoniyalıların verdiyi dərs yalnız sonrakı nəslin oyanması üçün təkan rolunu oynadı. Bunu Maurya epoxası təsdiq edir. Mauryalar sülaləsinin imperiyası m.ə. 317-180-ci illərdə mövcud olub, yarımadanın cənub kənarı müstəsna olmaqla demək olar ki, bütün Hindistanı birləşdirmişdi. Beləliklə, Porun məğlubiyyəti öz təsirini sonralar göstərdi. Əsir götürülmüş Pora isə məğlubiyyətdən sonra da özünü çar ləyaqəti ilə Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|